Δύο χρόνια από την εξόντωση του Μπιν Λάντεν

Η Δύση αμφέβαλλε ανέκαθεν για τις ειλικρινείς προθέσεις του Πακιστάν στο πεδίο της καταπολέμησης των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα. Κάθε τόσο οι μυστικές υπηρεσίες ISI κατηγορούνται ότι υποθάλπουν ακραίους ισλαμιστές. Η δυσπιστία εντάθηκε όταν στις 2 Μαΐου του 2011, ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ εντόπισαν και σκότωσαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στο βόρειο Πακιστάν. Μετά την επιχείρηση Τζερόνιμι πολλοί πολιτικοί και ειδικοί αναρωτήθηκαν πώς ο πλέον καταζητούμενος τρομοκράτης του κόσμου είχε καταφέρει να κρύβεται επί πέντε ολόκληρα χρόνια σε μια χώρα, όπου στρατός και μυστικές υπηρεσίες είναι πανταχού παρόντες.

Ο Ματ Βάλντμαν, που ερευνά τη σύγκρουση στο Αφγανιστάν στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, εκτιμά ότι επί της αρχής οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες δεν έχουν αλλάξει πολιτική μετά την εξόντωση του Μπιν Λάντεν: «Οι αφγανοί Ταλιμπάν έγιναν μάλιστα πιο ισχυροί, από ότι ήταν πριν την ενίσχυση των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν το 2009. Ο αριθμός των επιθέσεων εναντίον αφγανικών και νατοϊκών δυνάμεων ήταν το 2012 διπλάσιος σε σύγκριση με το 2008». Οι Ταλιμπάν είναι σε θέση να το κάνουν αυτό γιατί μπορούν να στηριχθούν σε ένα εκτενές δίκτυο βάσεων στο Πακιστάν: «Αυτές οι βάσεις χρησιμεύουν για την προετοιμασία επιθέσεων αλλά και την εκπαίδευση νεοφερμένων».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Έμρις Σουμέικερ από το London School of Economics: «Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν υπέρ του ότι τμήματα του πακιστανικού στρατού συνεχίζουν να στηρίζουν τους Ταλιμπάν. Ως εκ τούτου η Δύση είναι δικαίως δύσπιστη». Ο ίδιος διευκρινίζει ωστόσο ότι η πακιστανική ηγεσία δεν έχει μια ενιαία θέση έναντι των Ταλιμπάν και πως υπάρχουν και εκείνοι που δεν θέλουν να τους στηρίζουν».

Ο ινδικός παράγοντας

Ο Ματ Βάλντμαν ωστόσο εκτιμά ότι η πακιστανική στάση καθορίζεται από τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς. Όσο αυτοί δεν αλλάζουν, δεν πρόκειται να αλλάξει και ο τρόπος που το Πακιστάν αντιμετωπίζει τους Ταλιμπάν. Με απλά λόγια: το Πακιστάν αισθάνεται να απειλείται από την εντεινόμενη επιρροή της Ινδίας στο Αφγανιστάν. Την άποψη του ερευνητή συμμερίζεται και ο Ζίγκφριντ Βολφ από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης: «Τμήματα του πακιστανικού στρατού βλέπουν τους Ταλιμπάν ως μέσο στρατηγικής και ως αντίβαρο στην ινδική παρουσία στο Αφγανιστάν».

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν πάντως ότι το Ισλαμαμπάντ δεν βλέπει με καλό μάτι την προσπάθεια ΗΠΑ και Αφγανιστάν να διαπραγματευτούν με τους Ταλιμπάν χωρίς τη συμμετοχή του Πακιστάν. «Ουάσιγκτον και Καμπούλ θέλουν να συμπεριλάβουν τους Ταλιμπάν στο σχεδιασμό για την εποχή μετά την αποχώρηση των νατοϊκών δυνάμεων. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές έχουν διεξάγει ήδη μυστικές συνομιλίες με τμήματα των Ταλιμπάν, αλλά θέλουν να κρατήσουν το Πακιστάν εκτός», εκτιμά ο Ναέμ Άχμεντ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Καράτσι. Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «και το μεγαλύτερο εμπόδιο στις αμερικανο-πακιστανικές σχέσεις και ο κύριος λόγος που οι Πακιστανοί εμμένουν στην πολιτική τους έναντι του Αφγανιστάν».

Ειδικοί στο Πακιστάν πάντως εκτιμούν ότι καμιά αφγανική κυβέρνηση δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς πακιστανική στήριξη. Όπως υπογραμμίζει ο πακιστανός δημοσιογράφος Νασίρ Τουφάιλ: «Όπως είδαμε και στο παρελθόν, το Πακιστάν μπορεί να στηρίζει τους αντάρτες στο Αφγανιστάν, όταν δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντά του. Και αυτό δεν προμηνύει κάτι καλό για το Αφγανιστάν».

Shamil Shams / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Ειρήνη Αναστασοπούλου