Ένα Νομπέλ για τη δημοκρατία στην Τυνησία

Το Νομπέλ Ειρήνης στο Κουαρτέτο Εθνικού Διαλόγου της Τυνησίας ήταν μια έκπληξη, τόσο για τους ίδιους τους πρωταγωνιστές όσο και για τον απλό λαό της χώρας. Στην αρχή πολλοί ήταν αυτοί που πίστεψαν ότι πρόκειται για φάρσα. Το αρχικό συναίσθημα δυσπιστίας ακολούθησε η εθνική υπερηφάνεια. Δίχως αμφιβολία ένα βραβείο Νομπέλ Ειρήνης που απονέμεται στην Τυνησία είναι μια τεράστια εθνική επιτυχία. «Είναι ένα σημάδι ελπίδας σε μια τόσο δύσκολη χρονική συγκυρία, δεδομένης της πολιτικής κατάστασης στην χώρα» έγραψε σε ανάρτησή του στο twitter o πρώην τυνήσιος βουλευτής Καριμά Σουΐντ. «Ο εθνικός διάλογος, όταν ξεκίνησε, έδωσε την ευκαιρία στην Τυνησία να θέσει με ειρηνικά μέσα τέλος στις συγκρούσεις που μαίνονταν και μάλιστα σε μια εποχή όπου ο κίνδυνος να καταρρεύσουν τα πάντα ήταν ορατός», ανέφερε στην DW ο Φαράχ Χασέντ, ακτιβιστής και επικεφαλής μιας ΜΚΟ που θέτει στο επίκεντρο ζητήματα δημοκρατικής μετάβασης στην Tυνησία.

Το Κουαρτέτο Εθνικού Διαλόγου συστάθηκε πράγματι σε μια φάση καμπής για τη χώρα, εν μέσω αιματηρών συγκρούσεων για τη διεκδίκηση της εξουσίας στη μεταδικτατορική Τυνησία. Το αποκορύφωμα ήρθε το καλοκαίρι του 2013 όταν ένας τυνήσιος βουλευτής σκοτώθηκε από πυρά αγνώστων έξω από το κοινοβούλιο της χώρας, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη οι εργασίες της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης για την επεξεργασία νέου συνάγματος. Οι εργασίες της Εθνοσυνέλευσης ανεστάλησαν και η χώρα εισήλθε σε μια νέα περίοδο πολιτικής περιδίνησης και βίαιων διαδηλώσεων. Κύριο αίτημα των διαδηλωτών ήταν η παραίτηση του τότε κυβερνητικού συνασπισμού, στον οποία ηγείτο το ισλαμιστικό κόμμα Ενάχντα.

2013: Τέρμα στο αδιέξοδο

Το καλοκαίρι του 2013 αναλαμβάνει δράση το Κουαρτέτο Εθνικού Διαλόγου, συναποτελούμενο από την Ομοσπονδία Συνδικαλιστικών Ενώσεων (UGTT), την Ένωση Εργοδοτών (UTICA), τον Σύνδεσμο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (LTDH) και τον Δικηγορικό Σύλλογο. Επί σειρά μηνών το Κουαρτέτο έπαιξε σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης προκειμένου να επέλθει συμβιβασμός. Η κυβέρνηση παραιτήθηκε, δίνοντας τη θέση της σε μια υπηρεσιακή κυβέρνηση εμπειρογνωμόνων με κύριο μέλημα να οδηγήσει τη χώρα σε κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές τον χειμώνα του 2014. Αυτή η ειρηνική εναλλαγή στην εξουσία προσέφερε σε μια πρώτη βάση κάποια θεμελιώδη εχέγγυα ασφάλειας δικαίου και σταθερότητας. Αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι κάθισαν από κοινού στο τραπέζι των διαβουλεύσεων εκπρόσωποι τόσο ετερόκλητων μεταξύ τους κοινωνικών φορέων ήταν επίσης κάτι καινοφανές για τη χώρα.

2015: Μια ακόμη μεγάλη κρίση

Δύο χρόνια μετά την διαδικασία προσέγγισης αντίρροπων πολιτικών δυνάμεων η κατάσταση παραμένει ακόμη τεταμένη. Μετά τη διενέργεια των εκλογών του 2014 η χώρα έχει βυθιστεί ξανά σε μια σκοτεινή φάση, την οποία έχουν σημαδέψει δύο σοβαρά τρομοκρατικά χτυπήματα: η επίθεση στο μουσείο Bardo τον Μάρτιο του 2015 και το τρομοκρατικό χτύπημα στο τουριστικό θέρετρο της Σούσας. Το γεγονός ότι οι τουρίστες πλέον φοβούνται να ταξιδέψουν στην Τυνησία έχει επιφέρει συν τοις άλλοις σοβαρό πλήγμα και στην οικονομία της χώρας. Στο μεταξύ, σε επίπεδο δημόσιου διαλόγου, έχει ξανανοίξει ο «φάκελος τρομοκρατία». Μέσα στο καλοκαίρι το κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε νέο αντιτρομοκρατικό νόμο, που δίνει στις δυνάμεις ασφαλείας υπερεξουσίες. Παράλληλα πολλές ακτιβιστικές οργανώσεις εκφράζουν φόβο ότι το νέο νομοθέτημα θα έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, πυροδοτώντας έναν νέο κύκλο βίας.

Στην αρχή μια μακράς πορείας εκδημοκρατισμού

Ως εκ τούτου, η κοινωνία των πολιτών στην Τυνησία χαιρετίζει το Νομπέλ Ειρήνης, θεωρώντας το ως μια υπενθύμιση προς τους κυβερνώντες για το τι πρέπει να πράξουν στο μέλλον. «Όσοι βρίσκονται στην εξουσία δεν δείχνουν να έχουν επίγνωση των ιστορικών ευθυνών τους. Πρέπει επιτέλους να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας και της πάταξης της διαφθοράς», εκτιμά ο Φαράχ Χασέντ, υπογραμμίζοντας ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε ακόμη μεγάλο δρόμο να διανύσουμε». Από την Αραβική Άνοιξη μέχρι σήμερα η Τυνησία έχει κάνει πράγματι κάποια βήματα μπροστά. Το 2016 αναμένεται να διεξαχθούν οι πρώτες ελεύθερες αυτοδιοικητικές εκλογές. Στα σκαριά βρίσκεται επίσης και το νέο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, το οποίο θεωρείται από πολλούς ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Σάρα Μερς, Τυνησία / Δήμητρα Κυρανούδη