Αρνητές της κλιματικής αλλαγής

Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων «κλείνει τα μάτια» μπροστά στην κλιματική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι το κεντρικό ζήτημα στο βιβλίο «Living in Denial: Climate Change, Emotions and Everyday Life» (Ζώντας στην άρνηση: Κλιματική Αλλαγή, Συναισθήματα και Καθημερινή Ζωή) της αμερικανίδας ψυχολόγου Κάρι Νόργκααρντ.

Η επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Όρεγκον διερευνά τους λόγους για τους οποίους η ευρεία πλειοψηφία του πληθυσμού των εύπορων βιομηχανικών κρατών δεν θέτει σε εφαρμογή στην καθημερινή ζωή τις γνώσεις που διαθέτει γύρω από την κλιματική αλλαγή και αυτό παρά το γεγονός ότι δεν αμφισβητεί τα πορίσματα της σχετικής επιστημονικής έρευνας. Η αμερικανίδα επιστήμονας μίλησε στην DW στο περιθώριο εκδήλωσης του Πανεπιστημίου της Αρκτικής στο Τρόμσο της Νορβηγίας, κάνοντας λόγο για «ένα απίστευτο χάσμα ανάμεσα στην ηθική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, και την ευρεία κατανόηση των ανθρώπων ότι είναι απολύτως αναγκαίο να κάνουν κάτι γι΄αυτό».

«Kοινωνικά οργανωμένη άρνηση»

Η αμερικανίδα ερευνήτρια έμεινε 10 μήνες στη Νορβηγία, μία χώρα όπου οι άνθρωποι διαβάζουν κατά κόρον εφημερίδες, είναι πολιτικοποιημένοι και δεν αμφισβητούν ότι η κλιματική αλλαγή είναι αποτελεί πραγματικότητα. Κατά το διάστημα της παραμονής της στη χώρα παρατήρησε ότι το ζήτημα παραμένει «αόρατο» στον κοινωνικό και πολιτικό βίο και αυτό παρά το γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης απέδιδαν το ζεστό χειμώνα στη Νορβηγία με τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η Νόργκααρντ κάνει λόγο για «κοινωνικά οργανωμένη άρνηση».

Όπως επισημαίνει, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι ενήμεροι για τα αποτελέσματα κλιματικής έρευνας, δεν συσχετίζουν αυτή τη γνώση με την πολιτική, κοινωνική και ιδιωτική τους ζωή. Αυτό αποτελεί, κατά τη γνώμη της, τυπική συμπεριφορά για τους ανθρώπους των εύπορων βιομηχανικών κρατών και είναι κάτι που έχει παρατηρήσει και στην πατρίδα της: Σε ορισμένες περιοχές των ΗΠΑ έχουν γίνει αισθητές οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες επέφεραν πλήγμα στην οικονομική τους δραστηριότητα. Ωστόσο, κανείς από τους κατοίκους δεν θέλει να αποδεχθεί ότι αυτή η εξέλιξη συνδέεται με τον τρόπο ζωής τους και ότι η αντιμετώπισή της απαιτεί αλλαγή συμπεριφοράς. Όπως εξηγεί, «οι άνθρωποι ανησυχούν πρωτίστως για τον κόσμο και το μέλλον τους. Κατά δεύτερον, έχουν αίσθημα ενοχής, επειδή γνωρίζουν ότι η υψηλή ποιότητα ζωής, η οποία βασίζεται στη χρήση ορυκτών καυσίμων, συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα. Σε αυτά προστίθεται και ένα αίσθημα αδυναμίας, διότι το πρόβλημα μοιάζει να είναι τεράστιο και οι πολιτικοί δεν αντιδρούν. (…) Προσπαθούν να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, αποφεύγοντας τα δυσάρεστα γεγονότα και την αναγκαιότητα να κάνουν κάτι γι΄αυτά».

Καταστροφολογία στα ΜΜΕ

Ο Έσπεν Στόκνες, ψυχολόγος στο Κέντρο Κλιματικής Στρατηγικής του Ινστιτούτου Norwegian Businnes (NBI), υπογραμμίζει στην DW ότι η επιστήμη του κλίματος έχει αγνοήσει πλήρως αυτούς τους ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας. Όπως επισημαίνει, «η εκτίμηση ήταν ότι τα δεδομένα από μόνα τους θα ήταν αρκετά. Υπάρχουν όμως ψυχολογικά εμπόδια, τα οποία αποτρέπουν την πρόσληψη των επιστημονικών στοιχείων. Αυτό το γεγονός είχε υποτιμηθεί μέχρι τώρα». Ο Έσπεν Στόκνες κάνει λόγο για «το μεγαλύτερο επικοινωνιακό φιάσκο όλων των εποχών και καλεί τους επιστήμονες να δίνουν λιγότερες διαλέξεις και να ενισχύσουν τη διαδικασία διαλόγου με τους πολίτες. Ο Στόκνες στέκεται επίσης στο ρόλο των ΜΜΕ. Όπως τονίζει, «γνωρίζουμε ότι το 85% των ρεπορτάζ που αφορούν το κλίμα πρόκειται για καταστροφολογία. Και γνωρίζουμε ακόμη ότι αυτό κάνει τους ανθρώπους να αποφεύγουν το θέμα».

Irene Quaile / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Ειρήνη Αναστασοπούλου