Αυτόνομη οδήγηση: ποιος θα πληρώνει τη ζημιά;

Πράγματι, η θεωρία ακούγεται εξαιρετικά πρακτική: Αυτοκίνητα που μπορούν να κινηθούν μόνα τους, παραλαμβάνουν τους ανθρώπους κατά παραγγελία και δεν χρειάζονται κανέναν οδηγό να κρατάει το τιμόνι και να πρέπει να τα κατευθύνει σωστά. Ακόμη και τα μποτιλιαρίσματα στους δρόμους θα αποτελέσουν παρελθόν χάρη σε έξυπνα συστήματα κυκλοφοριακού ελέγχου. Αυτό θα προστάτευε το περιβάλλον και θα ελαχιστοποιούσε τα τροχαία ατυχήματα. Άλλωστε το 90% αυτών των ατυχημάτων σήμερα οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος.

Μετά τις πρώτες δοκιμές της τεχνολογίας αυτόνομης οδήγησης ο αρχικός ενθουσιασμός για τις θεωρητικές δυνατότητες έχει όμως εξανεμιστεί. Πολλές φορές φάνηκε πόσο δυσλειτουργική είναι ακόμη η νέα τεχνολογία. Επίσης δεν έχουν απαντηθεί πολλά ερωτήματα ηθικής φύσης. Τι θα συνέβαινε, για παράδειγμα, εάν ένα όχημα με τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης προκαλούσε θανατηφόρο δυστύχημα;

Ξεκίνημα στη Γερμανία από το 2019

Επιφυλάξεις για τη νέα τεχνολογία υπάρχουν και στους κόλπους της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, η οποία πάντως ασχολείται εντατικά με το ζήτημα, όπως λέει ο Μάρκο Γκούστκε από τον Σύνδεσμο Γερμανικών Αυτοκινητοβιομηχανιών (VDA). «Εξετάζουμε βεβαίως και την πτυχή της κυκλοφοριακής ασφάλειας. Προς το παρόν οι πελάτες δαπανούν λίγα χρήματα για συστήματα ασφαλείας», επισημαίνει. Ο Μάρκο Γκούστκε εκτιμά ότι το 2019 θα διατεθούν στη γερμανική αγορά τα πρώτα συστήματα αυτόνομης οδήγησης, αρχικά για τους αυτοκινητοδρόμους. «Χρειαζόμαστε γενικές παραμέτρους, χρειαζόμαστε κατάλληλες λωρίδες με καλό επίπεδο συντήρησης προκειμένου τα οχήματα να μπορούν να προσανατολιστούν και να τοποθετηθούν καταλλήλως», λέει ο ίδιος. Σε περίπτωση μποτιλιαρίσματος ο υπολογιστής θα αναλαμβάνει να κατευθύνει τα οχήματα με ταχύτητα έως 60 χλμ. την ώρα. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν κι άλλα προγράμματα υποβοήθησης, έτσι ώστε από το 2022 στους γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους να μπορούν να κινούνται αυτόνομα τα οχήματα που διαθέτουν τη σχετική τεχνολογία.

Σήμερα υπάρχουν πέντε επίπεδα αυτοματισμού στα οχήματα με σύστημα αυτόνομης οδήγησης στις ΗΠΑ, οι οποίες εξελίσσουν τη σχετική τεχνολογία εδώ και χρόνια. Το τελευταίο επίπεδο «5» αφορά οχήματα που κινούνται πλήρως αυτοματοποιημένα, χωρίς ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης –κάτι που παραμένει προς το παρόν στη σφαίρα της φαντασίας. Σε ένα όχημα με υψηλό βαθμό αυτοματοποίησης οι αρμοδιότητες του οδηγού δεν είναι σαφώς προσδιορισμένες, επισημαίνει ο Μαρκ Φόλρατ, μηχανικός-ψυχολόγος στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μπράουνσβαϊγκ. «Ξέρει ο άνθρωπος τι κάνει το αυτοκίνητο και τι πρέπει να κάνει ο ίδιος; Μπορεί να κάνει όσα θα πρέπει να κάνει ή είναι πέρα των δυνατοτήτων του;» διερωτάται ο γερμανός ειδικός.

Το ζήτημα απασχολεί και τη Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής, η οποία διατύπωσε το 2017 είκοσι παραμέτρους που πρέπει να ισχύουν για την αυτόνομη οδήγηση. Σύμφωνα με αυτές, σε κάθε συνθήκη θα πρέπει να είναι σαφέστατο ποιος είναι υπεύθυνος για την οδήγηση: ο άνθρωπος ή ο υπολογιστής;  Αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί και είναι βασικό και για την απόδοση ευθυνών σε περίπτωση ατυχημάτων.

Ζαμπίνε Κίνκαρτς

Επιμέλεια: Άρης Καλτιριμτζής