Εκλογές στη Ρουμανία στη σκιά της ακραίας φτώχειας

Περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι στη Ρουμανία υποφέρουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό -το ένα τρίτο του πληθυσμού. Ένα στα δέκα παιδιά κοιμάται το βράδυ πεινασμένο. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού δεν έχει ακόμη τουαλέτα μέσα στο σπίτι. Η οικογένεια του Στέφε έχει τουαλέτα στο σπίτι, αλλά χωρίς τρεχούμενο νερό. Ρεύμα παίρνουν από έναν γείτονα στο διπλανό κτήριο. Η παλιά βίλα με τα μεγάλα παράθυρα στο κέντρο του Βουκουρεστίου κάποτε ήταν επιβλητική. Σήμερα τα παράθυρα είναι καλυμμένα. Όπως και σε πολλά κτήρια του ιστορικού κέντρου της ρουμανικής πρωτεύουσας τα ταβάνια είναι ετοιμόρροπα, τα παράθυρα κατεστραμμένα, οι πόρτες δεν κλείνουν με ασφάλεια, δεν έχουν καν χερούλια. Ο παγωμένος αέρας μπαίνει από τα παράθυρα.

Κάποτε κάποιος έφερε ευτυχώς μια σόμπα στην οικογένεια. Το πεντάχρονο αγόρι τους ρίχνει ξύλα στη φωτιά. Για το 45% των Ρουμάνων το ξύλο είναι ακόμη η κύρια πηγή θέρμανσης - κλαδιά ή ακόμη και ξερά καλαμπόκια. Επίσημα πάντως η οικογένεια του Στέφε με τα τέσσερα παιδιά τους δεν μένει σε αυτό το κτήριο. Σύμφωνα με τις ρουμανικές αρχές το σπίτι ήταν ακατοίκητο. 

Γραφειοκρατικά εμπόδια

Ο Στέφε κατάγεται από ένα χωριό της Ρουμανίας. «Γνώρισα τη γυναίκα μου το 1995 και από τότε ζω στο Βουκουρέστι. Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για τα παιδιά μας, για να φτιάξουμε οικογένεια» αναφέρει στη DW. Επί δεκατρία χρόνια ζούσαν σε ένα άδειο σπίτι, με τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη. Όταν ο παλιός ιδιοκτήτης πούλησε το σπίτι, ο νέος αποφάσισε να το γκρεμίσει. Η οικογένεια του Στέφε έπρεπε να φύγει κι έτσι υπέβαλε αίτηση στον δήμο για κοινωνική στέγη. «Μου ζήτησαν διεύθυνση, αλλά δεν μπορούσα να την αποδείξω. Δεν είχαμε επίσημα καταχωρηθεί κάπου. Χάσαμε κάθε ελπίδα. Στο δημαρχείο μας ρώτησαν γιατί είχαμε τόσα πολλά παιδιά αφού δεν μπορούμε να τα μεγαλώσουμε. Μετά παραιτήθηκα από την προσπάθεια», θυμάται.

Σύμφωνα με την ακτιβίστρια Ιρίνα Ζαμφιρέσκου πολλοί άνθρωποι στη Ρουμανία βρίσκονται σε παρόμοια, απελπιστική κατάσταση. Το ένστικτο της επιβίωσης τους ωθεί να κρυφτούν από τις αρχές. Όπως λέει χαρακτηριστικά «το πρώτο συναίσθημα που δημιουργούν στους περιθωριοποιημένους ανθρώπους οι κοινωνικοί λειτουργοί είναι ο φόβος». Η Ζαμφιρέσκου παρακολουθεί το ζήτημα της επισφαλούς στέγασης πολλών Ρουμάνων εδώ και δέκα χρόνια. «Οι εκπρόσωποι των αρχών πρόνοιας δεν εμφανίζονται όταν τους χρειάζονται πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι. Μόνο την ημέρα της έξωσης για να τους πείσουν να μετακινηθούν» αναφέρει στη DW. Συχνά απειλούν ότι θα πάρουν τα παιδιά, αν οι γονείς προβάλουν αντίσταση στην έξωση. Το δικαίωμα όμως στη στέγαση είναι θεμελιώδες, υπενθυμίζει η Ρουμάνα ακτιβίστρια.

Ο Στέφε δεν είχε ποτέ στη ζωή του ένα υποτυπώδες συμβόλαιο. «Δούλεψα μαύρα σε εργοτάξιο, παράνομα, έφτιαχνα σκεπές, έβαφα σπίτια… έκανα τα πάντα. Έπαιρνα 120 λέι (περίπου 25 ευρώ τη μέρα), έφερνα όμως χρήματα στο σπίτι, ψωνίζαμε, μπορούσαμε να ζήσουμε. Όταν δεν υπάρχει δουλειά, ζούμε από τον δρόμο. Μαζεύουμε μπουκάλια, εφημερίδες, όλα όσα μπορεί κανείς να βρει στο δρόμο». Όταν δουλεύει, φεύγει από τις τρεις τα χαράματα. Το πρώτο που κάνει είναι να ανάψει τη σόμπα για να ζεσταθούν τα παιδιά. Έπειτα αφήνει κάποια χρήματα στο τραπέζι. «Δεν κλαίω για λύπηση. Αν δεν ήταν τα παιδιά, θα ζούσαμε στο δρόμο».

Εκλογές εν μέσω πόλωσης

Την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου διεξάγονται βουλευτικές εκλογές στη Ρουμανία. Η καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα στα προεκλογικά προγράμματα όλων των κομμάτων. Ωστόσο οι φτωχοί πολίτες εδώ και τριάντα χρόνια, από την πτώση του κομμουνισμού μέχρι σήμερα, δεν αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται από καμία κυβέρνηση και κανένα κόμμα. Πολλοί πολιτικοί για να εξαγοράσουν τις ψήφους τους τούς δίνουν σακούλες με τρόφιμα. Μαζί με πολλές λαϊκιστικές υποσχέσεις που δεν τηρούνται. Ο Στέφε έχει ψηφίσει σε όλες τις εκλογές μέχρι σήμερα αλλά αισθάνεται ότι το ποτήρι ξεχείλισε. Όπως λέει: «Στη βουλή ψηφίζουν μόνο περίπλοκους νόμους για με στείλουν στη φυλακή». Πάντως ακόμη και Ρουμάνοι πολιτικοί κατανοούν τους λόγους της δυσπιστίας απέναντι στις αρχές. «Οι άνθρωποι απαιτούν τα δικαιώματά τους και εκδιώκονται από σπίτια χωρίς εξήγηση και χωρίς βοήθεια» αναφέρει η Οάνα Τόγιου, πρώην υφυπ. Εργασίας και κορυφαίο στέλεχος της συμμαχίας USR-PLUS. «Είναι σαφές ότι πολλοί άνθρωποι δεν βοηθήθηκαν για να ξεφύγουν από την τελματώδη κατάσταση αλλά καθηλώθηκαν σε αυτή» αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Η κατάσταση της φτώχειας είναι απελπτιστική» αναγνωρίζει και ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής Πέτρε Φλόριν Μανόλε. Η φτώχεια θεωρείται συχνά λάθος, για το οποίο φταίνε οι ίδιοι. Ο Μανόλε θεωρεί ότι κάτι τέτοιο είναι παράλογο και απαράδεκτο. Κι όπως παρατηρεί: «Πολιτικοί που βλέπουν με μίσος τους φτωχούς δεν μπορούν να λάβουν κοινωνικά μέτρα με στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας». Ο Στέφε πάντως δηλώνει ότι αυτή την Κυριακή δεν θα ψηφίσει. «Ποτέ ξανά» λέει. «Τίποτα δεν θα αλλάξει έτσι κι αλλιώς. Το μόνο μου θέλω είναι ένα μέρος για να μείνω με την οικογένειά μου. Τίποτα άλλο».

Kρίστιαν Στεφανέσκου

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη