Η Μητέρα Τερέζα στα αρχεία της Στάζι

Γεννημένη το 1910 από αλβανούς γονείς στα Σκόπια της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Μητέρα Τερέζα διακρίθηκε για το φιλανθρωπικό της έργο στην Ινδία. Η ίδρυση του τάγματος «Ιεραπόστολοι της Φιλανθρωπίας» το 1950 την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο. Το 1979 η Μητέρα Τερέζα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη. Φέτος, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό της, η καθολική μοναχή θα αγιοποιηθεί από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ύστερα από σχετικό διάταγμα του πάπα Φραγκίσκου.

Αμέσως μετά την βράβευσή της το 1979 η Μητέρα Τερέζα ταξίδευε σχεδόν κάθε χρόνο στην τότε Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Κι από το 1980 έως το 1989 επισκέφθηκε αρκετές φορές τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας.

Το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας δεν ήταν φιλικό προς την Εκκλησία, ωστόσο φαίνεται ότι παρακολουθούσε με προσοχή τη διάσημη φιλοξενούμενη στα ταξίδια της: η μοναχή θεωρούνταν τότε από τους αξιωματούχους του ανατολικογερμανικού κράτους «υψηλή προσκεκλημένη». Γεγονός που αποδεικνύουν και τα αρχεία της Σταζι, της περιβόητης υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας της Ανατολικής Γερμανίας.

Μία «εγκάρδια συνάντηση»

Η πρώτη επίσκεψη της μοναχής στη χώρα υπήρξε και η πιο εντυπωσιακή. Η Μητέρα Τερέζα βρέθηκε την Ημέρα των Καθολικών στο δυτικό Βερολίνο, απ’ όπου υπέβαλε αίτηση στον Γραμματέα Εκκλησιαστικών Ζητημάτων της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ώστε να της επιτραπεί να συμμετάσχει στην εορτή της Αγίας Δωρεάς στον καθεδρικό του Χέντβιγκ. Η άδεια χορηγήθηκε διά χειρός του ίδιου του Έριχ Μίλκε, υπουργού Κρατικής Ασφάλειας της ΛΔΓ.

Στους εορτασμούς της Αγίας Δωρεάς προσήλθαν στο ανατολικό τμήμα της πόλης χιλιάδες επισκέπτες από το δυτικό Βερολίνο. Μόνο η Στάζι είχε επιστρατεύσει εκατοντάδες πράκτορες για την «παρατήρηση» του γεγονότος αλλά και της αλβανής μοναχής με το ινδικό διαβατήριο. Έξω από τον καθεδρικό η Μητέρα Τερέζα φωτογραφήθηκε πολλές φορές από τους γερμανούς πράκτορες. Οι σχετικές φωτογραφίες βρίσκονται σήμερα στους φακέλους της Στάζι.

Μια λεπτομέρεια από μια άλλη επίσκεψη της Μητέρας Τερέζας το 1984 αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο φρόντιζε το ανατολικογερμανικό κράτος για τη δημόσια εικόνα του. Τότε η μοναχή επισκέφθηκε την πόλη Καρλ Μαρξ, το σημερινό Κέμνιτς. Ο δήμαρχος της πόλης έλαβε αμέσως μια σχετική οδηγία από τη γραμματεία Εκκλησιαστικών Ζητημάτων του Βερολίνου: αποτελούσε γεγονός «υψίστης σημασίας» να συναντηθεί η Μητέρα Τερέζα με τον δήμαρχο της πόλης, ώστε να προβληθεί η συνάντηση στο δελτίο ειδήσεων της κρατικής τηλεόρασης. Διότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης «περιμένουν να δουν πώς φέρεται στη Μητέρα Τερέζα η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας».

Ωστόσο το αρχικό σχέδιο δεν πέτυχε. Η Μητέρα Τερέζα θα έγραφε ένα γράμμα προς τον δήμαρχο, το οποίο θα παρέδιδαν οι οικοδεσπότες ιερείς, αλλά για μία προσωπική επίσκεψη δεν είχε καθόλου χρόνο. Τελικά όμως ο δήμαρχος αποφάσισε να πάει ο ίδιος στην «υψηλή προσκεκλημένη», κομίζοντας μια ανθοδέσμη και ένα λεύκωμα της πόλεως Καρλ Μαρξ. Και βέβαια συνοδευόμενος από το τηλεοπτικό συνεργείο της κρατικής τηλεόρασης. Το πρακτορείο ειδήσεων της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας ADN περιέγραψε το γεγονός ως μία «εγκάρδια συνάντηση».

Δημήτρης Ελευθεράκης / Κρίστοφ Στρακ