Εμπλέκεται η Κύπρος στα Pandora Papers;

Pandora Papers αποκαλείται η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής διαρροή δεδομένων για την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων σε φορολογικούς παραδείσους. Σχεδόν δώδεκα εκατομμύρια απόρρητα έγγραφα έχουν διαρρεύσει και αξιολογηθεί από το διεθνές δημοσιογραφικό δίκτυο International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), στο οποίο συμμετέχουν 150 μέσα ενημέρωσης από όλον τον κόσμο- μεταξύ άλλων το BBC, τα γερμανικά ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα WDR και NDR, οι εφημερίδες Guardian, Süddeutsche Zeitung, Aftenposten κ.α. Σύμφωνα με αυτά τα απόρρητα έγγραφα εκατοντάδες πολιτικοί, επιχειρηματίες και αστέρες του θεάματος έχουν επιχειρήσει να αποκρύψουν μέρος της περιουσίας τους, καταφεύγοντας σε υπεράκτιες (offshore) εταιρείες. Σε πολλές χώρες η πρακτική αυτή είναι απολύτως νόμιμη, αλλά δεν παύει να προκαλεί ερωτήματα για το «νόμιμο και το ηθικό…»

«Νίκος Αναστασιάδης και Συνεργάτες»

Συνολικά 336 πολιτικοί από όλον τον κόσμο φέρονται να έχουν εμπλακεί σε συναλλαγές με offshore εταιρείες. Στην ιστοσελίδα του δημοσιογραφικού δικτύου ICIJ ένας χάρτης τους κατανέμει με γεωγραφικά κριτήρια, για παράδειγμα τρεις στη Γαλλία, πέντε στην Ισπανία κλπ Στην Ελλάδα ή την Κύπρο δεν αναφέρεται ούτε ένας. Πάντως στη συνέχεια του κειμένου επισημαίνεται ότι «το δικηγορικό γραφείο ‘Νίκος Αναστασιάδης και Συνεργάτες' εμφανίζεται στα Pandora Papers ως κομβικός διαμεσολαβητής για υπεράκτιες εταιρείες που απευθύνονται σε Ρώσους με οικονομική επιφάνεια. Η εταιρεία διατηρεί το όνομα του ιδρυτή της, του προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη, ενώ οι δύο κόρες του είναι συνεργάτες του γραφείου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ένας compliance manager στο δικηγορικό γραφείο Algocal του Παναμά είχε διαπιστώσει, το 2015, ότι η κυπριακή δικηγορική εταιρεία είχε βοηθήσει τον Ρώσο ολιγάρχη και πρώην γερουσιαστή Λεονίντ Λεμπέντεφ να αποκρύψει την ιδιοκτησία τεσσάρων εταιρειών, εμφανίζοντας υπαλλήλους της δικηγορικής εταιρείας ως ιδιοκτήτες τους. Ο Λεμπέντεφ- βαρώνος του πετρελαίου και παραγωγός του κινηματογράφου με διασυνδέσεις στο Χόλιγουντ- διέφυγε από τη Ρωσία το 2016, όταν οι αρχές τον κατηγόρησαν για κατάχρηση ποσού 220 εκατομμυρίων δολαρίων σε εταιρεία ενέργειας. Ο Λεμπέντεφ δεν απάντησε στην παράκληση για κάποιο σχόλιο. Είναι άγνωστο που βρίσκεται σήμερα η υπόθεση αυτή. Επίσης, η κυπριακή δικηγορική εταιρεία είχε ετοιμάσει συστατικές επιστολές για τον Ρώσο μεγιστάνα του χάλυβα Αλεξάντερ Αμπράμοφ, μία εκ των οποίων είχε συνταχθεί λίγες ημέρες αφότου οι ΗΠΑ πρόσθεσαν το όνομα του Αμπράμοφ στον κατάλογο ολιγαρχών που συνδέονται με τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Ο Αμπράμοφ δεν απάντησε στην παράκληση για κάποιο σχόλιο».

Υπήρξε όμως κάποια αντίδραση από το ίδιο το δικηγορικό γραφείο στην Κύπρο; Το δίκτυο ICIJ σημειώνει ότι «ο Θεοφάνης Φιλίππου, διευθύνων σύμβουλος της δικηγορικής εταιρείας, δήλωσε στο BBC- το οποίο συμμετέχει στο ICIJ- ότι ποτέ δεν έχει παραπλανήσει τις αρχές, ούτε έχει αποκρύψει την ταυτότητα του ιδιοκτήτη μίας εταιρείας. Αρνήθηκε να κάνει σχόλια για συγκεκριμένους πελάτες, επικαλούμενος την εμπιστευτική σχέση μεταξύ δικηγόρου και πελάτη». Όσον αφορά την εμπλοκή του ονόματος του Νίκου Αναστασιάδη ο ίδιος, σε δήλωσή του προς τον Guardian, αναφέρει: «Δεν έχω και θα ήταν αδύνατον για μένα να έχω γνώση και να μπορώ να απαντήσω σε οποιεσδήποτε αιτιάσεις αφορούν τη διαχείριση υποθέσεων από την πρώην δικηγορική εταιρεία μου». Ως γνωστόν, ο Νίκος Αναστασιάδης εξελέγη πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2013. Μέχρι την εκλογή του διατηρούσε μετοχές της δικηγορικής εταιρείας, η οποία φέρει το όνομά του μέχρι σήμερα, αλλά ο ίδιος έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι από το 1997, όταν ανέλαβε την ηγεσία του ΔΗΣΥ, δεν είχε καμία ανάμειξη στη λειτουργία του γραφείου. Η βρετανική εφημερίδα σχολιάζει την απάντηση αυτή ως εξής: «Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Αναστασιάδης έχει αναμειχθεί στις υποθέσεις της εταιρείας. Ωστόσο η απάντηση προκαλεί ερωτήματα για τη σύνεση του προέδρου, ο οποίος επιτρέπει να λειτουργεί στο όνομά του μία νομική εταιρία, την οποία προφανώς δεν ελέγχει ούτε επιβλέπει, ενώ ο ίδιος υπηρετεί σε κορυφαίο πολιτικό αξίωμα».

Κυπριακές «μπίζνες» για Κολομόισκι και Ζελένσκι;

Οι αναφορές για την Κύπρο δεν εξαντλούνται στον πρόεδρο της χώρας. Μεταξύ των δικηγορικών γραφείων με τις περισσότερες συναλλαγές πολιτικών προσώπων εμφανίζεται, στην έκτη θέση, το γραφείο Δημήτριος Α. Δημητριάδης με έδρα τη Λευκωσία. Σε μία άλλη κυπριακή πτυχή των Pandora Papers η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung κάνει λόγο για κυπριακές υπεράκτιες εταιρείες του σημερινού προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ενδεχομένως του πρώην ολιγάρχη Ιχόρ Κολομόισκι. Ο Κολομόισκι, που θεωρείται υποστηρικτής του Ζελένσκι, κατηγορείται για διασπάθιση πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ από την ουκρανική τράπεζα PrivatBank, της οποίας ήταν συνιδιοκτήτης. Η τότε επικεφαλής της ουκρανικής κεντρικής τράπεζας είχε κάνει λόγο για τη «μεγαλύτερη οικονομική απάτη του 21ου αιώνα». Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών του έχει επιβάλλει κυρώσεις, ενώ εκκρεμούν εναντίον του δικαστικές προσφυγές στη Μ.Βρετανία, την Κύπρο, το Ισραήλ και της ΗΠΑ.

Σύμφωνα με την εφημερίδα του Μονάχου «ήδη το 2019 ένας Ουκρανός βουλευτής είχε ισχυριστεί ότι όφελος από την απάτη αποκόμισαν επίσης ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι- ο οποίος σημειωτέον είχε εκλεγεί  με «σημαία» του την καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ουκρανία- και το περιβάλλον του. Λέγεται ότι 41 εκατομμύρια δολάρια είχαν διοχετευθεί από την PrivatBank σε 16 εταιρείες-σφραγίδες στην Κύπρο, τον Παναμά, την Μπελίζ και τις Σεϋχέλλες. Εικάζεται ότι οι εταιρείες αυτές ανήκαν στον πρώην κωμικό ηθοποιό Ζελένσκι και σε πιστούς συνεργάτες του. Οι αιτιάσεις λησμονήθηκαν, από τη στιγμή που δεν υπήρχαν βάσιμες αποδείξεις. Τώρα τα στοιχεία των Pandora Papers υποδεικνύουν ότι δέκα από τις δεκαέξι εν λόγω εταιρείες (…) ανήκαν στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και το περιβάλλον του, μεταξύ άλλων στον άλλοτε παραγωγό των εκπομπών του και σήμερα γραμματέα του Σερχί Σεφίρ, καθώς και στον παιδικό φίλο του Ιβάν Μπακάνοφ, τον σημερινό διευθυντή των μυστικών υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Δύο από τις υπεράκτιες εταιρείες, η κυπριακή Candlewood Limited και η SHSN Limited με έδρα τη Μπελίζ, έχουν αποκτήσει σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές συνολικά τρία ακίνητα στο κέντρο του Λονδίνου, αξίας πολλών εκατομμυρίων λιρών».

Γιάννης Παπαδημητρίου (DW, DPA, ICIJ, SZ)