Η Ρουμανία ανάμεσα στη νοσταλγία και το νέο ξεκίνημα

30 χρόνια μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στη Ρουμανία και την εκτέλεση του ζεύγους Τσαουσέσκου η χώρα επιχειρεί μια πρώτη κριτική ματιά στα κοσμοϊστορικά γεγονότα εκείνης της εποχής. Άλλοι κάνουν λόγο για τη Ρουμανική Επανάσταση, άλλοι πιο απλά για τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 1989. Το θέμα είναι τι νοιώθει για εκείνη την εποχή η σημερινή νέα γενιά, και μέσα από ποιες διαστάσεις η γενιά εκείνη που τα έζησε ενεργά.

Σε κατάσταση λήθαργου

Η Λαβίνια Μπρανίτσε επιχειρεί  να δώσει κάποιες απαντήσεις. Η Λαβίνια είναι νεαρή συγγραφέας και στο δεύτερο μυθιστόρημα που έγραψε με τον τίτλο «Η Σόνια σηκώνει το χέρι» η ηρωίδα προσπαθεί να βρει απαντήσεις σε ανάλογες ερωτήσεις. Η συγγραφέας ήταν το 1989 παιδί. «Από έρευνες που έκανα για το βιβλίο έμαθα ότι το 1989 δεν έγινε μια τομή σε αυτό που ήταν πριν και σε αυτό που ακολούθησε» λέει. «Τίποτα δεν τελείωσε, για να ξεκινήσει κάτι το εντελώς νέο. Κατά την άποψή μου οι σημερινοί νέοι θα πρέπει να αντιληφθούν, όπως όλοι εμείς, από πού ερχόμαστε και γιατί η Ρουμανία βρίσκεται στην κατάσταση που είναι. Το Δεκέμβριο του 1989 δεν ξεκινήσαμε εντελώς από το μηδέν, `άσπιλοι κι αμόλυντοι`, όπως περιγράφω στο διήγημά μου. Οι πολιτικοί υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι ή έχουν έρθει οι επίγονοί τους. Αφήνουν πίσω την κληρονομιά τους. Άρα, είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε από πού ερχόμαστε».

Αλλά μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι οι Ρουμάνοι βρίσκονταν πολλά χρόνια σε μια κατάσταση νιρβάνα; Ότι δεν ενεργοποιήθηκαν κοινωνικά όσο θα έπρεπε;

«Νομίζω ότι ναι, για πολύν καιρό βρισκόμασταν σε κατάσταση λήθαργου», πιστεύει η Μπρανίτσε. «Αλλά τώρα έχω το συναίσθημα ότι κάτι αλλάζει. Αρχίζουμε να κινητοποιούμαστε, να διαμαρτυρόμαστε, να συμμετέχουμε και να αναγνωρίζουμε ότι είμαστε μέλη μιας κοινότητας. Ζούμε σε έναν ανοιχτό κόσμο, μπορούμε να ταξιδέψουμε παντού και να βλέπουμε πώς άλλοι έλυσαν τα προβλήματά τους. Αυτή η εμπειρία μας δίνει θάρρος ´να σηκώσουμε το χέρι´ αν και διστακτικά. Πιστεύω ότι κάτι γίνεται και σε μας».

Η ευεργετική δύναμη της λήθης

Από τη σημερινή οπτική γωνία είναι πολύ δύσκολο να ασκήσει κανείς κριτική στην προηγούμενη γενιά για τις πράξεις ή τις παραλείψεις της. Για το εάν έκαναν αυτό που έπρεπε τη σωστή στιγμή. Κι εάν κάποιος που ήταν τότε στη θέση τους, θα έκανε το ίδιο, πόσο θάρρος θα έδειχνε, εάν βρίσκονταν σε κίνδυνο η οικογένειά του. Πρόσφατη δημοσκόπηση του Ipsos στο θέμα «30 χρόνια μετά την αλλαγή στην Ευρώπη» έδειξε ένα  φοβερό αποτέλεσμα. Πάνω από το ήμισυ των ερωτηθέντων στη Ρουμανία είναι της άποψης ότι επί κομμουνισμού ζούσε καλύτερα. Ότι "η κατάσταση δεν ήταν μεν καλύτερη, αλλά ότι οι άνθρωποι ζούσαν καλύτερα".

«Η φράση προέρχεται από έναν καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο, ήταν και ο πιο αγαπημένος μου» λέει η Λαβίνια Μπρανίτσε. «Προφανώς οικονομικά περνά σήμερα χειρότερα, αλλά η μνήμη παίζει τα παιγνίδια της. Εάν δεν ξεχνούσαμε το κακό, που περάσαμε, θα είχαμε τρελαθεί. Μόνο μέσω της λήθης μπορούμε τελικά να επιβιώσουμε. Ένας από τους λόγους αυτής της νοσταλγίας είναι και η οδυνηρή απώλεια της νιότης. Είναι πάντως αποκρουστικό πως νεαροί Ρουμάνοι που δεν έζησαν τον κομμουνισμό, παρασύρθηκαν από την αριστερή ιδεολογία, και μάλιστα με τρόπο ριζοσπαστικό.  Αλλά αυτή η νοσταλγία δεν παρουσιάζεται μόνο στη Ρουμανία. Θυμάμαι ότι στην Ισπανία άκουγα σε λεωφορείο κάποιους ηλικιωμένους να λένε ότι τους λείπει ο Φράνκο».

Μεντάνα Βάιντεντ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου