Ένα λογοτεχνικό βραβείο για τα μη δυαδικά άτομα

Ο/Η συγγραφέας από την Ελβετία στο άκουσμα του ονόματός του/της, τρέχει στο κοινό και αγκαλιάζει τους φίλους που τον/την συνοδεύουν. Στη σκηνή δεν ακούγεται τίποτα άλλο πέρα από ένα εκκωφαντικό «Ουάου» και έπειτα ένα δακρύβρεχτο ευχαριστώ στην μητέρα του/ης, ένα αυθόρμητα ερμηνευμένο τραγούδι και μια ομιλία που δεν είχε προετοιμάσει εκ των προτέρων. Στο τέλος της ομιλίας ο/η  Κιμ ντελ Οριζον ξύρισε το κεφάλι του/ης ως ένδειξη αλληλεγγύης στις Ιρανές γυναίκες. Μετά τον βίαιο θάνατο της Μαχσά Αμινί από την αστυνομία ηθών στο Ιράν αμέτρητες γυναίκες έκοψαν τα μαλλιά τους σε ένδειξη συμπαράστασης.

«Αυτό το βραβείο δεν είναι μόνο για μένα», λέει ο/η Κίμ ντελ Οριζόν, αφιερώνοντας το βραβείο για το καλύτερο γερμανόφωνο μυθιστόρημα της χρονιάς αξίας 25.000 ευρώ, που απονέμεται παραδοσιακά κατά την έναρξη της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου στη Φρανκφούρτη, στις γυναίκες στο Ιράν που διαδηλώνουν αυτή τη στιγμή για τα ανθρώπινα δικαιώματά τους θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους. Ο/η συγγραφέας αυτοπροσδιορίζεται ως μη δυαδικό άτομο, δεν βλέπει τον εαυτό του/της ξεκάθαρα ούτε ως άντρα ούτε ως γυναίκα, ή και ως και τα δύο ταυτόχρονα και αυτό καταφέρνει να δείξει στο βιβλίο αναζητώντας την ανάλογη «γλώσσα». Η κριτική επιτροπή χαρακτηρίζει το έργο προκλητικό αλλά και συναρπαστικό, «με τεράστια δημιουργική δύναμη καθώς μέσω της μυθοπλασίας ξεδιπλώνεται μια αίσθηση λογοτεχνικής καινοτομίας», όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της.

Τι πραγματεύεται το βιβλίο 

Ο/η αφηγητής/τρια στο βιβλίο είναι ένα μη δυαδικό άτομο που ζει στη Ζυρίχη αφότου έφυγε από το μικρό συντηρητικό χωριό της Ελβετίας στο οποίο ζούσε. Στην μεγαλούπολή ζει πλέον ελεύθερα χωρίς να περιορίζεται σε στεγανά που απαιτεί η κοινωνία για εκείνον/η. Όταν η γιαγιά του/της αρρωσταίνει με άνοια αρχίζει να της μιλάει απευθείας για όλα εκείνα τα θέματα που δεν πρόλαβαν ποτέ να συζητήσουν, για την ταυτότητα του φύλου και τη ρατσιστική στάση της γιαγιάς.

Σε ένα άλλο μέρος του βιβλίου ο/η συγγραφέας επινοεί τις βιογραφίες των προγόνων της γιαγιάς και σε άλλο σημείο καταγράφει τα μυστικά της οικογένειας προσεγγίζοντας το θέμα από μια νέα οπτική γωνία. Η δυστυχισμένη μητέρα συμπεριφέρεται με τεράστια ψυχρότητα στο παιδί της και ο πατέρας δεν παίζει απλά κανένα ρόλο.

Ο/Η αφηγητής/τρια μεγαλώνει χωρίς να μπορεί να καθορίσει την ταυτότητα του/ης με τα στεγανά του ενός ή του άλλου φύλου που είναι διαμετρικά αντίθετα το ένα από το άλλο. Για τον λόγο αυτό ο/η συγγραφέας επιλέγει να μην χρησιμοποιεί και αντωνυμίες που αναφέρονται σε αρσενικό ή θηλυκό γένος αλλά χρησιμοποιώντας ουδέτερο γένος. Το «Πορφυρό Βιβλίο», που παίρνει τον τίτλο του από μια πορφυρή οξιά στον κήπο της γιαγιάς, είναι το ντεμπούτο του/της Κιμ ντελ Οριζόν. Χρειάστηκε δέκα χρόνια για να γραφτεί και δεν έχει ενιαίο ύφος, είναι άλλοτε τρυφερό, άλλοτε σκληρό, άλλοτε ψυχολογικό και άλλοτε λογοτεχνικό.

Τεράστια επιτυχία για τον εκάστοτε συγγραφέα

Το Γερμανικό Βραβείο Βιβλίου είναι μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές διακρίσεις στον γερμανόφωνο χώρο, όχι μόνο επειδή ενισχύει τις πωλήσεις των βραβευθέντων. Τα βιβλία τυγχάνουν και μεγάλης διεθνούς προσοχής καθώς προβάλλονται από τα Ινστιτούτα Γκαίτε σε όλο τον κόσμο και μεταφράζονται και σε άλλες γλώσσες, συχνά και στα αγγλικά – γεγονός όχι αυτονόητο. Το συγκεκριμένο βιβλίο διακρίθηκε ανάμεσα σε έξι πολύ διαφορετικούς φιναλίστ και είναι η πρώτη φορά μετά το 2010 που το βραβείο απονέμεται σε Ελβετό συγγραφέα.

Όπως δήλωσε η Κάριν Σμιτ – Φρίντεριχς, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γερμανών Εκδοτών, το βραβείο «θέλει να επιστήσει την προσοχή στην πολυπλοκότητα της γερμανικής λογοτεχνίας» αλλά και "να διευρύνει τα όρια της αντίληψης του καθενός, προκαλώντας τον εαυτό μας και τους άλλους να αναστοχαστούν και να προχωρήσουν τη σκέψη τους".

Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου /dw / dpa