Ευρωπαϊκή πολιτική προστασία σε πρώτο πλάνο

Η Μεσόγειος φλέγεται. Αυτές τις μέρες μαίνονται σε πολλές περιοχές της Μεσογείου, από τη νότια Ιταλία και την Ισπανία μέχρι τη Γαλλία και την Ελλάδα, καταστροφικές πυρκαγιές. Πρόσφατα μεγάλες φωτιές είχαν ξεσπάσει και στην Κύπρο. Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον εδώ, τονίζουν με κάθε τρόπο οι ειδικοί. Ο ακραίος καύσωνας, η παρατεταμένη ξηρασία και οι ισχυροί άνεμοι επιδεινώνουν την κατάσταση. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει εδώ και χρόνια ένας θεσμοθετημένος μηχανισμός πολιτικής προστασίας, από τον οποίο κράτη που πλήττονται μπορούν να ζητήσουν βοήθεια. Και η Ελλάδα συμμετέχει στις αποστολές του και έχει προσφύγει σε αυτόν στο παρελθόν, ενώ έντονη ήταν η σχετική συζήτηση το καλοκαίρι του 2018 μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής και τις καθυστερήσεις που είχαν τότε προκύψει.

Αυτές τις μέρες πάντως και η Ιταλία έχει ζητήσει τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας για την κατάσβεση πυρκαγιών.Ο Πέτερ Μπίλινγκ είναι επικεφαλής της Μονάδας Ανάλυσης Ασφάλειας και Καταστροφών στην Κομισιόν. Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του προς τη γερμανική ραδιοφωνία Deutschlandfunk η κλιματική αλλαγή καθιστά ολοένα πιο επιτακτική τη βοήθεια στην αντιμετώπιση καταστροφών, οι οποίες στο μέλλον αναμένεται να είναι πιο συχνές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να προσαρμοστεί άμεσα στις νέες συνθήκες.

Η ευρωπαϊκή πολιτική προστασία στην πράξη

Ο Πέτερ Μπίλινγκ εξηγεί πώς ενεργοποιείται ο ευρωπαϊκός μηχανισμός: «Απαραίτητη προϋπόθεση για να σταλεί βοήθεια είναι να υποβληθεί αίτημα. Πρώτα το κράτος-μέλος που πλήττεται πρέπει να αποστείλει αυτό το αίτημα στο κέντρο αντιμετώπισης κρίσεων. Στη συνέχεια παρέχεται ανάλογη συνδρομή. Το αίτημα διαβιβάζεται στα υπόλοιπα κράτη που συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή διαδικασία και στη συνέχεια αυτά προσφέρουν αντίστοιχα βοήθεια». Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός δραστηριοποιείται σε πολλούς τομείς: από την παρατήρηση και την αξιολόγηση καταστροφών με χρήση σύγχρονων μέσων όπως πχ. εικόνων από δορυφόρους, μέχρι την ανταλλαγή πληροφοριών, την παροχή βοήθειας, ακόμη και την οικονομική στήριξη μέσω συγχρηματοδότησης υποδομών και τεχνολογίας.

Για τον Πέτερ Μπίλινγκ η διαδικασία λειτουργεί καταρχήν πολύ καλά, με μηχανισμούς που έχουν εδραιωθεί: «Συνήθως μπορούμε να συνδράμουμε πολύ γρήγορα. Αν για παράδειγμα λάβουμε τώρα αίτημα βοήθειας για μια πυρκαγιά στην Ιταλία, αποστέλλουμε μέσα σε λίγες ώρες βοήθεια, η οποία είναι διαθέσιμη στην πληγείσα περιοχή μέσα στην ίδια ή την επόμενη μέρα». Ο ίδιος επισημαίνει επίσης ότι τα τελευταία χρόνια αλλάζει διαρκώς η γεωγραφική έκταση των καταστροφών. «Για παράδειγμα παλαιότερα δεν είχαμε σχεδόν κανένα πρόβλημα στη Βόρεια Ευρώπη, τα τελευταία χρόνια όμως και εδώ παρατηρείται υψηλός κίνδυνος δασικών πυρκαγιών, όπως στη Σουηδία το 2018. Αυτά είναι δεδομένα για τα οποία πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ανάγκη ενίσχυσης του ευρωπαϊκού μηχανισμού

Πρόσφατα πάντως το ζήτημα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα με αφορμή τις καταστροφικές πλημμύρες στη δυτική Γερμανία, η οποία όμως δεν ζήτησε ευρωπαϊκή συνδρομή - σε αντίθεση με το γειτονικό Βέλγιο. Ο Μπίλινγκ εξηγεί ότι η όλη διαδικασία λειτουργεί με βάση την αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή αν ένα κράτος-μέλος μπορεί καταρχήν να αντιμετωπίσει μόνο του μια έκτακτη ανάγκη, το πράττει. Αν και το Βέλγιο ζήτησε και έλαβε ευρωπαϊκή βοήθεια με 150 εθελοντές από διάφορα κράτη-μέλη (Αυστρία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία), στην περίπτωση της Γερμανίας δεν κρίθηκε απαραίτητο να σταλεί σχετικό αίτημα, διότι κρίθηκε ότι υπήρχαν επαρκείς πόροι για τη διαχείριση της κρίσης.

Ο Πέτερ Μπίλινγκ εκτιμά τέλος ότι δεδομένης της αυξανόμενης ζήτησης και του αυξανόμενου φόρτου εργασίας για τον ευρωπαϊκό μηχανισμό απαιτείται ενίσχυση των πόρων του αλλά και του προσωπικού, διότι μέχρι στιγμής στελεχώνεται εθελοντικά από τα κράτη-μέλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο της πανδημίας, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας άρχισε να δραστηριοποιείται και στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης με την διάθεση ειδών, όπως ιατρικές μάσκες ή αναπνευστικές συσκευές.

Καταρίνα Πέετς, DLF

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη