Ελληνικά ονόματα στη Φραγκφούρτη

Εγκαινιάζεται απόψε η 70ή Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης, το μεγαλύτερο χρηματιστήριο πνευματικών δικαιωμάτων στον κόσμο. Η πρώτη μεταπολεμική Έκθεση Βιβλίου το 1949 είχε μόνο Γερμανούς εκδότες, περίπτερα από σανίδια δύο επί δύο και 14.000 επισκέπτες. 70 χρόνια μετά δίνουν το παρών πάνω από 7.000 εκδότες από εκατό και πλέον χώρες. Το αλισβερίσι αυτό του βιβλίου πλαισιώνεται από 3.700 εκδηλώσεις, 10.000 διαπιστευμένους δημοσιογράφους και γύρω στους 280.000 επισκέπτες. Παρόντες 800 ατζέντηδες, αλλά και 2.000 μπλόγκερ.

Πάντως μέσα στη μεγαλομανία της η Φραγκφούρτη δίνει χώρο και σε μικρές, συμπαθητικές νησίδες. Μια απ’ αυτές είναι η φετινή τιμώμενη χώρα, η Γεωργία με τη λογοτεχνία της που προσέρχεται με 70 παρακαλώ συγγραφείς, ένα περίπτερο διακοσμημένο με τα 33 πλουμιστά γράμματα του γεωργιανού αλφαβήτου και 150 μεταφράσεις βιβλίων στα γερμανικά, χρηματοδοτημένες από τον γεωργιανό κορβανά.

Εν λόγω ελληνικώ

Μια άλλη νησίδα στη Φραγκφούρτη είναι όπως και κάθε χρόνο η Ελλάδα, απομακρυσμένη πια από τους προβολείς του 2001, όταν ήταν και αυτή τιμώμενη χώρα. Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού συστεγάζει στο εθνικό περίπτερο περί τους 20 εκδότες και επιλέγει φέτος ως θεματικό άξονα τη μοίρα των προσφύγων, πόσο μάλλον που η έκθεση συνολικά συνδυάζει φέτος τα 70ά της γενέθλια με την εβδομηκονταετηρίδα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Πράματα και θάματα μέσα στο ελληνικό περίπτερο: βαλκανικό νουάρ από τις εκδόσεις Καστανιώτη, πρόσωπα του ελληνικού κρασιού από τις εκδόσεις Νεφέλη, μεζέδες από τον ΕΟΤ. Σοφά η διοργάνωση επέλεξε την παρουσίαση του συνολικού έργου της Μάρως Δούκα εκτός περιπτέρου, σε παλιό λογοτεχνικό καφέ της Φραγκφούρτης, αν και το βιβλίο της «Πλωτή Πόλη» εκδόθηκε στα γερμανικά το 1991 χωρίς να έχει συνέχεια.

Φρεσκοτυπωμένη στα γερμανικά αντίθετα είναι η ανθολογία της Μαρίας Τοπάλη «Ποίηση με πείσμα» που εκδόθηκε φέτος από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις του Κέντρου Νέου Ελληνισμού στο Βερολίνο και παρουσιάζεται επίσης εκτός εθνικής παστάδας, σε βιβλιοπωλείο της πόλης. Αν ήμασταν άτεγκτοι και παραμέναμε πιστοί στα εμπορικά κριτήρια της έκθεσης, θα αναφέραμε φέτος μόνο το καινούργιο βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη, το αστυνομικό «Σεμινάρια φονικής γραφής» που κυκλοφόρησε στα γερμανικά από τον οίκο Diogenes. Το βιβλίο αυτό δεν εορτάζεται ούτε εντός ούτε εκτός περιπτέρου, απλά αγοράζεται, κι ας μην θεωρηθούμε κυνικοί γι’ αυτό, αφού κανονικά το βιβλίο είναι πνευματικό αλλά και εμπορικό προϊόν. Το σημαντικό μήνυμα είναι ότι ορισμένα ελληνικά βιβλία είναι εμπορεύσιμα και εις την αλλοδαπήν.

Προεόρτια και μεθεόρτια

Νέα ωστόσο για την ελληνική λογοτεχνία στη Γερμανία υπήρξαν και πριν από την Έκθεση Βιβλίου και θα υπάρξουν και μετά τη λήξη της. Στα μέσα Σεπτεμβρίου απονεμήθηκε στη Χαϊδελβέργη το πρώτο βραβείο «Γκίνγκο Μπιλόμπα» για την καλύτερη μετάφραση της χρονιάς στα γερμανικά στη μεταφράστρια του Σεφέρη Αντρέα Σέλινγκερ. Η εξαιρετική μετάφραση και ο πλούσιος υπομνηματισμός των «Ημερολογίων Καταστρώματος» κρίθηκε ότι άξιζαν αυτό το βραβείο που παραπέμπει σε ένα ερωτικό ποίημα του Γκαίτε και από δω και πέρα θα συμβολίζει και την ένθερμη σχέση μεταφραστή και συγγραφέα.

Εξάλλου λίγες μέρες αφότου κλείσει τις πύλες της η Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης ξεκινά στο Βερολίνο το τετραήμερο συμπόσιο «Συνέργεια – Βερολίνο  - Αθήνα» με τη συμμετοχή 20 και πλέον νέων κυρίως συγγραφέων από την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία. Είναι ο προσωρινά τελευταίος άθλος της μεταφράστριας του Μάρκαρη στα γερμανικά και εμπνεύστριας της ελληνογερμανικής πολιτιστικής πλατφόρμας diablog.eu Μιχαέλα Πρίντσινγκερ. Σκοπός της είναι να έρθουν σε δημιουργική επαφή συγγραφείς από τον ελληνόφωνο και τον γερμανόφωνο χώρο, να συζητήσουν τον τρόπο δουλειάς τους, να δημιουργήσουν ενδεχομένως φιλίες. Κι έτσι θα συναντηθούν για πρώτη φορά εκπρόσωποι των αριστερών λογοτεχνικών κύκλων της γερμανικής πρωτεύουσας με το αντεργκράουντ της Αθήνας, φεμινίστριες  και αντιρατσιστές, θιασώτες της λογοτεχνικής performance και πολέμιοι της κατεστημένης κριτικής. Αθηναϊκοί και βερολινέζικοι σπινθήρες στο υπογάστριο της λογοτεχνίας. 

Σπύρος Μοσκόβου