Tέχνη και τεχνητή νοημοσύνη

Οι τομείς της καθημερινότητας που επηρεάζονται από την παρουσία της τεχνητής νοημοσύνης είναι αμέτρητοι: κινητά, ηλεκτρικές συσκευές, αυτοκίνητα… ακόμη και οι εκλογές. Ορισμένοι τομείς βέβαια, όπως αυτός της τέχνης, θεωρούνταν για πολύ καιρό ως το «ζενίθ» της ανθρώπινης δημιουργίας. Κι όμως, ήδη η τεχνητή νοημοσύνη είναι παρούσα κι εκεί με την παραγωγή ολόκληρών μουσικών άλμπουμ, σεναρίων ή έργων ζωγραφικής. Στα τέλη του 2018 ο γνωστός οίκος δημοπρασιών Christie's έβγαλε σε δημοπρασία τον πίνακα «Edmond de Belamy», δημιούργημα ενός …αλγόριθμου. Η τιμή του άγγιξε τα 430.000 δολάρια!

Οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στον καλλιτεχνικό τομέα ανοίγουν, όπως αναμενόταν, πολλά ερωτήματα: Ποιος έχει τα δικαιώματα; Ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς την τεχνολογία; Παράλληλα επανέρχονται τα διαχρονικά ερωτήματα, αναφορικά με το τι είναι τέχνη. Ανήκουν και οι μηχανές εκεί; Όλα αυτά συζητήθηκαν στα πλαίσια της εκδήλωσης «Arts on the Edge - Can AI be truly creative?» (Η τέχνη στα άκρα – μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να είναι δημιουργική;) στο φετινό Global MediaForum της Deutsche Welle στη Βόννη.

Ρομπότ που ζωγραφίζουν;

Ο Μάρκους Γκάμπριελ από το πανεπιστήμιο της Βόννης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: θεωρεί πως είναι λάθος να ορίζεται ως τέχνη το δημιούργημα μιας μηχανής. Η τέχνη, υποστηρίζει, είναι πάντα αποτέλεσμα αυτονομίας. Το νόημά της έγκειται, σύμφωνα με τον ίδιο, στο γεγονός ότι δεν ανήκει σε κανέναν, δεν επαναλαμβάνεται, αλλά είναι «ριζοσπαστικά μοναδική». Για τον Χόλγκερ Βόλαντ, συγγραφέα του βιβλίου «Η δημιουργική δύναμη των μηχανών» (Die kreative Macht der Maschinen) η παραγωγή τέχνης από μία μηχανή δεν είναι παρά μία «καλλιτεχνική και δημιουργική απομίμηση». Τέλος, υπογραμμίζει ότι οι μηχανές, όσο καλά κι αν έχουν προγραμματιστεί, δεν έχουν τη θέληση για δημιουργία.

Ο καλλιτέχνης Ραγκάβα ΚΚ, ο οποίος δραστηριοποιείται στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης, έχει ωστόσο αντίθετη άποψη: «Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτό που παράγουν οι μηχανές δεν είναι τέχνη, έχουν μία υλιστική θεώρηση απέναντί στην έννοια της τέχνης». Κατά την άποψή του, η τέχνη είναι μία υπερβατική εμπειρία.

Μπετίνα Μπάουμαν

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου