Αποχαιρετισμός ενός μεγάλου (ευρωσκεπτικιστή)

«Σύνοδος κορυφής των ευρω-σκεπτικιστών» χαρακτηρίζει η εφημερίδα Süddeutsche Zeitung το επιστημονικό συμπόσιο προς τιμήν του Χανς Βέρνερ Ζιν, που έγινε την Παρασκευή στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. Προφανής λόγος: στη συνάντηση συμμετείχε βεβαίως ο ίδιος ο Ζιν, αλλά και οι πρώην επικεφαλής οικονομολόγοι της ΕΚΤ Ότμαρ Ίσινγκ και Γιούργκεν Σταρκ, που φαίνεται να συμμερίζονται τις επιφυλάξεις για τη σημερινή μορφή και λειτουργία του ευρώ, καθώς και ο σημερινός διοικητής της γερμανικής κενρικής τράπεζας Γιενς Βάιντμαν, ο οποίος συνεχώς κρούει τον κώδωνα του κινδύνου προ της «αμοιβαιοποίησης κινδύνων» στην ευρωζώνη.

Την αισιόδοξη ενατένιση του νομισματικού μας μέλλοντος ανέλαβε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Μιλώντας και αυτός στο επιστημονικό συμπόσιο προς τιμήν του Χανς Βέρνερ Ζιν, ζήτησε μία «πιο στενή συνεργασία» για να ξεπεραστούν οι σημερινές εκκρεμότητες στην Ευρώπη, υπό την προϋπόθεση όμως ότι αυτές θα ονοματίζονται ευθαρσώς και η σχετική συζήτηση θα γίνεται με ανοιχτό πνεύμα. «Ας επιδείξουμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση» τόνισε χαρακτηριστικά ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επαναλαμβάνοντας μάλιστα ότι η Ευρώπη θα καταφέρει να ξεπεράσει τα προβλήματά της.

Προβληματισμός για τα «υπερβολικά πλεονάσματα»

Πολλοί στην Ελλάδα και στην ΕΕ εκλαμβάνουν τα μεγάλα γερμανικά πλεονάσματα ως απειλή για τη δημοσιονομική ισορροπία. Φαίνεται όμως ότι κάποιοι στη Γερμανία τα θεωρούν απειλή για την ίδια τη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, ο Χανς Βέρνερ Ζιν υποστηρίζει ότι η σημερινή ανισορροπία, κατά την οποία τα πλεονάσματα της Γερμανίας βρίσκονται απέναντι στα ελλείμματα των Νοτιοευρωπαίων, θα έθετε σε κίνδυνο τις οικονομίες των γερμανών καταθετών σε περίπτωση διάλυσης της ευρωζώνης. Ο Γιενς Βάιντμαν έχει διαφορετική άποψη και επισημαίνει κομψά ότι αυτή η αντιδιαστολή νομισματικών επιδόσεων «δεν είναι το πρόβλημα καθεαυτό, αλλά απλώς αντικατοπτρίζει τα υπάρχοντα προβλήματα εντός της ευρωζώνης». Ωστόσο εξέφρασε την εκτίμησή του προς τον «οικοδεσπότη» Ζιν, ο οποίος με τις παρεμβάσεις του έχει καταφέρει να καταστήσει δημοφιλές ένα τόσο «περίπλοκο» ζήτημα.

Ο Βάιντμαν από την πλευρά του βλέπει προόδους στην υλοποίηση των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην ευρωζώνη, ενώ εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόσφατη οδηγία σχετικά με την ανάκαμψη και εξυγίανση των τραπεζών (BRRD), που προβλέπει τη συμμετοχή των καταθετών για την αναδιάρθρωση παθητικού (bail in). Οι τράπεζες διαθέτουν σήμερα μεγαλύτερη επάρκεια κεφαλαίων απ΄ότι προ κρίσης, εκτιμά ο επικεφαλής της Μπούντεσμπανκ. Επισημαίνει ωστόσο, ότι αυτό που τώρα προέχει είναι να καταργηθεί το προνομιακό καθεστώς καταγραφής των κρατικών ομολόγων στους τραπεζικούς ισολογισμούς, αλλά και να περιοριστούν στα απολύτως απαραίτητα επίπεδα οι μελλοντικές παρεμβάσεις για τη διάσωση κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Απαισιοδοξία Ίσινγκ

Από την πλευρά του, ο σκεπτικιστής ΄Ισινγκ θύμισε ένα απόφθεγμα που χρονολογείται από το 1949: «Η Ευρώπη θα δημιουργηθεί μέσω του χρήματος ή δεν θα δημιουργηθεί καθόλου» έλεγε ο τότε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Ζακ Ρυφ. Αλλά η ρήση αυτή έχει «διαψευστεί οικτρά», υποστηρίζει ο Ίσινγκ από τη στιγμή που «δεν ολοκληρώνει το κοινό νόμισμα την πολιτική ενοποίηση, αλλά αντιθέτως, η πολιτική ενοποίηση προωθείται, ώστε η νομισματική ενοποίηση να μην αποτύχει». Στον χορό των σκεπτικιστών συμμετείχε πολλές φορές ο Χανς Βέρνερ Ζιν, αλλά αυτό δεν ενοχλούσε κανέναν- το αντίθετο μάλιστα, υποστηρίζει η Süddeutsche Zeitung: «Γνώστες του αντικειμένου αναφέρουν ότι οι άνθρωποι της Μπούντεσμπανκ αξιολογούν θετικά το γεγονός ότι υπάρχει ένας ευφραδής οικονομολόγος που ανεβάζει τους τόνους ακόμη περισσότερο απ΄ότι οι ίδιοι απέναντι στην ΕΚΤ και στους πολιτικούς της Ευρώπης», υποστηρίζει ο αρθρογράφος.

Ο Χανς Βερνερ Ζιν διηύθηνε το οικοομικό ινστιτούτο IFO του Μονάχου επί 17 συναπτά έτη και αποχωρεί τον Μάρτιο, συμπληρώνοντας τα 68 του χρόνια. Διάδοχός του θα είναι ο Κλέμενς Φυστ, παλαιότερα καθηγητής στην Κολωνία και την Οξφόρδη, ο οποίος έως σήμερα ήταν πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελετών της Ευρωπαϊκής Οικονομίας (ZEW) με έδρα το Μάνχαιμ.

Γιάννης Παπαδημητρίου