Β. Ιρλανδία: Τζέρυ Άνταμς ή υπάρχουν ακόμη ειρηνοποιοί

Και μόνο η εμφάνισή του είναι εντυπωσιακή: Ψηλός, κεφάλι με γωνίες, μικρά, σκούρα μάτια, πυκνή γενειάδα και πυκνά μαλλιά. Η φωνή του είναι βαθιά και ακούγεται πάντα ήρεμη και προσεκτική: Ο πρώην πρόεδρος του Σιν Φέιν Τζέρι Άνταμς ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα το πρόσωπο των καθολικών της Βόρειας Ιρλανδίας που ήθελαν να αποσχιστούν από τη Βρετανία και να ενωθούν με την Ιρλανδία. Είναι επίσης ένας από τους αρχιτέκτονες της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 που έθεσε τέλος σε δεκαετίες αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Η Συμφωνία υπογράφηκε στο Μπέλφαστ ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Ιρλανδίας.

Συστηματική υποβάθμιση των Καθολικών της Β. Ιρλανδίας

Γεννημένος στο Μπέλφαστ στις 6 Οκτωβρίου 1948 με άλλα 12 αδέλφια, ο Τζέραρντ Άνταμς μεγάλωσε σε μια οικογένεια που επηρεάστηκε έντονα από το ρεπουμπλικανικό κίνημα. Ο παππούς του είχε ήδη συμμετάσχει στο κίνημα της ανεξαρτησίας. Αλλά ενώ ο νότος του νησιού της Ιρλανδίας απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1922, ο βορράς παρέμεινε μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Η εμπειρία των συστηματικών κοινωνικών διακρίσεων που υφίσταντο οι καθολικοί Βορειοϊρλανδοί στο βρετανικό τμήμα της χώρας, όπου κυριαρχούσαν οι προτεστάντες, τον διαμόρφωσε ως παιδί και έφηβο. Εγκατέλειψε το σχολείο χωρίς απολυτήριο και εντάχθηκε στο ρεπουμπλικανικό κίνημα με στόχο την ενοποίηση με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Σύντομα τράβηξε την προσοχή για τις ηγετικές του ικανότητες. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ξεκίνησε μια αιματηρή σύγκρουση μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων της ιρλανδικής ενότητας, στην οποία συμμετείχαν επίσης ο βρετανικός στρατός και η αστυνομία. Στην ιστορία έμεινε ως η εποχή των Ταραχών (the troubles). Οι Βρετανοί έθεσαν τον Άνταμς υπό «προληπτική κράτηση» ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και τον έκλεισαν στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης Long Kesh, το οποίο, ωστόσο, έμελλε να αποδειχθεί φυτώριο της ελίτ του ρεπουμπλικανικού κινήματος.

Το 1983 ο Άνταμς εξελέγη πρόεδρος του κόμματος Σιν Φέιν που θεωρούνταν η πολιτική πτέρυγα της ένοπλης παραστρατιωτικής οργάνωσης IRA. Έμελλε να κατευθύνει τις τύχες του κόμματος, το όνομα της οποίας σημαίνει "Εμείς οι ίδιοι", για περισσότερα από 30 χρόνια. Υπό την ηγεσία του το Σιν Φέιν στράφηκε προς την ειρηνευτική διαδικασία, ξέφυγε από την πολιτική απομόνωση και αναδείχθηκε σε σοβαρό πολιτικό παίκτη. Και στις δύο πλευρές της Ιρλανδίας το κόμμα αναδείχθηκε ως η ισχυρότερη δύναμη στις πρόσφατες γενικές εκλογές. Ο ίδιος ο Άνταμς εξελέγη στο βρετανικό κοινοβούλιο αρκετές φορές όλα αυτά τα χρόνια, αλλά ποτέ δεν αποδέχθηκε την έδρα του σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Υπήρξε για ένα διάστημα βουλευτής του περιφερειακού Κοινοβουλίου κα μέλος του ιρλανδικού Κοινοβουλίου στο Δουβλίνο.

Ποτέ δεν αποστασιοποιήθηκε από τον IRA

Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν έχει καταφέρει να αποτινάξει από πάνω του τη φήμη ότι υπήρξε επίσης σημαντικός ηγέτης του IRA (Ιρλανδικός Ρεπουμπλικανικός Στρατός), κάτι που πάντα αρνιόταν. Αλλά είπε επίσης: "Ποτέ δεν αποστασιοποιήθηκα από τον IRA". Παρόλο που του απαγγέλθηκαν αρκετές φορές κατηγορίες για υποτιθέμενη συμμετοχή σε πράξεις βίας, δεν υπήρξε ποτέ καταδίκη. Ωστόσο, είναι αδιαμφισβήτητο ότι είχε στενούς δεσμούς με τους ένοπλους του IRA και ασκούσε μεγάλη επιρροή στις τάξεις τους. Ο ίδιος δήλωσε στο περιοδικό Der Spiegel πριν από μερικά χρόνια ότι «παραμένω πεπεισμένος ότι ο ένοπλος αγώνας σε αυτή την περίπτωση ήταν νόμιμος". Αλλά για τους θανάτους, 700 συνολικά, εκ των οποίων οι 1.700 αποδόθηκαν στον IRA, εξέφρασε τη λύπη του. Φυσικά, "ο IRA έκανε πολλά πράγματα που δεν έπρεπε να κάνει. Το καταδίκασα τότε και το μετανιώνω μέχρι σήμερα", δήλωσε ο Άνταμς στη συνέντευξη που παραχώρησε στο γερμανικό περιοδικό. Ο ίδιος υπήρξε αρκετές φορές στόχος απόπειρας δολοφονίας από μαχητικούς προτεστάντες. Μια φορά μάλιστα τραυματίστηκε από πυροβολισμούς.

Τη δεκαετία του 1990 ο Άνταμς μεταβλήθηκε σε σημαντική φιγούρα στην ειρηνευτική διαδικασία. Μετά τις διαπραγματεύσεις του Άνταμς με τον Τζον Χιούμ, τότε ηγέτη του μετριοπαθούς ρεπουμπλικανικού SDLP, ο IRA κήρυξε την άνευ όρων κατάπαυση του πυρός το 1994, ανοίγοντας το δρόμο για τις διαπραγματεύσεις για μια ειρηνευτική συμφωνία. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1998, επιτεύχθηκε η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Η ειρήνη εξακολουθεί να είναι εύθραυστη μέχρι και σήμερα, η κοινωνία παραμένει βαθιά διχασμένη. Το περιφερειακό κοινοβούλιο έχει παραλύσειλόγω των διαφωνιών σχετικά με τη συμφωνία του Brexit για τη Βόρεια Ιρλανδία.Υπάρχουν επανειλημμένα ξεσπάσματα βίας. Αλλά ο Άνταμς δεν πιστεύει στην επιστροφή στις ημέρες των "ταραχών". «Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής», είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ITV, «δεν ήταν ο στόχος των προσπαθειών μου, αλλά ένα μέσο για να επιτευχθεί ειρηνικά η ιρλανδική ενότητα».

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου