Ενεργοί πολίτες για την ανανεώσιμη ενέργεια

Στην πρόσφατη Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα στο Παρίσι οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να περιορίσουν την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στους δύο –ή ακόμη καλύτερα στον 1,5 βαθμό. Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί τον περιορισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια είναι οι σημαντικότερες και φθηνότερες εναλλακτικές πηγές. Όμως πώς μπορεί να αυξηθεί η παραγωγή εναλλακτικής ενέργειας και ποιο ρόλο παίζει σε αυτό η αποδοχή των πολιτών; Οι μελέτες δείχνουν ότι η συμμετοχή των τοπικών πληθυσμών αυξάνει τις πιθανότητες σταθερής και πράσινης ανάπτυξης.

Πρωτοπόροι στην παγκόσμια παραγωγή εναλλακτικής ενέργειας είναι η Δανία και η Γερμανία. Στην τελευταία περισσότερο από το 42% της ηλεκτροπαραγωγής καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές. Σημαντικός παράγοντας για την γρήγορη αντικατάσταση των παλαιών μεθόδων είναι η νομικά κατοχυρωμένη αποζημίωση για την παραγωγή ρεύματος από εναλλακτικές πηγές. Το αποτέλεσμα: πολίτες, αγρότες και τοπικές κοινωνίες μπορούν να επενδύσουν τώρα στην ενέργεια.

Η συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή ενέργειας και κατ' επέκταση στην αποκόμιση κέρδους αποτελεί κατά τους ειδικούς σημαντικό κλειδί για την αλλαγή, κυρίως όσον αφορά στην αιολική ενέργεια. Στη Γερμανία και τη Δανία είναι κυρίως οι αγροτικές κοινότητες που βλέπουν στις ανανεώσιμες πηγές μια ευκαιρία ανάπτυξης: δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αύξηση φορολογικών εσόδων και άνθιση της τοπικής οικονομίας. «Τα χρήματα που μέχρι τώρα ξοδεύονταν για ορυκτά καύσιμα ή για το ρεύμα μένει πλέον στις αγορές κάθε περιοχής» εξηγεί στη DW ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Μπένγιαμιν Ντάνεμαν.

Στο Μεξικό τα πράγματα ως προς την κοινωνική αποδοχή των ανανεώσιμων πηγών είναι κάπως διαφορετικά, καθώς τα σχέδια για τη δημιουργία αιολικών πάρκων εμποδίζονται από διαμαρτυρίες. Όχι όμως επειδή οι πολίτες εκεί είναι γενικά ενάντια στην αιολική ενέργεια, αλλά «ενάντια στις πολυεθνικές από το εξωτερικό, οι οποίες σχεδιάζουν να φτιάξουν τεράστια πάρκα χωρίς τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού» εξηγεί ο Σέργκιο Οσεράνσκι από το νότιο Μεξικό. Για να επωφεληθεί ο κόσμος από τη φθηνή αιολική ενέργεια θα πρέπει να φτιαχτούν αιολικά πάρκα με πρωτοβουλία και έλεγχο των τοπικών κοινοτήτων.

Για τα πλεονεκτήματα τέτοιων ενεργειών δείχνουν πεπεισμένες όλο και περισσότερες τοπικές κοινωνίες στη δυτική Αφρική. «Στο Μάλι ήδη 23 χωριά διαθέτουν τοπικές εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας, ενώ στη Σενεγάλη υπάρχουν 400 χωριά με κοινοτική διαχείριση των πηγών» εξηγεί ο Ιμπραήμ Τογκαλά από το Κέντρο Ενέργειας Nyetaa. «Εμείς προσπαθούμε να επεκτείνουμε το έργο, ο κρατικοί πάροχοι ενέργειας είναι ωστόσο εναντίον μας».

Σε ποιον ανήκουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;

Οι ειδικοί από το διεθνές συμπόσιο για την Ενέργεια των Πολιτών που διεξήχθη τον Ιανουάριο στη Βόννη φάνηκαν πεπεισμένοι για την αξία της τοπικής παραγωγής ενέργειας, έχουν ωστόσο αίσθηση και των εμποδίων. «Θέλουμε να ενισχύσουμε την παραγωγή εναλλακτικής ενέργειας στη νότιο Αφρική, ωστόσο πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να συμμετάσχουν, είτε επειδή δεν έχουν χρήματα για επενδύσεις είτε επειδή δε γνωρίζουν τα πλεονεκτήματα της τοπικής παραγωγής ενέργειας» σχολιάζει ο ειδικός Νιλ Τόουνσεν. Την ίδια ώρα όμως οι μεγάλοι παραγωγοί ενέργειας είναι οικονομικά ισχυροί και γι' αυτό βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση: «Είναι περισσότερο έμπειροι, έχουν στα χέρια τους τη δύναμη και κερδίζουν εκείνοι τις αναθέσεις για τα σχετικά έργα».

Αλλά και στην Ιαπωνία υπάρχει ένα ισχυρό κίνημα για την παραγωγή ενέργειας από τους πολίτες. «Πριν από τη Φουκουσίμα το 80% των πολιτών ήθελαν την πυρηνική ενέργεια, τώρα τα ποσοστά είναι ακριβώς αντίστροφα» εξηγεί ο ειδικός από το Ινστιτούτο Αειφόρου Ενεργειακής Πολιτικής της Ιαπωνίας Τετσουνάρι Λίντα. «Το 2015 υπήρξε ένα δυνατό έτος για την τοπική παραγωγή ενέργειας με συνολικά 180 έργα αιολικής ενέργειας. Αυτό που βιώνουμε σήμερα το ονομάζουμε δημοκρατία της ενέργειας: οι πολίτες απαιτούν τα δικαιώματά τους στην ενέργεια».

Σύμφωνα με τους ειδικούς η συμμετοχή των πολιτών είναι αναγκαία για να περάσουμε στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Ο Στέφαν Γκζένγκερ, γενικός γραμματέας του World Wind Energy Asociation (WWEA) τονίζει ότι δεν πρέπει να παραγκωνιστούν από την αγορά οι μικρότεροι πάροχοι ενέργειας. Η κατάργηση της νομικά κατοχυρωμένης αποζημίωσης για την εναλλακτική παραγωγή ρεύματος σε πολλές χώρες είναι κατά τη γνώμη του μια εξέλιξη προς τη λάθος κατεύθυνση. Γι' αυτό και συνιστά μια αλλαγή πολιτικής, ώστε να διατηρηθεί η συγκατάθεση των πολιτών και παράλληλα να μην περιορίζεται το κέρδος μόνο στους μεγάλους παραγωγούς ενέργειας: «Όλοι οι πολίτες θα πρέπει να ωφελούνται όχι μόνο οικολογικά αλλά και οικονομικά. Γι' αυτό το λόγο οφείλουμε να φροντίσουμε για την αλλαγή στις πολιτικές της ενέργειας».

Γκέρο Ρούτερ/ Δημήτρης Ελευθεράκης