Αραβοϊσραηλινή αντιπαράθεση (και) για το νερό

Η Λωρίδα της Γάζας απειλείται με υποσιτισμό, το αργότερο μέχρι τον Μάιο, προειδοποιούν οι ειδικοί. Όπως αναφέρεται σε έκθεση που είχε δώσει στη δημοσιότητα προ ημερών το αποκαλούμενο Διεθνές Παρατηρητήριο Διατροφικής Ανασφάλειας (IPC), υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, το ήμισυ του πληθυσμού βρίσκεται ήδη σε απόγνωση. «Υποσιτισμός» σημαίνει, με βάση τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, ότι τουλάχιστον το 20% του συνολικού πληθυσμού μίας χώρας υποφέρει από ακραίες ελλείψεις τροφίμων.

Αντίστοιχες ελλείψεις παρατηρούνται όμως και στην τροφοδοσία με πόσιμο νερό. Κάποια προβλήματα στην υδροδότηση είχαν εκδηλωθεί ούτως ή άλλως τους περασμένους μήνες. «Η πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό είναι ζήτημα ζωής και θανάτου» προειδοποιούσε από τον περασμένο Δεκέμβριο η εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF Κατρίν Ράσελ, επισημαίνοντας την κρίσιμη κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας.

Παλαιά, διαχρονικά προβλήματα

Ο πόλεμος έχει οξύνει προβλήματα που προϋπήρχαν και οφείλονται εν μέρει σε γεωγραφικές ιδιομορφίες της περιοχής. Στη Λωρίδα της Γάζας τα περισσότερα αποθέματα νερού προέρχονται από μία φυσική λεκάνη τροφοδοσίας στο νότιο άκρο της συγκεκριμένης παράκτιας περιοχής. Ωστόσο, λόγω άμεσης γειτνίασης με τη θάλασσα, το νερό έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι. Επιπλέον επιβαρύνεται με βρώμικα απόνερα. Μελέτη του 2011 προειδοποιούσε ότι το 90% τον αποθεμάτων νερού στη Γάζα κρίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση.

Η τροφοδοσία με πόσιμο νερό εξαρτάται εν μέρει από το Ισραήλ, που μέχρι πρότινος συνεισέφερε το 10% των αναγκαίων αποθεμάτων. Μετά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς, τον περασμένο Οκτώβριο, η τροφοδοσία είχε διακοπεί για μεγάλο διάστημα. Ωστόσο, σύμφωνα με την εφημερίδα Times of Israel, στα τέλη Φεβρουαρίου οι Ισραηλινοί άρχισαν να προμηθεύουν και πάλι νερό. Οι ποσότητες που διοχετεύονται σήμερα κυμαίνονται γύρω στα 28 εκατομμύρια λίτρα ημερησίως, αλλά πριν από την 7η Οκτωβρίου έφταναν τα 49 εκ. λίτρα.

Ούτε 1 στους 3 δεν συνδέεται με την αποχέτευση

Τα προβλήματα χρονίζουν, αν και είχαν εύστοχα επισημανθεί εδώ και καιρό, σημειώνει ο Τομπίας φον Λόσοφ, ερευνητής του Ινστιτούτου Clingendael με έδρα τη Χάγη της Ολλανδίας. Εδώ και δεκαετίες, λέει o Γερμανός αναλυτής, ήταν ξεκάθαρο ότι η Λωρίδα της Γάζας χρειάζεται νέες μονάδες αφαλάτωσης, «οι οποίες όμως δεν κατασκευάστηκαν ποτέ, παρότι είναι σαφές ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για την υδροδότηση της περιοχής».

Υπαρκτό, αν και λιγότερο κρίσιμο είναι το πρόβλημα της λειψυδρίας και στη Δυτική Όχθη. Όπως επισημαίνει έκθεση του αμερικανικού οργανισμού GlobalWaters.org, μεγάλες ποσότητες νερού χάνονται λόγω τεχνικών προβλημάτων και παλαιότητας ή ακαταλληλότητας του δικτύου ύδρευσης. Συν τοις άλλοις μόλις το 31% των κατοίκων της Γάζας είναι συνδεδεμένοι σε δίκτυο αποχέτευσης, ενώ μόλις το 5-10% των αποβλήτων περνάει από διαδικασία καθαρισμού. Όλες αυτές οι παθογένειες επιβαρύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα.

Θεωρητικά οι συμφωνίες του Όσλο είχαν θεσπίσει ένα πλαίσιο συνεργασίας για τη διαχείριση των υδάτων. Την ευθύνη θα αναλάμβανε μία επιτροπή, η Joint Water Comittee (JWC), στην οποία συμμετέχουν ισομερώς εμπειρογνώμονες από το Ισραήλ και την Παλαιστινιακή Αρχή. Το 2016 το Ισραήλ ανέφερε ότι τροφοδοτούσε τους Παλαιστίνιους με υπερδιπλάσιες ποσότητες από ό,τι προέβλεπαν τα συμπεφωνημένα.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι υδάτινοι πόροι μειώνονται και στη Δυτική Όχθη. Ο Τομπίας φον Λόσοφ θεωρεί ότι «το πρόβλημα εντείνεται λόγω υποχώρησης της στάθμης του νερού στη Νεκρά Θάλασσα κατά ένα μέτρο τον χρόνο», αλλά και λόγω των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Κατά συνέπεια, επισημαίνει, η αντιπαράθεση για το νερό αποτελεί «μία ακόμη παράμετρο της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, εκτός από τις εδαφικές διεκδικήσεις, τα ταυτοτικά ζητήματα, τις θρησκευτικές διενέξεις».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου