Η Κίνα και ο φόβος της αποσταθεροποίησης

Οι τελευταίες εβδομάδες οικονομικής αναταραχής στην Κίνα συνοδεύθηκαν και από μαζικές διώξεις κινέζων δικηγόρων που ειδικεύονται στα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και πολλών ακτιβιστών. Οι συλλήψεις ξεπέρασαν τις 100 μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα. Η κατηγορία αφορούσε τη «συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση» με στόχο την πρόκληση «σοβαρής βλάβης στη δημόσια τάξη». Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι από τους δικηγόρους και ακτιβιστές αφέθηκαν ελεύθεροι, η στοχοποίησή τους αναμένεται να επιφέρει και μελλοντικά ένα βαρύ πλήγμα στη δημόσια ζωή της χώρας.

Όλα ξεκίνησαν πριν από δύο εβδομάδες, όταν τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος περί «προστασίας της εθνικής ασφάλειας». Ωστόσο η σημασία της «εθνικής ασφάλειας» στο επίμαχο νομοθέτημα παραμένει ασαφής. Περιλαμβάνει ένα ευρύτατο πεδίο κρατικών τομέων, από την πολιτική, την οικονομία, τον στρατό μέχρι την τεχνολογία, την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ασάφεια αυτή δίνει στην κινεζική κυβέρνηση την ευχέρεια να ερμηνεύει τον όρο κατά το δοκούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος νόμος εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα νομοθετικών ενεργειών που αφορούν τον έλεγχο των ΜΜΕ και των διεθνών ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Στο μεταξύ έχει ψηφισθεί νέος αντιτρομοκρατικός νόμος καθώς και νέος νόμος για την αντιμετώπιση του ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Αυξημένοι έλεγχοι ως απάντηση στην οικονομική κρίση

Τα νέα μέτρα της κινεζικής κυβέρνησης είναι εν μέρει αναμενόμενα και εν μέρει αντιφατικά. Από τη μια πλευρά, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια ευθεία παρέμβαση στον τρόπο λειτουργίας των ΜΜΕ και του διαδικτύου με στόχο τον όσο το δυνατό ευρύτερο έλεγχο της δημόσιας σφαίρας. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιες ακριβώς ενέργειες εκπλήσσουν δεδομένου ότι κατά την τελευταία δεκαετία και ιδίως επί της προεδρίας Ζιντάο η χώρα είχε εισέλθει σε μία «φιλελεύθερη φάση».

Σε τι οφείλεται η στροφή της νυν κυβέρνησης Τζινπίνγκ; Και γιατί επελέγη η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία; Δεν θα ήταν δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι όλα αυτά οφείλονται στη δύσκολη οικονομική φάση στην οποία εισέρχεται η Κίνα, κάτι που αναμένεται να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στα επόμενα χρόνια η Κίνα θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί οικονομικά. Μέχρι πρότινος η επιτυχία της βασιζόταν αποκλειστικά στο φθηνό εργατικό δυναμικό, στις εξαγωγές και τις μαζικές επενδύσεις ξένων κολοσσών. Αλλά τα χρόνια της ταχείας ανάπτυξης έχουν παρέλθει και η τωρινή κυβέρνηση επικαλείται πλέον την ανάγκη μιας πιο βιώσιμης, άρα και πιο αργής, ανάπτυξης. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν μπορεί εύκολα να επιτευχθεί στην πράξη, δεδομένου ότι μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που έζησε στα χρόνια της κινεζικής ευμάρειας θα δυσαρεστηθεί από τις αλλαγές. Για το λόγο αυτό το κινεζικό καθεστώς, στο όνομα της αναγκαίας «σταθερότητας» και προκειμένου να φέρει εις πέρας τις οικονομικές αλλαγές που απαιτούνται δε διστάζει να ανατρέξει σε μια γνώριμη τακτική: εκφοβισμός και καταστολή.

Φίλιπ Μπίλσκι