«Άλμα» της Ακροδεξιάς και ακυβερνησία στην Πορτογαλία

«Νίκη, νίκη» φώναζαν ο Αντρέ Βεντούρα και οι οπαδοί του τα ξημερώματα της Δευτέρας σε ξενοδοχείο της Λισαβόνας, μετά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Ο αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Chega («Φτάνει») χοροπηδάει στο βήμα του ομιλητή, πανηγυρίζοντας για τη μεγάλη βραδιά, ενώ μοιράζει χαμόγελα παντού.

Μπορεί να μην κέρδισε ακριβώς τις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής, όμως ο Αντρέ Βεντούρα βλέπει το Chega, που ο ίδιος ίδρυσε μόλις το 2019, να τετραπλασιάζει τις έδρες του στο Κοινοβούλιο σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2022 και να αναδεικνύεται τρίτη πολιτική δύναμη. Και όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ η Πορτογαλία ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 50 χρόνια από την ιστορική Επανάσταση των Γαρυφάλλων, που ανέτρεψε τη δικατορία του Σαλαζάρ και άνοιξε τον δρόμο για τον εκσυγχρονισμό της χώρας και την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Θα «ενδώσει» η Κεντροδεξιά;

Έκδηλος είναι ο φόβος για μία «στροφή» σε ακραίες πολιτικές επιλογές, αλλά εξίσου εμφανής είναι ο φόβος της ακυβερνησίας. Ο νικητής των εκλογών και επικεφαλής της κεντροδεξιάς «Δημοκρατικής Συμμαχίας» (AD), Λουίς Μοντενέγκρο, ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί με ένα «ξενόφοβο» και «ρατσιστικό» κόμμα, όπως το Chega. Ο Μοντενέγκρο έχει 79 έδρες στη νέα Βουλή (επί συνόλου 230), ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) του Πέδρο Νούνο Σάντος διαθέτει 77. Έτσι επιβεβαιώθηκαν οι δημοσκοπήσεις, που είχαν προβλέψει μία αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα.

Ένας «μεγάλος συνασπισμός» με τη συμμετοχή Κεντροδεξιάς και Σοσιαλιστών, όπως συνέβαινε παλαιότερα στη Γερμανία, θεωρείται απίθανος στην Πορτογαλία. Μάλλον αγεφύρωτες χαρακτηρίζονται οι διαφορές ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα. Κατά συνέπεια, χωρίς την υποστήριξη του Βεντούρα ο Μοντενέγκρο δεν έχει άλλη επιλογή από το να σχηματίσει μία κυβέρνηση μειοψηφίας με τη συμμετοχή μικρότερων συντηρητικών κομμάτων, η οποία όμως μάλλον θα αποδειχθεί βραχύβια. Ήδη, πολιτικοί παρατηρητές κάνουν λόγο για νέα προσφυγή στις κάλπες, με στόχο να προκύψει ξεκάθαρη κυβερνητική εντολή.

«Χάος, έκρηξη του Chega, μία χώρα που δύσκολα κυβερνάται» είναι ο τίτλος της εφημερίδας Público για τις εκλογές της Κυριακής. Η Expresso βλέπει «μία χώρα στα πρόθυρα νευρικής κατάρρευσης». «Δεν μπορούσαν να έρθουν χειρότερα τα πράγματα», λέει ο σχολιαστής Μιγκέλ Σόουζα Ταβάρες στο δίκτυο CNN Portugal. 

«Προσωποπαγές κόμμα, χωρίς πρόγραμμα»

Ο ίδιος ο Βεντούρα έχει επανειλλημένα καταγγείλει τη «διεφθαρμένη συμμαχία» των παλαιών πολιτικών κομμάτων. Επιπλέον, επιτίθεται ρητορικά στους μετανάστες, τους οποίους καθιστά υπεύθυνους για την υποτιθέμενη αύξηση της εγκληματικότητας στη χώρα. Πολλοί θεωρούν ότι ακόμη και το κεντρικό του προεκλογικό σύνθημα («Να ξεβρωμίσουμε την Πορτογαλία») είχε ξεπεράσει προ πολλού τα όρια που διαχωρίζουν τον εθνολαϊκισμό από τον στυγνό εξτρεμισμό.

Έκδηλη είναι η ανησυχία και εκτός συνόρων. «Το Chega είναι ένα προσωποπαγές κόμμα, χωρίς πολιτικό πρόγραμμα, που απλώς διεγείρει την κοινή γνώμη εναντίον των μεταναστών» λέει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa) ο Γενς Γκάϊερ, επικεφαλής της Κ.Ο. του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ωστόσο υπάρχει εξήγηση, εκτιμά η λαϊκή εφημερίδα Correio de Manhã. «Η ψήφος της διαμαρτυρίας, η αντισυστημική ψήφος, η ψήφος της οργής και της επαρχίας» ήταν εκείνη που ανέδειξε το νέο ακροδεξιό κόμμα. «Ο Βεντούρα είναι ένας 'τυφώνας' και η επιτυχία του αποτελεί υπόμνηση και προειδοποίηση για τα καθιερωμένα κόμματα» καταλήγει ο αρθρογράφος.

(Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου)