Διεθνές συμπόσιο στο Βύρτζμπουργκ για τον φιλελληνισμό (17ος - 19ος αι.): άγνωστες πτυχές της προσφοράς των Γερμανών φιλελλήνων

Η χώρα που πρόσφερε τους περισσότερους εθελοντές στην επανάσταση του 21 ήταν η Γερμανία. Κι όμως αν και οι μεγάλοι Γερμανοί φιλέλληνες είναι γνωστοί παραμένει άγνωστη η πραγματική διάσταση της προσφοράς τους όπως π.χ. η περίπτωση του διάσημου φιλέλληνα Βαυαρού Φρίντριχ Τίερς καθηγητή της κλασσικής φιλολογίας στο Μόναχο. Ο Φρίντριχ Τίερς δεν ήταν απλά ένθερμος υποστηρικτής της Ελλάδας, αλλά ιδεολόγος με συγκεκριμένους πολιτικούς στόχους. Γι' αυτό εκπόνησε συγκεκριμένο σχέδιο δράσης με στόχο την αποστολή Γερμανών εθελοντών και συνεργάστηκε για την υλοποίησή του με Έλληνες της Βαυαρίας. Κάτι που σύμφωνα με τον Χάινριχ Σόλερ καθηγητή Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης κάνει τον Φρίντριχ Τιερς πρωτοπόρο:

"Ήδη το 1812-13 δέκα χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, ο Τίερς έγραφε σε άρθρα του ότι η 'Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη και πρέπει να επιστρέψει σ' αυτήν'. Διακαής πόθος του ήταν να βοηθήσει συγκεκριμένα προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί έβλεπε μεν ως καθήκον των Ελλήνων την απελευθέρωση της Ελλάδας, αλλά με την συνδρομή, την αλληλεγγύη των Γερμανών εθελοντών".

Ο δρ. Έρνστ-Φρίντριχ Σουλτχάις, ιστορικός από τη Νυρεμβέργη, μίλησε για μια εντελώς άγνωστη πρώιμη φιλελληνική φωνή: για έναν ανώνυμο φοιτητή που το αρχαίο κλασσικό πνεύμα ξύπνησε μέσα του πατριωτικά αισθήματα. Στην παλιά γερμανική πόλη Άλτντορφ κοντά στη Νυρεμβέργη, όπου για τέσσερις συνεχείς αιώνες (15ος-19ος αι.) το πανεπιστήμιό της διέθετε έδρα αρχαίων ελληνικών, τίμησαν το 1669 τους πεσόντες συμπατριώτες τους στην άλωση του Ηρακλείου της Κρήτης από τους Τούρκους:

"Τότε έγινε στο Άλντορφ δημόσια απαγγελία εν είδει διακήρυξης από έναν φοιτητή. Το ποίημα αποτελούνταν από 400 στοίχους και είχε τίτλο 'Η Ελλάς κλαίουσα ικετεύει την βοήθεια της Ευρώπης, ιδιαίτερα των Γερμανών'. Εδώ εμφανίζονται για πρώτη φορά τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε δύο αιώνες αργότερα το φιλελληνικό κίνημα: πρώτον, η βοήθεια προς τους χριστιανούς αδελφούς, δεύτερον: η Ελλάδα πρόσφερε τόσα στην ανθρωπότητα και τον χριστιανισμό, ώστε οι Ευρωπαίοι οφείλουν να την απελευθερώσουν και τρίτον: ο φοβερός εχθρός της είναι τόσο κοντά που η Ευρώπη απειλείται. Επομένως εάν βοηθήσουν στην απελευθέρωση της Ελλάδας βοηθούν και τις πατρίδες τους. Φυσικά το ποίημα αυτό δεν είχε τότε καμία πρακτική απήχηση. Ήταν απλώς ένα μήνυμα."

Ένα μήνυμα που το 1821 γίνεται επαναστατική πράξη και πολιτική διακήρυξη: το ποίημα ξανατυπώνεται, ενθουσιάζει, παρασύρει πολλούς Βαυαρούς εθελοντές να καταταγούν στη Γερμανική Λεγεώνα και οδηγεί σε αντιπαράθεση όλους τους φιλελεύθερους πολίτες και με το αυταρχικό καθεστώς της Βαυαρίας. Τέλος η δρ. Ρεγκίνα Κβακ, ερευνήτρια, παρουσίασε έναν διάσημο ευγενή και πολυταξιδεμένο συγγραφέα τον πρίγκιπα Πύκλερ του Μουσκάου, από τη Σιλεσία, φίλο του Γκέτε και του Σίλερ, ο οποίος δεκαπέντε χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση, το 1836, ταξίδεψε στην Ελλάδα:

"Ως φιλέλληνας εκφράζεται με τη δημοσίευση των περιηγήσεων του στην Ελλάδα. Κάνοντας δηλαδή γνωστή την Ελλάδα και τα προβλήματά της. Μέσω του έργου του δημιουργείται ένας νέος κύκλος θαυμαστών και υποστηρικτών της Ελλάδας όχι μόνον στη Γερμανία, αλλά και στην Αγγλία και τη Γαλλία, διότι οι ταξιδιωτικές του εντυπώσεις μεταφράστηκαν. Ο ηγεμόνας Πύκλερ προσπάθησε συνειδητά με το έργο του να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μεγάλων, με στόχο να μπορούν τα προβλήματα αυτά να ξεπεραστούν."

Τελικά ο πρίγκιπας Πύκλερ του Μουσκάου, που σημειωτέον δεν αναφέρεται στους φιλέλληνες, ευαισθητοποίησε τους Ευρωπαίους για τα προβλήματα του νεοϊδρυθέντος κράτους και λειτούργησε αυτόκλητα ως ισχυρό λόμπι, θα λέγαμε, για την τότε Ελλάδα.

Βιβή Παπαναγιώτου