Ένας νέος Άτλας... μυθικών νησιών

Για 400 χρόνια τα νησιά Λος Ζαρντίνες βρίσκονταν, σύμφωνα με τους ναυτικούς χάρτες, στον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό, κάπου κοντά στα νησιά Μάρσαλ. Σύμφωνα με τις περιγραφές επρόκειτο για νησιά με καρύδες που οι αυτόχθονες κάτοικοί τους είχαν πολλά τατουάζ. Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία για την ύπαρξή τους ακόμα και αν με την πάροδο του χρόνου το μέγεθος και η θέση τους στους χάρτες συνεχώς άλλαζαν. Το 1973 όμως αποδείχθηκε ότι οι νήσοι Λος Ζαρντίνες δεν υπάρχουν.

Το βιβλίο για τα χαμένα μυθικά νησιά των ωκεανών

Ο σκωτσέζος συγγραφέας και τραγουδοποιός Μάλαχι Τάλακ γράφει στο νέο του βιβλία για πολλά τέτοια νησιά: Φανταστικά μέρη, νησιά που βυθίστηκαν, εν μέρει όταν ήρθε το υποτιθέμενο τέλος του κόσμου, νησιά που έχουν συνδέσει το όνομά του με μύθους, θρύλους, δοξασίες αλλά ιστορίες ναυτικών. Αυτά τα νησιά, όπως αποδείχθηκε αργότερα, δεν υπήρξαν ποτέ στην πραγματικότητα. Στο βιβλίο του «Περί νήσων που κανείς ποτέ δεν βρήκε» ο Τάλακ αφηγείται τις ιστορίες αυτών των φαντασιακών νησιών.

Φυσικά και η χαμένη Ατλαντίδα δεν λείπει από το βιβλίο. Πιο συναρπαστική είναι μάλιστα η ιστορία των νήσων Αυρόρα στον νότιο Ατλαντικό. Το 1762 ανακαλύφθηκαν από ένα φαλαινοθηρικό και αργότερα εξετάστηκαν από διάσημους ισπανούς επιστήμονες. Από το 1856 όμως κανένα πλοίο δεν συνάντησε ξανά τα συγκεκριμένα νησιά. Όπως εξηγεί ο Τάλακ μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία πειστική αφήγηση για την εμφάνισή και την εξαφάνισή τους. Στο βιβλίο του περιγράφει και κάποια νησιά της Ανταρκτικής, τα οποία το 1990 μέσω μιας πτήσης με ελικόπτερο αποδείχθηκε ότι τελικά δεν υπήρχαν. Επίσης το νησί Φρίσλαντ στο βόρειο Ατλαντικό που μέχρι και τον 17ο αιώνα σημειωνόταν στους ναυτικούς χάρτες, υπήρχε μάλλον μόνο στη φαντασία ενός πολιτικά ισχυρού Ιταλού.

Οι ωκεανοί είναι γεμάτοι από τέτοιες τοποθεσίες που «ανακαλύπτονται» και αργότερα δεν εντοπίζονται ποτέ ξανά, λέει χαρακτηριστικά ο Τάλακ. Το βιβλίο του εστιάζει λοιπόν σε όλους αυτούς τους τόπους, οι οποίοι μάλιστα αποτυπώνονται και μια ιδιαίτερη εικονογράφηση.

Γιατί τα μυθικά νησιά εμφανίζονταν στους ναυτικούς χάρτες;

Στην ερώτηση όμως γιατί αυτά τα νησιά εμφανίζονταν για αιώνες στους ναυτικούς χάρτες και σήμερα δεν εντοπίζονται, ο συγγραφέας μπορεί μόνο να κάνει εικασίες. Το ανεπαρκές σύστημα πλοήγησης αλλά και οι οπτικές ψευδαισθήσεις που δημιουργούνται για παράδειγμα στην Ανταρκτική μεταξύ μεγάλων παγόβουνων, ίσως να αποτελεί μια εξήγηση. Προφανώς μερικά νησιά «ανακαλύφθηκαν» μόνο και μόνο γιατί εκείνοι που τα είδαν ή τα αποτύπωσαν στους χάρτες επιδίωκαν φήμη.

Ο Τάλακ λυπάται  βέβαια πολλά από τα φανταστικά νησιά έχουν έκτοτε διαγραφεί από τους χάρτες. Οι χάρτες είναι μια καταγραφή της εικόνας που είχαν οι άνθρωποι για τον τότε κόσμο, γράφει στο βιβλίο του. Όπως το νησί Θούλη, που στην αρχαιότητα θεωρούνταν το βορειότερο άκρο του κόσμου. Ίσως αυτός που ανακάλυψε τότε το νησί να βρισκόταν στην πραγματικότητα στα νησιά του Σέτλαντ, όπου ο Tάλακ πέρασε την παιδική του ηλικία. Η κληρονομιά που άφησαν πάντως όλοι εκείνοι οι φαντασιακοί χάρτες δεν είναι αμελητέας σημασίας. Δημιουργούσαν αν μη τι άλλο νέους τόπους, όπως τους ήθελε η ανθρώπινη φαντασία. 

Τερέζα Μούνχ (dpa) / Νατάσα Κουκουγιάννη