Άνοδος των ευρωσκεπτικιστών

«Αδιανόητο στην Ευρώπη αυτό που συνέβη στις ΗΠΑ», θα σκέφτηκαν πολλοί Ευρωπαίοι μετά την πρόσφατη διαμάχη στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με πρωταγωνιστή το κίνημα Tea Party που λίγο έλειψε να οδηγήσει την υπερδύναμη χώρα στη χρεοκοπία.

Σε περίπτωση όμως που τα ευρωσκεπτικιστικά και ακροδεξιά κόμματα συνεχίσουν να κερδίζουν έδαφος ενόψει των ευρωεκλογών του 2014, δεν αποκλείεται και η ΕΕ να ζήσει παρόμοιες καταστάσεις. Τα κόμματα αυτά θα μπορούσαν να συμμαχήσουν προκειμένου να επηρεάζουν τις αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αναλυτές στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι σε κάθε περίπτωση δεν θα είναι σε θέση να παραλύσουν όντως την ΕΕ, εντούτοις πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που εκφράζουν φόβους για ένα «shutdown light», μιας πολιτικής δηλαδή άρνησης και καθυστερήσεων όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων και γενικότερα την απρόσκοπτη λειτουργία του ευρωκοινοβουλίου. Η ευρωβουλευτής των γερμανών Πρασίνων Φραντίσκα Κέλερ προειδοποιεί ότι ήδη σήμερα υπάρχουν αντιδραστικές ομάδες εντός της βουλής που συχνά μπλοκάρουν το έργο της: «Αυτό μπορεί να μας συμβαίνει μελλοντικά πιο συχνά, να μπλοκάρονται για παράδειγμα πρωτοβουλίες για νέες οδηγίες».

Μεγάλη κινητοποίηση παρατηρείται τελευταία στο δεξιό λαϊκιστικό στρατόπεδο. Οι γάλλοι και ολλανδοί αντίπαλοι της ΕΕ υπό τους Μαρίν Λεπέν και Γκερντ Βίλντερς θέλουν μάλιστα να συνεργαστούν. Μέσω του twitter o Βίλντερς προανήγγειλε συνάντηση με την Λεπέν στις 13 Νοεμβρίου, στο επίκεντρο της οποίας θα βρεθεί η εκπόνηση μιας κοινής στρατηγικής ενόψει των ευρωεκλογών. Η Φραντσίσκα Κέλερ εκτιμά ότι οι ακροδεξιοί θα βάλλουν κυρίως κατά της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ.

Άνοδος των ακροδεξιών

Και άλλοι ευρωπαίοι πολιτικοί όμως εκφράζουν την ανησυχία τους. «Η άνοδος του λαϊκισμού αποτελεί σήμερα την πιο απειλητική κοινωνική και πολιτική εμφάνιση στην Ευρώπη», είπε πρόσφατα ο ιταλός πρωθυπουργός Λέτα προς τους New York Times. «Θα πρέπει να αγωνιστούμε», προειδοποίησε ο Λέτα, «σε διαφορετική περίπτωση θα έχουμε μετά τις εκλογές του 2014 το πιο αντιευρωπαϊκό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που είχαμε ποτέ». Για να αποτραπεί το ενδεχόμενο ενός μετεκλογικού εφιάλτη, οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις θα πρέπει να κερδίσουν τουλάχιστον το 70% των εδρών. Εντούτοις τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα κερδίζουν συνεχώς έδαφος στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως δείχνουν οι τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις στις χώρες μέλη.

Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αυστρία στα τέλη Σεπτεμβρίου, όπου οι ακροδεξιοί ξεπέρασαν το 30%. Στην Ολλανδία το Κόμμα της Ελευθερίας του Βίλντερς είναι εδώ και χρόνια τρίτη δύναμη ενώ στη Γαλλία το Εθνικό Μέτωπο καταγράφει άνοδο. Στις τελευταίες προεδρικές εκλογές μάλιστα η Μαρίν Λεπέν απέσπασε στον πρώτο γύρο απροσδόκητα το 18% των ψήφων. Στην Ιταλία ενισχύθηκε σημαντικά το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Γκρίλο, ενώ στη Γερμανία η Εναλλακτική Επιλογή για τη Γερμανία δεν έπιασε οριακά (4,7%) το εκλογικό όριο του 5% στις τελευταίες εκλογές. Με το ίδιο ποσοστό θα εκπροσωπηθεί όμως στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αφού στις ευρωεκλογές το όριο είναι 3%.

Σύμμαχος η χαμηλή συμμετοχή

Την είσοδο των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων θα μπορούσε να ευνοήσει ενδεχόμενη χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία. Στις τελευταίες ευρωεκλογές του 2009 ανήλθε μόλις στο 43%. Όπως σχολιάζει ο Σεργκέι Λαγκοντίνσκι από το Ίδρυμα Χάινριχ – Μπελ: «Όσο πιο χαμηλή η συμμετοχή και όσο μεγαλύτερη η αδιαφορία των πολιτών, τόσο πιο εύκολο είναι για τις ακραίες δυνάμεις να αποσπάσουν πλειοψηφίες».

Όπως υπολογίζεται σήμερα περίπου 60 από τους συνολικά 765 ευρωβουλευτές ανήκουν στο στρατόπεδο των ευρωσκεπτικιστών. Στις επόμενες εκλογές ενδέχεται να διπλασιάσουν το ποσοστό τους. «Εάν επιβεβαιωθεί αυτό θα έχει μια ιδιαίτερη συμβολική σημασία, το γεγονός δηλαδή ότι θα υπάρχει μια σχετικά ισχυρή ομάδα που θα αγωνίζεται κατά του κοινοβουλίου και της ΕΕ. Νομίζω ότι ο συμβολισμός αυτός είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί».

Ευρωβουλευτές, όπως η Φραντσίσκα Κέλερ, θέλουν να αξιοποιήσουν τώρα το διάστημα μέχρι τις επόμενες εκλογές για να εξηγήσουν τη σημασία των ευρωεκλογών στους ευρωπαίους πολίτες αλλά και να καταστρώσουν μια στρατηγική για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους ευρωσκεπτικιστές.

Ralf Bosen / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη