Εσωπολιτικά κίνητρα Τραμπ στο θέμα του Ιράν;

Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να μην ανακοίνωσε την απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ωστόσο η άρνησή του να παράσχει την προβλεπόμενη κάθε 90 ημέρες προεδρική πιστοποίηση ότι η Τεχεράνη τηρεί τους όρους της συμφωνίας, σε συνδυασμό με τη σφοδρή επίθεση που εξαπέλυσε κατά της ιρανικής ηγεσίας, κατηγορώντας την για στήριξη της τρομοκρατίας, καθιστούν αβέβαιο το μέλλον της συμφωνίας.

Αρνούμενος να παράσχει την πιστοποίηση, ο Ντόναλντ Τραμπ μεταθέτει τη λήψη αποφάσεων στο αμερικανικό Κογκρέσο, το οποίο καλείται εντός 60 ημερών να αποφασίσει σχετικά με την ενεργοποίηση των κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, οι οποίες είχαν αρθεί από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας. Ο Σάσα Λόμαν, που ερευνά το θέματα των κυρώσεων κατά του Ιράν στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, εκτίμησε μιλώντας στην DW ότι οι επικίνδυνοι για το μέλλον της συμφωνίας χειρισμοί του Τραμπ έχουν εσωπολιτικά κίνητρα. Ο ίδιος θεωρεί ότι δεδομένου του γεγονότος ότι ο αμερικανός πρόεδρος είχε καταφερθεί επανειλημμένα κατά της συμφωνίας, εάν παρείχε τελικά την πιστοποίησή του θα ήταν αντιφατικό και θα τον εξέθετε πολιτικά. Όπως εξηγεί ο Σάσα Λόμαν, «εάν ο πρόεδρος Τραμπ ενδιαφερόταν πράγματι να αναστείλει την ελάφρυνση των (οικονομικών) κυρώσεων που προβλέπει η συμφωνία για τα πυρηνικά, θα μπορούσε να το κάνει σχετικά γρήγορα. Θα μπορούσε δηλαδή να ζητήσει από το υπουργείο Οικονομικών απλά να παρακρατήσει τις άδειες ή τις εξαιρέσεις που έχουν χορηγηθεί, παράδειγμα στην Airbus, στην Boeing και ούτω καθεξής».

Μάταιες οι προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων εταίρων

Έτσι το μέλλον της συμφωνίας στην Ουάσιγκτον βρίσκεται πλέον στα χέρια του Κογκρέσου. Ίσως αυτό εξηγεί γιατί κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι είχαν ταχθεί υπέρ της συμφωνίας το τελευταίο διάστημα. Στις 27 Σεπτεμβρίου ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας στρατηγός Τζέιμς Ντάνφορντ είχε δηλώσει ότι η Τεχεράνη τηρεί τους όρους της συμφωνίας. Στις 3 Οκτωβρίου ήταν σειρά του υπουργού Άμυνας Τζέιμς Μάτις, ο οποίος απάντησε με ένα κατηγορηματικό «ναι» σε ερώτηση βουλευτή για το αν η συμφωνία με το Ιράν εξυπηρετεί σήμερα τα αμερικανικά συμφέροντα ασφαλείας.

Σύμφωνα με τον ερευνητή Σάσα Λόμαν, στο μεταξύ η εξαιρετικά επικριτική στάση του Κογκρέσου απέναντι στη συμφωνία έχει αλλάξει.

Άσχετα με το αν η κίνηση Τραμπ έγινε όντως για λόγους εσωπολιτικής τακτικής ή σημαίνει κάτι περισσότερο, γεγονός είναι ότι απειλεί να διαταράξει τις ισορροπίες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Παρά τις συντονισμένες προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων εταίρων της Ουάσιγκτον, ο αμερικανός πρόεδρος χάραξε τελικά τη δική του γραμμή.

Ο Ομίντ Νουριπούρ, ιρανικής καταγωγής βουλευτής των γερμανών Πρασίνων και μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής βουλής, προειδοποιεί στο μικρόφωνο της DW για τις επιπτώσεις πιθανής ακύρωσης της συμφωνίας: «Χωρίς τη συμφωνία δεν θα υπάρχουν διεθνείς έλεγχοι στο Ιράν. Κάτι τέτοιο θα ήταν ο συντομότερος δρόμος του Ιράν προς την ατομική βόμβα. Επιπλέον μια ακύρωση της συμφωνίας και νέες κυρώσεις εκ μέρους των ΗΠΑ θα ενίσχυαν τους σκληροπυρηνικούς στο Ιράν Αυτό θα ήταν βεβαίως πολύ κακό για τις ειρηνευτικές προσπάθειες στη Μέση Ανατολή».

Ματίας φον Χάιν / Άρης Καλτιριμτζής