Δημοσιογράφοι υπό καθεστώς πίεσης
3 Μαΐου 2013
«Στην Νοτιοανατολική Ευρώπη τα πολιτικά κόμματα ασκούν ισχυρές πιέσεις στους δημοσιογράφους», αποφαίνεται η Ελβίρα Γιούκιτς-Μούγικιτς. Η βόσνια δημοσιογράφος εργάζεται για ένα δίκτυο ερευνητικής δημοσιογραφίας στα Βαλκάνια. Σε συνέντευξή της προς την Deutsche Welle επικρίνει το γεγονός ότι στη χώρα της η κάθε κυβέρνηση ορίζει ποιος θα διευθύνει τα δημόσια ΜΜΕ. Αρχισυντάκτες και πρόεδροι των καναλιών δέχονται καθημερινά τουλάχιστον 20 τηλεφωνήματα από υπουργούς και βουλευτές, οι οποίοι τους υπαγορεύουν τι θα προβάλουν και πώς. Αυτό το πρότυπο έχει επικρατήσει και στη Σερβία που στον δείκτη World Presse Freedom 2013 βρίσκεται στην 63η θέση. Η Βοσνία βρίσκεται στην 68η θέση, ενώ η Βουλγαρία έπεσε από την 80η στην 87η θέση της κατάταξης.
Εργολάβοι και ανταλλάγματα
Στην πΓΔΜ η επιρροή των πολιτικών στα ΜΜΕ είναι ακόμη πιο απροκάλυπτη, θα πει η Μαρία Σεβρίεβα, δημοσιογράφος από τα Σκόπια. Πολλοί από τους σημερινούς κορυφαίους πολιτικούς της χώρας ήταν πριν από μερικά χρόνια ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης. Αυτό άλλαξε κατόπιν πιέσεων της ΕΕ προκειμένου η πΓΔΜ να γίνει υποψήφια προς ένταξη χώρα. Ωστόσο, μολονότι σήμερα τα ΜΜΕ έχουν άλλους ιδιοκτήτες, η επιρροή των πολιτικών εξακολουθεί να είναι ισχυρή. «Η κυβέρνηση καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων των ΜΜΕ της πΓΔΜ», διευκρινίζει η Μαρία Σεβρίεβα.
Στην Αλβανία, που βρίσκεται στην θέση 102 του World Presse Freedom 2013 Index-List, υπάρχουν ιδιοκτήτες κατασκευαστικών εταιρειών που είναι ταυτόχρονα ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών και εφημερίδων. Πολλοί από αυτούς στηρίζουν συγκεκριμένους πολιτικούς, φυσικά όχι χωρίς αντάλλαγμα. «Συχνά το αντάλλαγμα είναι μια άδεια οικοδόμησης ή άλλα πλεονεκτήματα», εξηγεί ο Φάτιον Κόντρα, δημοσιογράφος από την Αλβανία.
Το στοίχημα της διαφήμισης
Αλλά ακόμη και εάν δεν είναι ιδιοκτήτες ΜΜΕ, πολλοί επιχειρηματίες ασκούν τεράστια επιρροή στα περιεχόμενα των τηλεοπτικών σταθμών και εφημερίδων. Και αυτό μέσω της διαφήμισης και των καταχωρήσεων. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ απαγορεύουν σε δημοσιογράφους τους να δημοσιοποιήσουν σκάνδαλα διαφθοράς σε επιχειρήσεις φοβούμενοι ότι οι επιχειρηματίες θα ακυρώσουν διαφημιστικές καταχωρήσεις. Όπως λέει ο δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Μίερς, στα Βαλκάνια υπάρχει μια παράδοση ελέγχουν των ΜΜΕ. Πριν από 20 χρόνια ήταν τα κομμουνιστικά καθεστώτα που αποφάσιζαν τι θα δημοσιευθεί και τι όχι. Σήμερα το κέντρο βάρους έχει μεταφερθεί στους επιχειρηματίες και τους πολιτικούς.
Ana Bogavac/Σταμάτης Ασημένιος
Υπεύθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος