To άγχος μας κάνει ευάλωτους στον κορωνοϊό

Το άγχος βλάπτει. Όλοι έχουμε ακούσει κατά καιρούς τη φράση αυτή. Κάποιοι ίσως να έχουν ακούσει ήδη ότι το στρες μας καθιστά επιρρεπείς σε διάφορες νόσους, διότι αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.  Δεν ήταν ακόμη σαφές πώς λειτουργεί ο μηχανισμός αυτός μέχρι πρόσφατα. Ο καρδιολόγος Βόλφραμ Πόλερ, ερευνητής στην Πανεπιστημιακή Κλινική Charité του Βερολίνου και στο Icahn School of Medicine at Mount Sinai της Νέας Υόρκης, κατάφερε μαζί με την ερευνητική ομάδα να αποδείξει  ότι σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου κρίσιμα για την άμυνα του οργανισμού λευκοκύτταρα μετατοπίζονται υπό την επίδραση του άγχους.

Το άχγος μας αρρωσταίνει

«Για μένα ήταν συναρπαστικό να δω τον τεράστιο αντίκτυπο που έχουν μερικές εκατοντάδες νευρώνες στον υποθάλαμο του εγκεφάλου σε εκατομμύρια λευκοκύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού» αναφέρει ο Πόλερ. Οι νευρώνες συνδέονται με ένα περίπλοκο ενδοκρινολογικό σύστημα που περιλαμβάνει τον υποθάλαμο, την υπόφυση και τον φλοιό των επινεφριδίων. Πρόκειται για τον λεγόμενο «άξονα του στρες», ο οποίος ελέγχει τις αντιδράσεις του σώματος στο άγχος. Η έρευνα της ομάδας του Πόλερ έγινε πάνω σε ποντίκια, τα οποία υποβλήθηκαν σε συνθήκες στρες, πχ. μεταφέρθηκαν σε σκοτεινό κύλινδρο ή εκτέθηκαν σε δυσάρεστες οσμές.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι σε αυτά τα ποντίκια ορισμένα λευκοκύτταρα έπαψαν πλέον «να κάνουν τη δουλειά τους». Αυτό κατέστησε τα αγχωμένα ποντίκια πιο ευάλωτα απέναντι σε ιούς όπως τη γρίπη ή τον κορωνοϊό. Τα ζώα αυτά όχι μόνο αρρώστησαν βαριά, αλλά ορισμένα πέθαναν.

Λευκοκύτταρα, κοκκιοκύτταρα, λεμφοκύτταρα

Τα λευκοκύτταρα ή λευκά αιμοσφαίρια σχηματίζονται στον μυελό των οστών και επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα κοκκιοκύτταρα αποτελούν ειδική κατηγορία λευκοκυττάρων, τα οποία καταπολεμούν βακτήρια και παράσιτα που εισβάλλουν στον οργανισμό, πχ. σε περίπτωση τραυματισμού. Τα λεμφοκύτταρα από την άλλη είναι επίσης λευκοκύτταρα, τα οποία όμως δρουν στοχευμένα έναντι των πρωτεϊνών παθογόνων μικροοργανισμών, καθιστώντας τους αβλαβείς.

Η ομάδα του Πόλερ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα λευκοκύτταρα υποχωρούν στα ποντίκια, όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε αγχώδη κατάσταση. Δεν είναι βέβαια ακόμη σίγουρο αν ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί πανομοιότυπα και στον άνθρωπο. Ωστόσο και ο άνθρωπος διαθέτει αντίστοιχο «άξονα του στρες». Ο Πόλερ εκτιμά ότι και στον άνθρωπο το άγχος μπορεί να καταστήσει το σώμα πιο ευάλωτο σε ιογενείς νόσους. Σε ό,τι αφορά τα ποντίκια αυτό που παρατηρήθηκε ειδικότερα ήταν κυρίως η μείωση των λεμφοκυττάρων. Αντίθετα τα κοκκιοκύτταρα, δηλαδή η μη ειδική πρώτη άμυνα του οργανισμού, φαίνεται ότι σε καταστάσεις στρες συνεχίζουν να ενεργοποιούνται, όπως συμβαίνει σε έναν τραυματισμό.

Λιγότερο αποτελεσματικός ο εμβολιασμός λόγω άγχους;

Επιστημονικά δεδομένα που να συνηγορούν σε μια καταφατική απάντηση δεν υπάρχουν ακόμη.  Ωστόσο ο Πόλερ δεν το θεωρεί απίθανο.Εφόσον τα λεμφοκύτταρα, τα οποία ουσιαστικά ενεργοποιούν την ειδική άμυνα του οργανισμού έναντι ενός ιού όπως ο SARS-CoV-2, καταρρέουν σε καταστάσεις άγχους, τότε κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να ισχύει και για τον εμβολιασμό. Κατά συνέπεια ο σχηματισμός αντισωμάτων μέσω του εμβολιασμού θα μπορούσε να είναι λιγότερο ισχυρός και άρα ο κίνδυνος μόλυνσης με κορωνοϊό μεγαλύτερος. Το μόνο που μπορεί πάντως να πει με βεβαιότητα ο Βόλφραμ Πόλερ είναι ένα: λιγότερο άγχος σίγουρα δεν βλάπτει.

Γιούλια Βέργκιν

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη