Εντείνεται ο αντισημιτισμός στην Τουρκία

Η εβραϊκή κοινότητα στην Τουρκία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Όπως τονίζει η Καρέλ Βαλάνσι, σχολιάστρια της τουρκοεβραϊκής εφημερίδας Şalom και της ενημερωτικής ιστοσελίδας T24, πολλοί είναι αυτοί που ταυτίζουν τους Εβραίους που ζουν στην Τουρκία με την επίσημη πολιτική του Ισραήλ. «Αυτό προκύπτει από τη ρητορική που ακολουθούν πολιτικοί, δημοσιογράφοι και χρήστες των social media» λέει η Βαλάνσι στην DW. «Ωσάν οι Εβραίοι να μην θεωρούνται πλέον πολίτες του τουρκικού κράτους, αλλά να αποτελούν προέκταση του κράτους του Ισραήλ ή πρεσβευτές της ισραηλινής πολιτικής».

Σύμφωνα με παλαιότερο ορισμό της International Holocaust Remembrance Alliance, που έχουν υιοθετήσει οι ΗΠΑ, η Γερμανία και άλλες χώρες, «το να κατηγορεί κανείς πολίτες εβραϊκής καταγωγής ότι είναι πιο πιστοί στο Ισραήλ ή στις υποτιθέμενες προτεραιότητες των ανά τον κόσμο Εβραίων, παρά στο ίδιο τους το κράτος, συνιστά ένα σύγχρονο και επίκαιρο παράδειγμα αντισημιτισμού.

Ο ρόλος των ΜΜΕ

Η Journo, ηλεκτρονική πλατφόρμα της Τουρκικής Ένωσης Δημοσιογράφων (TGS) με στόχο την προώθηση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, επισημαίνει ότι στις πρώτες δέκα ημέρες του πολέμου στη Γάζα το 22,8% των πρωτοσέλιδων από συνολικά 19 τουρκικές εφημερίδες έχει αφιερωθεί στην αντιπαράθεση Ισραήλ-Χαμάς. Στις 18 Οκτωβρίου, μετά την επίθεση στο αραβικό νοσοκομείο Αλ Αχλί, η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Γενί Σαφάκ κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο: «Να καταστραφεί το κράτος της τρομοκρατίας».

«Ορισμένες εφημερίδες επιδίδονται σε πολεμικές ιαχές», επισημαίνει ο Τούρκος Διαμεσολαβητής για τη λειτουργία των ΜΜΕ και εντεταλμένος του Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης Φαρούκ Μπιλντιριτσί. Ο ίδιος εκτιμά ότι κάποιοι υπηρετούν μία λογική θρησκευτικού πολέμου, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά και αναπαράγοντας «μία εικόνα αντιπαράθεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ του Ισλάμ και του Χριστιανισμού ή του Ιουδαϊσμού».

Στις 17 Οκτωβρίου η ισλαμιστική, φιλοκυβερνητική ημερήσια εφημερίδα Γενί Ακίτ στοχοποίησε ξεκάθαρα την εβραϊκή κοινότητα της Τουρκίας, όταν κυκλοφόρησε με τίτλο «Να αφαιρέσουμε την υπηκοότητα από τους υπηρέτες του Σιωνισμού». Η ίδια εφημερίδα σχολίαζε μάλιστα ότι οι Εβραίοι με τουρκική υπηκοότητα αντιμετωπίζονται ως «πολίτες του Ισραήλ» και κατά συνέπεια εγκαταλείπουν την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, θέλοντας να καταταγούν στον ισραηλινό στρατό. 

Η ιστοσελίδα Avlaremoz, που εστιάζει σε θέματα της εβραϊκής κοινότητας και στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού, επισημαίνει ότι οι ισχυρισμοί της Γενί Ακίτ δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και θεωρεί ότι η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «όχι μόνο στοχοποιεί τους Εβραίους της Τουρκίας, αλλά και επιδίδεται σε παραπληροφόρηση».  

«Λυντσάρισμα» στα social media

Το αντισημιτικό κλίμα επεκτείνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με συγκεκριμένα μάλιστα hashtags, όπως το #TürkiyeYahudileriVatandaşlıktanAtılsın («Αφαιρέστε την υπηκοότητα από τους Τούρκους Εβραίους») να στοχοποιούν μεμονωμένα άτομα, ανάλογα με τα σχόλιά τους για τον πόλεμο. Συγγραφείς και καλλιτέχνες που δεν δηλώνουν ξεκάθαρα τη στήριξή τους για τους Παλαιστίνιους αντιμετωπίζουν πολλές φορές κριτική, ακόμη και αν δεν δίνουν το «παρών» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Παρά ταύτα, η εβραϊκή κοινότητα της Τουρκίας απευθύνει έκκληση για ειρήνευση στη Γάζα. Σε ανακοίνωσή της στις 18 Οκτωβρίου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Καταδικάζουμε και απορρίπτουμε με έμφαση τη στοχοποίηση και τη δολοφονία αμάχων πολιτών οπουδήποτε και αν βρίσκονται, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και ιδιαίτερα σε χώρους όπως νοσοκομεία, σχολεία, οίκοι ευγηρίας. Στηρίζουμε τις προσπάθειες που καταβάλλει από την πρώτη ημέρα η χώρα μας, η Τουρκική Δημοκρατία, για την αποκατάσταση της Ειρήνης».

Πολιτικές διενέξεις

Δεν λείπουν και οι εντάσεις από τον χώρο της πολιτικής. Μιλώντας την Τετάρτη στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν υποστήριξε ότι η Χαμάς δεν είναι «τρομοκρατική οργάνωση», αλλά «ομάδα μαχητών μουτχαζεντίν». Παράλληλα ανέφερε ότι αναβάλλει το προγραμματισμένο ταξίδι του στο Ισραήλ. Δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί που ζητούν ένοπλη επέμβαση στη Γάζα, υποδαυλίζοντας το κλίμα αντιπαράθεσης. Συγκεκριμένα, τουρκική εμπλοκή στη Γάζα ζητούν οι ηγέτες του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), του «Κόμματος του Μέλλοντος», του «Κόμματος της Ευτυχίας» και του Νέου Κόμματος Ευημερίας.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρόεδρος του «Κόμματος του Μέλλοντος» και πρώην υπουργός Εξωτερικών υπό τον Ερντογάν, δημοσίευσε σε προσωπικό του λογαριασμό στα social media βίντεο με οπτικό υλικό της Χαμάς, λέγοντας ότι «η Παλαιστίνη δεν είναι μόνη της, η Γάζα δεν είναι μόνη της. Η νίκη ανήκει στους πιστούς». Την υποστήριξή του στη Χαμάς εξέφρασε μέσω των social media και ο Κούρδος ισλαμιστής ηγέτης και σύμμαχος του Ερντογάν, Ζεκερία Γιαπιτσίογλου, επικεφαλής του ριζοσπαστικού κόμματος HÜDA-PAR.

Ανησυχία στο «μέτωπο» των διαδηλώσεων  

Μέχρι στιγμής δεν έχει πραγματοποιηθεί στην Τουρκία κάποια σημαντική κινητοποίηση σε ένδειξη συμπαράστασης προς το Ισραήλ. Αντιθέτως, μετά την επίθεση στο αραβικό νοσοκομείο Αλ Αχλί, ετερόκλητες ομάδες διαδηλωτών εμφανίστηκαν μπροστά στην ισραηλινή πρεσβεία στην Άγκυρα, καθώς και στο ισραηλινό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, εκφράζοντας την αγανάκτησή τους για την επίθεση. Για τις 28 Οκτωβρίου το κυβερνών κόμμα AKP του Ταγίπ Ερντογάν προγραμματίζει μεγάλη συγκέντρωση «υπέρ της Παλαιστίνης» στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης, στην οποία αναμένεται να μιλήσει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, αλλά και οι ηγέτες του εθνικιστικού MHP, του «Νέου Κόμματος Ευημερίας» και του κουρδικού HÜDA-PAR.

Η σχολιάστρια Καρέλ Βαλάνσι σημειώνει ότι, παρά τη μακραίωνη ιστορία τους στην περιοχή της Ανατολίας, οι Τούρκοι Εβραίοι πολλές φορές εξακολουθούν να θεωρούνται «outsiders» στο σύγχρονο τουρκικό κράτος. «Η αντίληψη που επικρατεί στην Τουρκία είναι ότι η ιδιότητα του πολίτη δεν αφορά τους μη-μουσουλμάνους», αναφέρει η Βαλάνσι στην DW. «Αν και αποτελούσαν συστατικό στοιχείο της Τουρκικής Δημοκρατίας, οι Εβραίοι γίνονται αντιληπτοί ως προσκεκλημένοι, ως μία κοινότητα που απλώς γίνεται ανεκτή και οφείλει συνεχώς να επιδεικνύει ευγνωμοσύνη γι αυτό...»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου