Εκλογές σε περίοδο πολέμου

Πυροβολούν, σκοτώνουν και σκοτώνονται. Οι 25.000 ουκρανοί στρατιώτες που πολεμούν στην ανατολική Ουκρανία δεν θα συμμετάσχουν στις σημερινές βουλευτικές εκλογές για τυπικούς λόγους. Το Κοινοβούλιο στο Κίεβο δεν μπόρεσε να επιτύχει ψήφιση νόμου που να επιτρέπει τη συμμετοχή στις εκλογές από τον τόπο όπου βρίσκονται. Το ίδιο ισχύει για τους κατοίκους της Κριμαίας που προσάρτησε η Ρωσία αλλά και των περιοχών Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ. Από τα 32 εκλογικά τμήματα τα 13 θα παραμείνουν κλειστά με αποτέλεσμα να μειωθεί ο αριθμός των βουλευτών από 450 σε 420.

Από τον Γιατσένιουκ στον Κλίτσκο

Στις βουλευτικές εκλογές συμμετέχουν 29 κόμματα. Νικητής υπάρχει από καιρό, ο Πέτρο Ποροσένκο. Τα προγνωστικά δίνουν 20 με 30% στον συνασπισμό του «Μπλοκ Ποροσένκο». Αποτελεί μετεξέλιξη του κόμματος «Αλληλεγγύη» που ιδρύθηκε τον περασμένο Αύγουστο. Τότε το κόμμα του πολυεκατομμυριούχου ήταν μόνο στα χαρτιά και δεν εκπροσωπούνταν στο Κοινοβούλιο. Οι εκλογές για τον Ποροσένκο είναι πολύ σημαντικές. Σύμφωνα με το σύνταγμα το κοινοβούλιο και η κυβέρνηση διαθέτουν περισσότερη δύναμη από τον πρόεδρο. Γι αυτό και στόχος του είναι να επιτευχθεί κοινοβουλευτική πλειοψηφία, που να τον στηρίζει, επισημαίνουν παρατηρητές. Αυτό θα μπορούσε να γίνει μέσω απευθείας εδρών και με εταίρους σε κυβέρνηση συνασπισμού. Ο πρόεδρος προσπάθησε να κερδίσει τον πρωθυπουργό Γιατσένιουκ για τον συνασπισμό του, αλλά δεν συμφώνησαν. Έτσι επικεφαλής του είναι ο δήμαρχος του Κιέβου και πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής τον μποξ, Βιτάλι Κλίτσκο. Το κόμμα του Κλίτσκο UDAR (γροθιά) έχει γίνει η ραχοκοκαλιά του "Μπλοκ Ποροσένκο". Ο συνασπισμός του αποτελείται εν μέρει από πολιτικούς από την εποχή του φιλοδυτικού προέδρου Βίκτορ Γιουστσένκο. Έτσι επιστρέφει μια γενιά που ήταν στην εξουσία μέχρι το 2010.

Κριτική για τον Ποροσένκο

«Τα συγκριτικά υψηλά ποσοστά που συγκεντρώνει το «Μπλοκ Ποροσένκο» είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων» υποστηρίζει ο Βίκτορ Σαμγιατί, από το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Σπουδών Ρασουμκόφ του Κιέβου. «Καταρχήν πολλοί ψηφοφόροι συνδέουν τον Ποροσένκο με μια ειρηνική λύση στη διένεξη της ανατολικής Ουκρανίας, αφετέρου το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα Στρατηγική 2020, στο οποίο υπόσχεται να οδηγήσει την Ουκρανία στην ΕΕ, φαίνεται να έχει απήχηση". Παρόλα αυτά η απόφαση του ουκρανού προέδρου να παραχωρήσει ευρεία αυτονομία στους ρωσώφωνους αυτονομιστές επικρίθηκε έντονα. Για παράδειγμα, ο Ολέχ Λιάσκο, λαϊκιστής πρόεδρος του «Ριζοσπαστικού Κόμματος», έκανε λόγο για συνθηκολόγηση. Στις σφυγμομετρήσεις το κόμμα του έρχεται στη δεύτερη ή τρίτη θέση και ο ίδιος εμφανίζεται ως ασυμβίβαστος πατριώτης. «Οι σημερινοί ψηφοφόροι του Λιάσκου ψήφισαν το 2012 το εθνικιστικό κόμμα «Σβόμποντα» (Ελευθερία)», υποστηρίζει ο Σαμγατί. «Σήμερα το κόμμα θα πρέπει να δώσει μάχη για να παραμείνει στη Βουλή". Αλλά και ο «Δεξιός Τομέας», που ιδρύθηκε το 2014 ως εθνικιστικό κόμμα, δεν φαίνεται ότι θα ξεπεράσει το όριο του 5% για να εκπροσωπηθεί στο Κοινοβούλιο. Ενώ το «Σβόμποντα» και ο «Δεξιός Τομέας» έχουν ισχυρές ακροδεξιές πτέρυγες και σταθερή ιδεολογική βάση, δεν ισχύει το ίδιο για το «Ριζοσπαστικό Κόμμα» του Λιάσκο. «Γιατί είναι λαϊκιστής», εξηγεί ο Σαμγατί.

Ηττημένοι οι Κομμουνιστές και οπαδοί του Γιανουκόβιτς

Στο αντίποδα του Ποροσένκο τοποθετείται η Γιούλια Τιμοσένκο με το κόμμα της «Μπατκιβτσίνα» (Πατρίδα). Σύμφωνα με τις σφυγμομετρήσεις θα λάβει λιγότερες ψήφους από το 2012, όταν ήταν φυλακισμένη μετά από αμφιλεγόμενη ακροαματική διαδικασία. Επικεφαλής του κόμματός της ήταν ο πρωθυπουργός Γιατσένιουκ. Σήμερα οι δρόμοι τους χώρισαν. Ο Γιατσένιουκ είναι αρχηγός του «Λαϊκού Μετώπου», στο οποίο βρήκαν στέγη αρκετοί πολιτικοί από το στρατόπεδο της Τιμοσένκο, η οποία είναι ζήτημα εάν θα συμμετέχει με το δικό της κόμμα στην επόμενη βουλή. Ο μεγάλος ηττημένος των εκλογών θα είναι οι οπαδοί του έκπτωτου προέδρου Γιανουκόβιτς. Πολλοί ενσωματώθηκαν στο «Αντικαθεστωτικό Μπλοκ», που κι αυτό ίσως να μη συγκεντρώσει το όριο του 5%. Πολλοί από τους παραδοσιακούς του ψηφοφόρους βρίσκονται στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία, περιοχές όπου δεν θα στηθεί κάλπη. Το ίδιο ισχύει και για τους Κομμουνιστές.

Έχοντας υπόψη όλο αυτόν τον πολιτικό καμβά και τους συσχετισμούς δυνάμεων θεωρείται βέβαιο ότι στο επόμενο κοινοβούλιο θα εκπροσωπηθεί ευρεία πλειοψηφία φιλοευρωπαϊκών βουλευτών. Την ίδια ώρα εκφράζονται αμφιβολίες ότι μπορεί όντως να γίνει μια νέα αρχή καθώς στην προεκλογική εκστρατεία δεν έγινε πραγματικός ανταγωνισμός ιδεών και προγραμμάτων. Φόβο προκαλεί και το ενδεχόμενο να αποσπάσουν απ΄ευθείας έδρα διεφθαρμένοι πολιτικοί, ενώ μικρότερα κόμματα, που συνέβαλαν στην αλλαγή εξουσίας, θα δυσκολευτούν να εκπροσωπηθούν στη βουλή.

Roman Goncharenko/Ειρήνη Αναστασοπούλου