Αποχωρίζεται η Ιαπωνία την ατομική ενέργεια;

Προφανής αιτία για την απόφαση αυτή ήταν η τριπλή καταστροφή που έπληξε την Ιαπωνία τον Μάρτιο του 2011, όταν εκδηλώθηκε ισχυρός σεισμός που προκάλεσε τσουνάμι και τελικά οδήγησε στην πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα. Η πίεση της κοινής γνώμης οδήγησε τελικά την ιαπωνική κυβέρνηση στην απόφαση να αποκηρύξει την πυρηνική ενέργεια- όχι όμως αμέσως, αλλά σε ένα μεταβατικό στάδιο που μπορεί να διαρκέσει μέχρι το 2040.

Η Αλεξάντρα Σακάκι, συνεργάτις του Ιδρύματος Επιστήμης και Πολιτικής με ειδίκευση στην Ιαπωνία, εξηγεί: «Πριν από την καταστροφή όλοι πίστευαν ότι η ατομική ενέργεια είναι απόλυτα ασφαλής και μάλιστα ότι είναι η ιδανική πηγή ενέργειας για μία βιομηχανική χώρα πτωχή σε φυσικούς πόρους, όπως η Ιαπωνία. Η διαπίστωση ότι η τεχνολογία δεν εξασφαλίζει απόλυτη την απόλυτη προστασία ενός πυρηνικού εργοστασίου από έναν σεισμό ή ένα τσουνάμι ήταν μία μεγάλη τομή για ολόκληρη την ιαπωνική κοινωνία».

Οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης

Αυτή τη στιγμή η Ιαπωνία είναι αναγκασμένη να εισάγει το 96% της ενέργειας που χρειάζεται, κάτι που είναι όχι μόνο ιδιαίτερα δαπανηρό, αλλά και επιβλαβές για το περιβάλλον, καθώς πρόκειται για ορυκτά καύσιμα όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα έχουν τεθεί προσωρινά εκτός λειτουργίας και τα 50 πυρηνικά εργοστάσια της χώρας, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης και ελέγχου. Και αυτό σε μία χώρα που πριν από την καταστροφή κάλυπτε με τα εργοστάσια αυτά των 30% των ενεργειακών αναγκών της, σχεδίαζε μάλιστα να αυξήσει το ποσοστό σε 50% μέχρι το 2030.

Τον Ιούνιο οι αρχές ανακοίνωσαν ότι θα έθεταν εκ νέου σε λειτουργία δύο πυρηνικά εργοστάσια στη νήσο Χονσού για να αντιμετωπίσουν την αυξημένη ενεργειακή ζήτηση στην πόλη του Κιότο στην περίοδο του καύσωνα. Εκ των υστέρων υπολογίσθηκε όμως ότι για να γίνει αυτό δεν θα χρειαζόταν η επαναλειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων. Αποτέλεσμα ήταν η έντονη αντίδραση της κοινής γνώμης και η ενίσχυση της καχυποψίας που ούτως ή άλλως προϋπήρχε για τον ρόλο των αρμοδίων, τονίζει η Αλεξάντρα Σακάκι: «Υπάρχει πλέον ένα αρνητικό κλίμα, το οποίο ενισχύεται από τις αποκαλύψεις για λανθασμένους χειρισμούς εποπτικών και άλλων αρμοδίων αρχών στην πρόσφατη καταστροφή. Ιδιαίτερα απέναντι στις εποπτικές αρχές εκδηλώνεται δυσπιστία για το κατά πόσον μπορούν να ανταποκριθούν στην αποστολή τους» τονίζει ο Γερμανίδα επιστήμων.

Η Αλεξάντρα Σακάκι υποστηρίζει ότι τους τελευταίους μήνες οι Ιάπωνες έχουν μειώσει την κατανάλωση ενέργειας, πολλοί μάλιστα απέφυγαν να χρησιμοποιήσουν το κλιματιστικό τους ακόμα και στο απόγειο του καύσωνα. Αλλά η εγκράτεια στους ιδιώτες καταναλωτές δεν  αποφέρει θεαματικά αποτελέσματα, δεδομένου ότι η ιαπωνική βιομηχανία παραμένει ο τρίτος μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας σε όλον τον κόσμο.

Οι ελιγμοί του πυρηνικού «λόμπυ»

Οι μελλοντικοί χειρισμοί παραμένουν διαμφισβητούμενοι. Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι μπορεί η μεταβατική περίοδος μέχρι την κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας να εκτείνεται σε τουλάχιστον είκοσι, αν όχι και τριάντα χρόνια, αλλά ο υπουργός Οικονομικών Γιούκιο Εντάνο επιμένει στην αποπεράτωση των τριών πυρηνικών αντιδραστήρων που είχαν αρχίσει να κατασκευάζονται πριν από την καταστροφή της Φουκουσίμα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα έχει αποφασίσει επίτηδες μία μεταβατική περίοδο τριάντα ετών για να περάσει αλώβητος από τον σκόπελο των βουλευτικών εκλογών το 2013, ενώ και το ισχυρό λόμπι της πυρηνικής βιομηχανίας απλώς περιμένει να καταλαγιάσει η οργή και η αγανάκτηση του κόσμου. Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις επίσημες ανακοινώσεις, το θέμα παραμένει ανοιχτό, τονίζει η Αλεξάντρα Σακάκι: «Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών έχουν εντείνει τις πιέσεις προς την κυβέρνηση. Θεωρούμε ωστόσο ότι οι υπέρμαχοι και οι αντίπαλοι της ατομικής ενέργειας στην Ιαπωνία θα συνεχίσουν την αντιπαράθεση επιχειρημάτων. Το θέμα σίγουρα δεν έχει κλείσει εδώ».

Tobias Oelmaier / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος