Η γερμανική συνενοχή στη γενοκτονία των Αρμενίων

Ο Αρμένιος ιστορικός Σουρέν Μανουκιάν έχει στοιχειοθετήσει μέσα από τις έρευνές του τη γερμανική συνενοχή στην Γενοκτονία των χριστιανών Αρμενίων την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πριν από περίπου εκατό χρόνια. «Είμαστε ευγνώμονες που η Γερμανία το αναγνώρισε» αναφέρει ο Μανουκιάν, ερευνητής στο Μουσείο Γενοκτονίας στην πρωτεύουσα της Αρμενίας, Ερεβάν. «Όμως ακριβώς αυτή η αναγνώριση της Γενοκτονίας, για την οποία είχε ευθύνη και η Γερμανία, δεν έχει αποφέρει αποτελέσματα μέχρι σήμερα».

Ο Μανουκιάν εκτιμά ότι πέντε χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τη γερμανική βουλή δεν έχει γίνει τίποτα. «Κάθε υπογεγραμμένη διακήρυξη πρέπει να έχει συνέπειες. Κι αυτό δεν σημαίνει οικονομικές αποζημιώσεις» συμπληρώνει ο Αρμένιος ιστορικός. «Θα μπορούσαν να είχαν γίνει επενδύσεις, που θα στήριζαν τοπικές επιχειρήσεις ή να δημιουργηθούν πολιτιστικοί φορείς που θα ενίσχυαν την αρμενική κοινωνία». Θα μπορούσε επίσης να διδάσκεται στα σχολεία η Γενοκτονία των Αρμενίων, παρατηρεί.

Ιστορική ευθύνη

Περίπου 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους μεταξύ 1915 και 1916 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με εκτιμήσεις ιστορικών. Η Τουρκία, διάδοχο κράτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αρνείται την αναγνώριση της Γενοκτονίας, δηλαδή τη σκόπιμη εξόντωση των Αρμενίων με συστηματικές μεθόδους θανάτωσης και εθνοκάθαρσης. Στο μεταξύ ολοένα περισσότερες χώρες προβαίνουν στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Πρόσφατα η Λετονία, χώρα μέλος της ΕΕ και βέβαια οι ΗΠΑ, που έκαναν  επίσης λόγο για Γενοκτονία. Όπως αναφέρει ο Μανουκιάν, 30 χώρες έχουν αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων, με τον αριθμό τους να αυξάνεται.

«Το Γερμανικό Ράιχ ήταν στρατιωτικός σύμμαχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» αναφέρει το ψήφισμα του γερμανικού κοινοβουλίου και συνεχίζει λέγοντας ότι η τότε γερμανική κυβέρνηση είχε ενημερωθεί για τις βιαιοπραγίες εναντίον Αρμενίων, ωστόσο παρέμεινε αδρανής.Στο ψήφισμα υπογραμμίζεται επίσης η ευθύνη της Γερμανίας αλλά και η δέσμευσή της να διατηρήσει τη μνήμη των εγκλημάτων σε βάρος των Αρμενίων ζωντανή. Μάλιστα τότε ο βουλευτής της Αριστεράς Γκρέγκορ Γκύζι είχε κάνει λόγο για «γερμανική συνέργεια στην Γενοκτονία». Έκτοτε δεν έχει συμβεί τίποτα, εκτιμά ο Μανουκιάν.

Έτσντεμιρ: Δικαιολογημένη η αντίδραση της Αρμενίας

«Η κριτική από την πλευρά της Αρμενίας είναι δικαιολογημένη» θεωρεί επίσης ο Τζεμ Έτσντεμιρ, Γερμανός βουλευτής τουρκικής καταγωγής και πρώην επικεφαλής των Πρασίνων. Όπως επισημαίνει, το θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων θα πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία, όπως και άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως η Γενοκτονία στη Ρουάντα ή η Σφαγή στη Σρεμπρένιτσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Όμως τόσο η γερμανική κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών αλλά και οι συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες αποφεύγουν το ζήτημα της Αρμενίας προκειμένου να μην συγκρουστούν με την Τουρκία.

«Υπάρχει μια αδιανόητη προσοχή απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν» παρατηρεί ο Έτσντεμιρ, ενώ τονίζει ότι συγκεκριμένα η Γερμανία έχει ιδιαίτερη ευθύνη, εξαιτίας της στενής σχέσης με την Τουρκία. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την ψηφοφορία στη γερμανική βουλή για το ψήφισμα απουσίαζαν η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ και ο τότε υπ. Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Η γερμανική κυβέρνηση τονίζει επίσης απέναντι στην Τουρκία ότι το ψήφισμα δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα.

Για τους Αρμένιους όμως η σημασία του είναι τεράστια. «Για εμάς κάθε αναγνώριση είναι ένα βήμα προς την αποκατάσταση της ιστορικής δικαιοσύνης» έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν. Για την Αρμενία σημαντική είναι και η αναγνώριση της Γενοκτονίας από τη Συρία. Όπως σημειώνει ο Μανουκιάν: «Οι συστηματικές θανατώσεις και πορείες πείνας οδηγούσαν κυρίως στην έρημο της Συρίας, όπου δημιουργήθηκαν τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης -πρόδρομοι των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης». Στο Ερεβάν πολλοί ελπίζουν τώρα ότι η νέα κυβέρνηση στο Ισραήλ θα αναγνωρίσει τη Γενοκτονία -το πρώτο ασύλληπτο έγκλημα  κατά της ανθρωπότητας του 20ού αιώνα, πριν από το Ολοκαύτωμα.

Ουλφ Μάουντερ, dpa

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη