«Ήταν απευθείας ανάθεση και όχι δημοπρασία»

Μπορεί το κλίμα στο Hotel Windsor του Ρίο να ήταν γιορταστικό κατά τη δημοπρασία για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Libra, ωστόσο στους γύρω δρόμους η αστυνομία με μεγάλη δυσκολία μπόρεσε να συγκρατήσει τους διαδηλωτές που απαιτούσαν την ακύρωση της διαδικασίας.

Το κοίτασμα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 200 χιλιομέτρων από τις ακτές του Ρίο και υπολογίζεται ότι μπορεί να δώσει 10-13 δισεκατομμύρια βαρέλια. Η εκμετάλλευση του βραζιλιάνικου κοιτάσματος είναι μεν πολυεθνική, αλλά στην πραγματικότητα η προσφορά για τα δικαιώματα παραγωγής ήταν μία. Το κονσόρτσιουμ που διασφάλισε τελικά την άδεια αποτελείται σε ποσοστό 40% από την εθνική εταιρεία Petrobras, 20% από τη γαλλική Total και από 10% στη Shell και σε δύο κινεζικές εταιρείες (CNPC και CNOOC).

Νομικά και τεχνικά εμπόδια

«Αυτή η δημοπρασία δεν ήταν δημοπρασία, αλλά στην ουσία μια απευθείας ανάθεση», εκτιμά ο Ίλντο Σάουερ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Ενέργειας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο (ΙΕΕ). Ακόμη και η ίδια η Εθνική Υπηρεσία Ενέργειας, ΑΝΡ, ανάμενε μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους ενεργειακούς κολοσούς. Φαίνεται, ωστόσο, ότι το αποτέλεσμα δεν συνιστά έκπληξη. Τουλάχιστον, όχι για τους «υποψιασμένους». Οι λόγοι είναι πολλοί. Κατ` αρχήν, το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας ακόμη εξετάζει το νομικό θεμέλιο, στο οποίο στηρίζονται οι συμβάσεις εξόρυξης. Πέραν τούτου, σημειώνονται και αντικειμενικές δυσκολίες. Εκτιμάται ότι το κοίτασμα βρίσκεται σε βάθος 6 χιλιομέτρων, ενώ είναι αβέβαιο πόσο μεγάλες ποσότητες πετρελαίου μπορούν αντικειμενικά να αντληθούν.

Ο παράγοντας Petrobras

Ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας για τους επενδυτές είναι ο ρόλος της κρατικής Petrobras, για την οποία είχε εξαρχής καθορισθεί συμμετοχή σε ποσοστό τουλάχιστον 30% στο κονσόρτσιουμ. Ο διευθυντής του Βραζιλιάνικου Ινστιτούτου Υποδομών, (CBIE) Αντριάνο Πίρες είναι κατηγορηματικός: «Όσο η κυβέρνηση ασκεί τόσο ισχυρή επιρροή στο ζήτημα της χορήγησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης, δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις -και κυρίως οι ξένες- δείχνουν περιορισμένο ενδιαφέρον».

Σε αυτό θα πρέπει να προστεθούν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει η Petrobras. «Ήδη οι πιέσεις των οίκων αξιολόγησης είναι ασφυκτικές», υποστηρίζει ο οικονομολόγος Μάρκος Αντόνιο ντε Αντράντε από το Πανεπιστήμιο MacKenzie του Σάο Πάολο, προσθέτοντας ότι «αυτό συνιστά ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα για τους ξένους επενδυτές». Αυτό που εκπλήσσει τον οικονομολόγο είναι το περιορισμένο ενδιαφέρον των Κινέζων, σε μια εποχή υψηλών ενεργειακών αναγκών για την κινεζική οικονομία.

Ψηφοθηρικοί οι λόγοι

Σε κάθε περίπτωση, η χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης αναμένεται να φέρει στο κράτος τα επόμενα 30 χρόνια πάνω από 330 δισ. δολάρια. Ωστόσο, ο Ίλντο Σάουερ, που επί πέντε χρόνια ήταν μέλος του ΔΣ της Petrobras, είναι πεπεισμένος ότι στην πραγματικότητα η κυβέρνηση της Βραζιλίας ενεργεί σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Οι απώλειες για το κράτος, εξαιτίας της υπερβολικής βιασύνης που επέδειξε η κυβέρνηση της Ντίλμα Ρούσεφ, ανέρχονται σε πολλά δισ. δολάρια, υποστηρίζει ο Σάουερ. Ο επικεφαλής της ΙΕΕ είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς να «παγώσει» τη δημοπρασία της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Libra. Ωστόσο, ακόμη ελπίζει ότι η δικαιοσύνη θα ακυρώσει τον διαγωνισμό. «Σε διαφορετική περίπτωση, η 21η Οκτωβρίου θα χαραχθεί στη μνήμη των ανθρώπων ως ημέρα εγκλήματος σε βάρος της πατρίδας», λέει εμφατικά ο Ίλντο Σάουερ.

Οι επικριτές της δημοπρασίας αποδίδουν σε ψηφοθηρικούς λόγους τη συμπεριφορά της προέδρου της χώρας, καθώς τα έσοδα από την ανάθεση της διαχείρισης του Libra θα διοχετευθούν σε αναλογία 75 προς 25 στην εκπαίδευση και στο σύστημα υγείας της χώρας. Πρόκειται για αίτημα των διαδηλώσεων που συνεχίζονται στους δρόμους των βραζιλιανικών πόλεων. Και όχι μόνο. «Ένα μέρος των εσόδων θα διατεθεί για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος», εκτιμά ο διευθυντής του CBIE Αντριάνο Πίρες, προσθέτοντας: «Η κυβέρνηση παλεύει ένα χρόνο πριν από τις εκλογές για την πολιτική της επιβίωση».

Jan D. Walter / Fernando Caulyt / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής