Ζωή μέσα σε πλαστικά

Από κατασκευαστική ύλη για τεχνολογικές εφαρμογές κι από συσκευασία τροφίμων ως πρώτη ύλη για ένδυση, το πλαστικό απαντάται σε κάθε πτυχή της σύγχρονης καθημερινής ζωής. Παρά τις ευρύτατες χρήσεις του, το πλαστικό θεωρείται το πλέον ύποπτο υλικό για τη μόλυνση των θαλασσών εξαιτίας της «αντιοικολογικής» του σύστασης, μιας και πολύ δύσκολα διαλύεται με φυσικές διεργασίες.

Συνήθης ύποπτος για το θάνατο θαλάσσιων οργανισμών

Οι συνηθισμένες πλαστικές συσκευασίες μπαίνουν συχνά στο στόχαστρο περιβαλλοντικών οργανώσεων και επιστημόνων ως υπαίτιες για το θάνατο θαλάσσιων οργανισμών. Το πλαστικό είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και ελαφρύ κι έτσι επιπλέει αενάως στις θάλασσες. Σύμφωνα με υπολογισμούς, σε κάθε τετραγωνικό μέτρου ωκεάνιας επιφάνειας αντιστοιχούν 100 γραμμάρια πλαστικού..

Πολλά θαλάσσια πτηνά, ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά, θαλάσσιες χελώνες κ.ά. θανατώνονται συχνά εξαιτίας κατάποσης ποσοτήτων πλαστικού που πλέει στην επιφάνεια της θάλασσας. Η αύξηση των πλαστικών αποβλήτων στα παράλια μεγαλουπόλεων έχει συνοδευθεί, όπως σημειώνουν ειδικοί, από παράλληλη αύξηση ποικίλων βακτηρίων και μικροβίων, ικανών να προκαλέσουν διαταραχές στην τροφική αλυσίδα και την εν γένει ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Η εξαίρεση του «νεροπερπατητή»

Ένα θαλάσσιο έντομο, ωστόσο, κάνει τη διαφορά. Ο Halobates sericeus, κατά κόσμον «νεροπερπατητής», αποτέλεσε ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης για τους υδροβιολόγους, όταν παρατήρησαν ότι το προσφιλές ζωύφιο προτιμά κατά κόρον να φωλιάζει στο εσωτερικό πλαστικών σκουπιδιών. Το μικροσκοπικό αυτό θαλάσσιο έντομο, μήκους μόλις ενός εκατοστού, ζει στην επιφάνεια του νερού εναποθέτοντας τα αυγά του σε στερεές επιφάνειες που επιπλέουν, όπως φύκια, μαλάκια ακόμη και ξύλα.

Με την έκρηξη της βιομηχανικής ανάπτυξης κατά τον 20ο αιώνα, εκτοξεύθηκαν στα ύψη οι ποσότητες πλαστικών αποβλήτων στις θάλασσες. Σύμφωνα με μελέτες του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου La Jolla της Καλιφόρνια, οι ποσότητες πλαστικών σήμερα υπολογίζονται σε 100 φορές περισσότερες σε σχέση με τη δεκαετία του 1970. Από τότε έχει παρατηρηθεί αύξηση των πληθυσμών του θαλάσσιου αυτού εντόμου, που αντιμετώπιζε άλλοτε αναπαραγωγικές δυσκολίες.

Το σημαντικό βέβαια είναι πως αυτή η διευκόλυνση της αναπαραγωγικής διαδικασίας μέσα στις πλαστικές συσκευασίες δεν διαταράξε την οικολογική ισορροπία, όπως σημειώνουν οι ερευνητές. Από τη δεκαετία του 1970 το είδος έχει καταφέρει να ενταχθεί ομαλά στο θαλάσσιο οικοσύστημα και βρίσκεται σε κατάσταση φυσιολογικού ανταγωνισμού με τα τα υπόλοιπα θαλάσσια είδη. Μια ενδιαφέρουσα εξαίρεση, η οποία όμως δεν αρκεί για την πλήρη «άφεση αμαρτιών» των πλαστικών αποβλήτων.

Fabian Schmidt / Δήμητρα Κυρανούδη
Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής