Από τη Σρεμπρένιτσα στη Συρία: η μοίρα των αγνοουμένων

Στην Αστάνα του Καζαχστάν ξεκίνησε ο 7ος γύρος διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε εκπροσώπους της συριακής κυβέρνησης και της ένοπλης αντιπολίτευσης για την ειρηνική διευθέτηση του πολέμου στη Συρία. Επί τόπου ωστόσο η ανθρωπιστική κατάσταση γίνεται καθημερινά δυσκολότερη.  

Την ίδια ώρα χιλιάδες άνθρωποι δεν γνωρίζουν που βρίσκονται οι οικείοι τους και ενδεχομένως να μην το μάθουν και ποτέ.

Σε ένα εργαστήριο στη Χάγη όμως, κάποιοι ερευνητές προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις όχι μόνο στο ζήτημα των Σύρων αλλά των αγνοούμενων γενικά. Σε ένα μπλε σάκο στοιβάζονται ανθρώπινα κόκκαλα και ιστοί από έναν μαζικό τάφο στη Βοσνία. Εδώ στο εργαστήριο στη Χάγη καταγράφονται τα δείγματα και υποβάλλονται σε επεξεργασία, ώστε να μπορούν να ταυτοποιηθούν από το ειδικό μηχάνημα. «Πρόκειται για το Gene Reader, το οποίο αναγνωρίζει και ‘διαβάζει' γενετικό υλικό» λέει η μικροβιολόγος Μισέλ Πεκ, η οποία εργάζεται εκεί.

Σ' αυτό το εργαστήριο ξετυλίγεται ένα από τα πιο οδυνηρά κεφάλαια των πολέμων. Αυτό των αγνοούμενων. Την περασμένη Τρίτη εγκαινιάστηκε το κέντρο της Διεθνούς Επιτροπής Αγνοούμενων. Πρόκειται για τη μοναδική οργάνωση τέτοιου τύπου παγκοσμίως.

Η τεχνολογία που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες τους παρέχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν ανθρώπους ακόμη και από πολύ μικρά δείγματα, όπως για παράδειγμα ένα μικρό κομμάτι οστού. «Θυμίζει λίγο CSI» λέει η Μ. Πεκ χαμογελώντας.

Η νέα τεχνολογία δίνει ελπίδα σε πολλούς συγγενείς αγνοούμενων. Ακόμη και χρόνια μετά οι νεκροί μπορούν να ταυτοποιηθούν κι έτσι να αποκτήσουν και πάλι το όνομα και την ταυτότητά τους. Αυτό ισχύει για θύματα φυσικών καταστροφών και πολέμων αλλά και οργανωμένου εγκλήματος και καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αγώνας για τη δικαιοσύνη και την αλήθεια

Η γενική διευθύντρια της Επιτροπής Κάθριν Μπομπέργκερ σπεύδει να διευκρινίσει ότι δεν πρόκειται για ανθρωπιστική οργάνωση. «Πρώτος στόχος μας είναι η δικαιοσύνη και η αλήθεια». Οι συγγενείς έχουν το δικαίωμα να μάθουν τι συνέβη στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Συχνά μάλιστα μπορούν μετά να ζητήσουν και αποζημίωση. Η επιτροπή συνεργάζεται στενά και με το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπως για παράδειγμα όσον αφορά τις έρευνες σχετικά με την γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα. Η επιτροπή ιδρύθηκε το 1996 με πρωτοβουλία του τότε αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλίντον για να διευκρινιστεί τι συνέβη στους 40.000 αγνοούμενος του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Μέχρι σήμερα οι ειδικοί κατάφεραν να ταυτοποιήσουν το 90% θυμάτων. Αυτό κατέστη δυνατό μόνο εξαιτίας της νέας τεχνολογίας, αφού οι Σέρβοι είχαν διαμελίσει τα πτώματα και τα είχαν θάψει σε διαφορετικούς μαζικούς τάφους.

Οι ειδικοί όμως βοήθησαν και στην ταυτοποίηση των θυμάτων του τσουνάμι που χτύπησε την Ν. Ασία το 2004, όπως και των θυμάτων του τυφώνα Κατρίνα. Και τώρα ξεκινάει ένας καινούργιος αγώνας για τους αγνοούμενος της Συρίας. Μέχρι σήμερα αγνοείται η τύχη 65.000 ανθρώπων.

Οι αγνοούμενοι της  Συρίας

Ο Μουχανάντ Αμπουζλούσν, πρόσφυγας από τη Συρία,  συνεργάζεται με το γραφείο της Χάγης πάνω σ' αυτό το γιγαντιαίο έργο. Ήδη στην Συρία δραστηριοποιούνταν σε ανθρωπιστική οργάνωση και γνώριζε πολλούς ανθρώπους που σήμερα αγνοούνται. Ο ίδιος δεν πιστεύει ότι θα μπορέσουν να ταυτοποιηθούν. «Για να γίνει αυτό πρέπει να συνεργαστεί η κυβέρνηση. Και το συριακό καθεστώς δεν πρόκειται να το κάνει αυτό ποτέ» εκτιμά ο Αμπουζλούσν.

Η διευθύντρια της Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι η συνεργασία με την εκάστοτε κυβέρνηση είναι πολύ σημαντική. Στην Ιταλία ναυάγησαν 8.000 άγνωστοι μετανάστες, αναφέρει η Κ. Μπομπέργκερ, συμπληρώνοντας: «Έχουμε την τεχνολογία, αλλά δεν έχουμε τα μέσα».

dpa / Αλεξάνδρα Κοσμά