Δεκαπέντε χρόνια μετά τη γενοκτονία στη χώρα των χιλίων κοιλάδων

Θεωρείται η μεγαλύτερη γενοκτονία από το Ολοκαύτωμα. Μέσα σε 100 μέρες ένα εκατομμύριο από τη φυλή των Χούτου βρήκαν τραγικό θάνατο από τους αντάρτες των Τούτσι. Στις 6 Απριλίου του 1994 ρουκέτα έπληξε το αεροπλάνο του προέδρου Χαμπιαριμάνα, λίγο πριν προσγειωθεί στο Κιγκάλι. Ο πρόεδρος βρίσκει το θάνατο μαζί με τον επίσης επιβαίνοντα ομόλογό του από το Μπουρούντι. Την επομένη οι αντάρτες Χούτου, υπό την καθοδήγηση του ραδιοφώνου των χιλίων κοιλάδων, όπως λέγονταν, αρχίζουν ένα απίστευτο κυνήγι θανάτου εναντίον των Τούτσι. Με όπλα, μασέτες και εργαλεία σκορπίζουν τον θάνατο, το αίμα ποτίζει ολόκληρη τη Ρουάντα. Η γενοκτονία παίρνει τέλος χάρη στην παρέμβαση των ανταρτών Τούτσι, του Πατριωτικού Μετώπου της Ρουάντας.

"Με τον πιο φριχτό τρόπο"

Πολλές πτυχές αυτής της ανεπανάληπτης τραγωδίας έχουν μείνει στο σκοτάδι της ιστορίας. Αποδεδειγμένες ωστόσο θεωρούνται οι ευθύνες της διεθνούς κοινότητας, η οποία επί εκατό μέρες παρέμεινε θεατής της αιματοχυσίας. Και σήμερα? Πώς οι επιζώντες μπόρεσαν να επιστρέψουν στην καθημερινότητα με ένα τόσο μεγάλο φορτίο; Η Μεντιατρίς μπόρεσε όμως όπου και όλοι οι επιζώντες ψέλνει για την ειρήνη σε μια εκκλησία του Κιγκάλι. Ψέλνει για να ξεχάσει. Ήταν εννιά χρονών όταν η ζωή της άλλαξε ριζικά. Οι αντάρτες Τούτσι αφάνισαν την οικογένειά της. Με τον πιο φρικτό τρόπο. Εδώ και μερικούς μήνες ζει στο χωριό νέων Αγκαχόζο Σαλόμ, ένα αμερικανοεβραϊκό χωριό για ορφανά. Η Μεντιατρίς είναι σήμερα 24 χρόνων, διδάσκει θέατρο και συμβουλεύει τα παιδιά. Οι μνήμες της είναι νωπές. «Υπήρχαν πολλά κορίτσια που βιάστηκαν από τους αντάρτες Χούτου σε ηλικία 18 ακόμη και 12 χρονών», θυμάται. «Ακόμη και μητέρες. Όλα μπροστά στα μάτια μου, χωρίς ίχνος ντροπής, παρά το ότι όλοι έβλεπαν τι έκαναν. Ήμουν μόνο εννιά χρονών και τα είδα όλα, τα είδα όλα».Η Ρουάντα είναι μια μαγευτική χώρα, αν και από τις πιο φτωχές της Αφρικής. Ο επισκέπτης δύσκολα μπορεί να φανταστεί τις σκηνές τρόμου που εκτυλίχθηκαν στις καταπράσινες κοιλάδες της χώρας.

"Εσκιζαν κοιλιές με μασέτες"

Και η Μεντιατρίς συνεχίσει τη διήγηση. «Οι αντάρτες έρχονταν συνεχώς και εγώ σκεπτόμουν πώς θα μπορούσα να κρυφτώ, να κοιμηθώ. Ήμουν στην εκκλησία, ήταν δύσκολο. Υπήρχαν έγκυες μητέρες Οι αντάρτες τους έσκιζαν την κοιλιά με μασέτες, έβγαζαν τα μωρά και τα έβαζαν πάνω στα κόπρανα της μητέρας τους, δε ξέρω πώς να συνεχίσω να σας εξηγήσω… Ρουάντα με πονάς, Ρουάντα, γιατί με στενοχωρείς, Ρουάντα γιατί με εγκατέλειψες.. Είναι από τα πολλά που έχουν γραφεί για τη γενοκτονία. Το τραγούδι το έγραψε κάποιος επιζών, κάποιος που έτυχε να ζήσει όπως η Μεντιατρις. Το τραγουδούν οι ηθοποιοί της θεατρικής ομάδας Μασιρίκα. Τραγουδούν και ορισμένες φορές σταματούν, δεν μπορούν άλλο. «Ήταν δύσκολο», λέει η σκηνοθέτης Χόουπ Αζεντά. «Στις πρόβες έπρεπε να σταματήσουμε όχι για να κάνουμε διακοπή, αλλά επειδή συναισθηματικά δεν μπορούσαμε άλλο. Οι ηθοποιοί έκλαιγαν κι εγώ ως σκηνοθέτης έφτασα στα όριά μου. Γιατί ως σκηνοθέτης πρέπει να κατευθύνεις, αλλά πρέπει να εργαστείς και με τα συναισθήματα που νοιώθεις». Για την Μεντιατρις το θέατρο είναι ζωή. Παίζει για να συγχωρέσει. Και προσεύχεται τραγουδώντας για τους νεκρούς της Ρουάντας.