Έφυγε ο πρώην πρόεδρος φον Βάιτσεκερ

Ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ άφησε σήμερα την τελευταία του πνοή σε ηλικία 94 ετών. Διετέλεσε πρόεδρος αρχικά της Δυτικής και έπειτα της επανενωμένης Γερμανίας το μεταξύ 1984 και 1994, ενώ διετέλεσε προηγουμένως και δήμαρχος Βερολίνου (1981-1984). Μέλος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) από το 1954, παρέμεινε μέλος της εκτελεστικής του επιτροπής από το 1966 μέχρι το 1984. Ο νυν πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ στο συλλυπητήριο μήνυμά του ανέφερε ότι «ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ αγωνίστηκε για μια Γερμανία η οποία να είναι σε θέση να να αντιμετωπίσει το ναζιστικό της το παρελθόν και η οποία έβρισκε τη θέση της στην οικογένεια των δημοκρατικών λαών.

Μια ομιλία που έμεινε στη γερμανική ιστορία

«Αν όμως ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ έμεινε στην ιστορία για ένα λόγο, αυτός είναι σίγουρα η ομιλία του εκφώνησε στο γερμανικό κοινοβούλιο στις 8 Μαΐου 1985, στην επέτειο των 40 χρόνων από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και το προεδρικό αξίωμα στην Γερμανία δεν συνεπάγεται ουσιαστικές αρμοδιότητες, οι ομιλίες του Βάιτσεκερ είχαν μεγάλο ηθικό βάρος. «Η 8η Μαΐου δεν είναι μια ημέρα γιορτής για εμάς τους Γερμανούς», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Βάιτσεκερ στην αρχή της ομιλίας του ενώπιον του κοινοβουλίου, ένα χρόνο αφότου ανήλθε στον προεδρικό θώκο. «Άλλος γύριζε στο σπίτι του, άλλος έχανε την πατρίδα του. Ο ένας απελευθερώνονταν, ενώ κάποιος άλλος φυλακίζονταν», ανέφερε χαρακτηριστικά τονίζοντας μετά το πόλεμο πολλοί Γερμανοί είδαν τις ψευδαισθήσεις τους να καταστρέφονται, ενώ άλλοι ένιωθαν ευγνώμονες για το νέο ξεκίνημα. Στη σύντομη αλλά τόσο συναισθηματικά φορτισμένη ομιλία του, ο Βάιτσεκερ κατάφερε με λίγα λόγια να περιγράψει την σύγχρονη γερμανική ιστορία, η οποία ταυτιζόταν με τη δική του.

Η ναζιστική περίοδος και το τέλος του πολέμου

Ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του 1920 στη Στουτγκάρδη. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια διπλωματών. Ο πατέρας του Ερνστ ήταν υψυπουργός Εξωτερικών μεταξύ 1938-1943, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου, ενώ από το 1943 διετέλεσε διπλωματικός εκπρόσωπος στο Βατικανό.Ο νεαρός Ρίχαρντ εκπλήρωσε την στρατιωτική του θητεία στη Βέρμαχτ. Μεταπολεμικά ο σπούδασε νομικά και εργάσθηκε ως δικηγόρος. Ήταν μάλιστα συνεργάτης του Χέλμουτ Μπέκερ, ο οποίος ανέλαβε την υπεράσπιση του πατέρα φον Βάιτσεκερ στη Δίκη της Νυρεμβέργης, ο οποίος αταδικάστηκε σε 7 χρόνια κάθειρξης.

Για τον λόγο αυτό η ομιλία της 8ης Μαΐου 1985 είχε βαρύνουσα σημασία. «Η 8η Μαΐου ήταν μέρα απελευθέρωσης». Αυτή η φράση έχει συνδεθεί με τον όνομα του Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ, για τον οποίο τα δεινά των Γερμανών ξεκίνησαν με το ξέσπασμα του β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όχι με το τέλος του.

Συμφιλίωση με την Ανατολική Ευρώπη και το Ισραήλ

Στο επίκεντρο της δεκαετούς του θητείας στην προεδρία βρέθηκαν οι προσπάθειες συμφιλίωσης με την Ανατολική Ευρώπη και το Ισραήλ. Ο ίδιος πίστευε ότι αυτή θα έδινε το έναυσμα για μια νέα αρχή προκειμένου να ξεπεραστούν οι πληγές του παρελθόντος. Ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ ήταν επίσης ο πρόεδρος της γερμανικής επανένωσης, αν και αυτή έχει συνδέσει περισσότερο το όνομά της με τον τότε καγκελάριο Χέλμουτ Κολ. Για τον Βάιτσεκερ η διαδικασία επανένωσης ενείχε προβλήματα, ενώ θα έπρεπε κατά τη γνώμη του η προσέγγιση των πάλαι ποτέ δύο Γερμανιών να γίνει βήμα βήμα. Μετά το πέρας της θητείας του το 1994 παρέμεινε ενεργός στην πολιτική, με συμβουλευτική πλέον δράση τόσο στη Γερμανία όσο και στο εξωτερικό. Μέχρι τέλους παρέμεινε ενθουσιώδης υποστηρικτής της δημοκρατίας και των ελευθεριών.

Αlexander Freund / Δήμητρα Κυρανούδη (DW, dpa)