Tι ζητούν οι Αφγανοί στα ελληνοτουρκικά σύνορα;

Ένα βίντεο στο twitter δείχνει την εξής σκηνή: άνδρας τραβά ένα μικρό κοριτσάκι άσκοπα δεξιά κι αριστερά. Πίσω του υπάρχει καπνός. Ένας άλλος άνδρας μιλά στα Ντάρι, μιας από τις δύο βασικές γλώσσες του Αφγανιστάν. «Χτυπήστε το στην πλάτη!». To παιδί πιθανώς δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Παραδίπλα μια γυναίκα φώναζε. Αυτό το βίντεο κι άλλα παρόμοια κυκλοφορούν αυτές τις μέρες στο διαδίκτυο, δίνοντας την εικόνα από την πλευρά των προσφύγων. Την ίδια ώρα σύμφωνα με τον ΟΗΕ περίπου 13.000 πρόσφυγες βρίσκονται στην τουρκική πλευρά, στα σύνορα με την Ελλάδα. Από τότε που ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το άνοιγμα των συνόρων, ολοένα περισσότεροι πρόσφυγες προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη. Στην περιοχή, δεν έχουν φτάσει μόνο πρόσφυγες από τη Συρία αλλά και Αφγανοί, πολλοί από τους οποίους περιμένουν εδώ και χρόνια να φύγουν από την Τουρκία. Για άλλη μια φορά βρίσκονται σε αδιέξοδο.

Απελπιστική κατάσταση

«Πρόκειται για μια ανθρωπιστική καταστροφή» είπε στη DW ο Μοχάμαντ Χουσαΐν Μοχαμάντι. Ο νεαρός Αφγανός βρίσκεται στην Αδριανούπολη, κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα. «Έμαθα τουρκικά, και εδώ και οκτώ μήνες ψάχνω δουλειά. Αλλά δεν υπάρχουν δουλειές για Αφγανούς. Αναγκάζομαι να πάω στην ΕΕ για να επιβιώσω» αναφέρει. Οι ελληνικές αρχές εμπόδισαν τον Μοχάμαντ να περάσει τα σύνορα. Ο ίδιος και κάποιοι άλλοι τραυματίστηκαν. Τώρα έχει επιστρέψει στην Τουρκία και δεν ξέρει τι θα κάνει. Όπως λέει, όταν ένας φίλος του επέστρεψε στο σπίτι, στο οποίο διέμενε στην Τουρκία, συνειδητοποίησε ότι οι τουρκικές αρχές έχουν πάρει τα κλειδιά. Οι πρόσφυγες στην Τουρκία δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτοι.

Στα ελληνoτουρκικά σύνορα στην πιο δύσκολη θέση βρίσκονται γυναίκες με παιδιά. Όπως η Μαρζία, η οποία μαζί με τα παιδιά της και άλλους περιμένουν σε ένα βενζινάδικο στην Αδριανούπολη. Ο σύζυγός της βρίσκεται ήδη στη Φινλανδία και η ίδια προσπαθεί να πάει εκεί μέσω της οικογενειακής επανένωσης. Με τη βοήθεια δικηγόρου προσπάθησε πολλές φορές να υποβάλει αίτηση. Χωρίς επιτυχία. «Δεν έχω άλλα χρήματα ούτε άλλη δύναμη» ανέφερε στην DW. «Ο γιος μου έχει ψυχολογικά προβλήματα, τα άλλα παιδιά παθαίνουν κρίσεις πανικού. Και καλύτερα να μην αναφερθώ στον εαυτό μου», λέει χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως αισθάνεται παγιδευμένη. Μια άλλη νεαρή Αφγανή, η Φαριχά, διερωτάται: «Τι είναι όλα αυτά που συμβαίνουν στην ΕΕ; Πού είναι τα δικαιώματα των γυναικών, τα οποία διακηρύσσουν; Θέλουμε να περάσουμε με τη νόμιμη οδό. Αλλά πώς;» Η Φαριχά έχει προσπαθήσει να κάνει τα πάντα δια της νομίμου οδού στην Τουρκία και έχει υποβάλει αίτηση ασύλου. «Βάζουν συνεχώς νέα εμπόδια στον δρόμο μας. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να ζούμε μέσα στη δυστυχία και να προσπαθούμε συνεχώς να ξεφύγουμε. Πιστεύετε θέλω να ζουν τα παιδιά μου μέσα στη βρωμιά και το κρύο;» λέει η Φαριχά στη DW.

Γιατί οι Αφγανοί εγκαταλείπουν τη χώρα τους;

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την ανατροπή του καθεστώτως των Ταλιμπάν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, το Αφγανιστάν δεν έχει γίνει πιο ασφαλής χώρα για την πλειονότητα των κατοίκων του. Η νέα ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των Ταλιμπάν και των ΗΠΑ εγγυάται μόνο ότι οι Ταλιμπάν δεν θα επιτεθούν σε αμερικανικές βάσεις και στις αμερικανικές δυνάμεις ασφαλείας. Αλλά η ειρηνευτική διαδικασία με την αφγανική κυβέρνηση βρίσκεται ακόμη στην αρχή. Μπορεί να χρειαστούν μήνες ή χρόνια. «Εκτός από την επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί αναφορικά με την ασφάλεια των πολιτών, πολλοί υφίστανται ακόμη προσωπικές διώξεις για πολλούς λόγους, κυρίως από τους Ταλιμπάν» ανέφερε στη DW η Μπελίντα Μπαρτολούτσι, διευθύντρια του Τομέα Δικαίου της ανθρωπιστικής οργάνωσης ProAsyl, συμπληρώνοντας: «Πολύ λίγοι έχουν την ευκαιρία να βρουν στο Αφγανιστάν ένα ασφαλές μέρος και γι΄ αυτό εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι καταφεύγουν κυρίως στις γειτονικές χώρες: το Ιράν και το Πακιστάν». Ένα μικρό ποσοστό καταφέρνει να πάρει στην μακρά και επικίνδυνη οδό προς την Κεντρική Ευρώπη, η οποία διέρχεται κατά κύριο λόγο μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας».

Σύμφωνα με έρευνα του 2019, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δήλωσε ότι επιθυμούσε να εγκαταλείψει τη χώρα λόγω της έλλειψης ασφάλειας στο Αφγανιστάν. Άλλοι λόγοι, όπως η ανεργία και οι κακές συνθήκες διαβίωσης λόγω της κακής διακυβέρνησης, έρχονται στη δεύτερη και Τρίτη θέση.

*Τα ονόματα των γυναικών που μιλούν στο ρεπορτάζ έχουν αλλάξει για λόγους ασφάλειας.

Ναζίμι Χαζράτ Βασλάτ, Ρέζα Σιρμοχαμαντί

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη