To γερμανικό μοντέλο κοινωνικού κράτους

Ήταν δημιούργημα του Κάιζερ Βίλχελμ του 1ου και του καγκελάριου Όττο φον Βίσμαρκ που άρχισαν να οικοδομούν το κράτος κοινωνικής πρόνοιας για να αντιμετωπισθεί η εξαθλίωση των εργατικών στρωμάτων ως απόρροια της εκβιομηχάνισης της χώρας. Το 1883 θεσπίστηκε η ασφάλεια υγείας και το 1889 η ασφάλεια γήρατος. Βασικό αξίωμα του συστήματος ήταν η κοινωνική αλληλεγγύη: ο υγιής εργαζόμενος πλήρωνε στο κοινό ταμείο, το οποίο διασφάλιζε την ιατρική περίθαλψη και το μεροκάματο σε περίπτωση ασθένειας. Στην αρχή τα δύο τρίτα των εισφορών πλήρωνε ο εργαζόμενος και το ένα τρίτο ο εργοδότης. Σήμερα οι εισφορές καταβάλλονται κατά το ήμισυ από εργαζόμενους και εργοδότες.

Η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης παραμένει μέχρι σήμερα το θεμέλιο του κοινωνικού κράτους στη Γερμανία. 14 προσπάθειες μεταρρύθμισης έγιναν τα τελευταία 20 χρόνια στην ασφάλιση υγείας, όλες σήμαιναν περικοπές στις παροχές. "Όλα έγιναν χειρότερα", διαπιστώνει μια νοσοκόμα. Εργάζομαι σε κλινική και διαπιστώνω ότι δεν υπάρχει πλέον πολύς χρόνος, όλα μειώνονται, οι άνθρωποι είναι ανικανοποίητοι, κυρίως οι ηλικιωμένοι".

Σημαντικά ελλείμματα

Η αιτία είναι ότι το σύστημα της κρατικά οργανωμένης, πλήρους υγειονομικής περίθαλψης άρχισε να εμφανίζει σημαντικά ελλείμματα. Και για να περιοριστούν, ο ασφαλισμένος καλείται να πληρώσει για μία σειρά από φάρμακα, για τον οδοντογιατρό, για το σκελετό των γυαλιών, και πριν από μερικά χρόνια θεσπίστηκε και η καταβολή 10 ευρώ το τρίμηνο για τις επισκέψεις στο γιατρό. Περίπου το 10% των Γερμανών είναι ιδιωτικά ασφαλισμένοι, από μεσαία και υψηλά εισοδήματα. Άνεργοι, φτωχοί, ηλικιωμένοι καλύπτονται βασικά από τα δημόσια ταμεία ενώ τελευταία θεσπίστηκε η υποχρέωση και για τα ιδιωτικά ταμεία να έχουν προσφορές και για αυτές τις κατηγορίες πολιτών.

Το σύστημα της υγειονομικής ασφάλισης με 250 δισεκατομμύρια ετήσιο τζίρο είναι ένα σημαντικό κομμάτι της γερμανικής οικονομίας, με ισχυρότατα και ανταγωνιστικά συμφέροντα, κράτους, φαρμακοβιομηχανίας, επαγγελματικών ενώσεων. "Δεν υπάρχει άλλο πεδίο με τέτοια οικονομική ισχύ, όσο το σύστημα υγείας", λέει η καθ ύλιν αρμόδια υπουργός Ούλα Σμιτ, (SPD). Και οι παράγοντες αυτού του συστήματος έχουν πάρα πολύ χρήμα στη διάθεσή τους για να αγοράσουν και να επηρεάσουν γνώμες και απόψεις, για να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Υπό την έννοια αυτή ο ασθενής και ο ασφαλισμένος είναι ο ασθενής κρίκος της αλυσίδας, μολονότι θα έπρεπε να είναι ο ισχυρότερος, διότι είναι τα 70 εκατομμύρια των ασφαλισμένων στα δημόσια ταμεία".

To ασφαλιστικό στην πολιτική ατζέντα

Όλες οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες είχαν ως στόχο να μειώσουν το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, τελευταία επιχειρείται και με προώθηση του ανταγωνισμού μεταξύ των ταμείων και το δικαίωμα των ασφαλισμένων να μεταπηδούν σε ταμείο με καλύτερη προσφορά. Ο Γιόχεν Πίμπερτς από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας στην Κολωνία δεν είναι αισιόδοξος ότι θα αποδώσει ο ανταγωνισμός μεταξύ των ταμείων. "Μία από τις αιτίες είναι ότι οι ασφαλισμένοι δεν είναι υπεύθυνοι για το κόστος της παρεχόμενης υπηρεσίας. Πληρώνουν την εισφορά όπως την εφορία και αυτή είναι πλήρως αποκομμένη από την παρεχόμενη υπηρεσία, ως εκ τούτου δεν υπάρχει και το κίνητρο να ενδιαφερθούν για το κόστος".

Η περίθαλψη γίνεται όλο και ακριβότερη, οι ασφαλισμένοι που πληρώνουν τις εισφορές όλο και λιγότεροι, λόγω της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού. Το ασφαλιστικό θα παραμείνει και τα επόμενα χρόνια ψηλά στην πολιτική ατζέντα της Γερμανίας. Η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης, στην οποία στηρίχτηκε το σύστημα επί ένα και πλέον αιώνα, είναι σε κίνδυνο. Η σοσιαλδημοκράτης σημερινή υπουργός Ούλα Σμίτ θα προτιμούσε να καταργηθούν τα ιδιωτικά ταμεία και όλοι να είναι ασφαλισμένοι στα δημόσια, αλλά το μοντέλο αυτό σκοντάφτει σε σθεναρή αντίσταση χρόνια τώρα.

Monika Lohmüller/Γιώργος Παππάς

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης