SIPRI: Απροετοίμαστος ο κόσμος στις νέες κρίσεις

Η μεγάλη εικόνα που σκιαγραφεί η νέα έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη, SIPRI, δεν θα μπορούσε να είναι πιο ανησυχητική.  Υπό τον τίτλο «Περιβάλλον Ειρήνης: Ασφάλεια σε μια νέα εποχή κινδύνου» οι 30 συγγραφείς της κάνουν λόγο για μια «πλανητική έκτακτη κατάσταση». Για επικίνδυνη αλληλεπίδραση ανάμεσα στην επιδείνωση των περιβαλλοντικών κρίσεων και των καταστάσεων ασφαλείας, για αύξηση της αποψίλωσης των δασών, του λιώσιμου των παγετών και της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικό που συμβαδίζει με την αύξηση των θανάτων από συγκρούσεις, τις δαπάνες για όπλα και τους ανθρώπους που λιμοκτονούν. Για τις πανδημίες, όπως του κορωνοϊού, που δημιουργούν νέες εστίες κινδύνου. Με λίγα λόγια, ένας κόσμος στα χειρότερά του.

«Σαφήνεια οράματος και στρατηγικής κατεύθυνσης»

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Από τη Σομαλία μέχρι τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής. «Λείπουν διακρατικά σχέδια, ο κόσμος μας σκοντάφτει πάνω σε νέες, περίπλοκες καταστάσεις κινδύνου» λέει ο Νταν Σιμθ, διευθυντής του SIPRI στη Deutsche Welle. «Μερικοί ηγέτες δεν αναγνωρίζουν τους κινδύνους, αλλά είναι η μειοψηφία. Κάποιοι άλλοι θα ήθελαν να δράσουν, αλλά έχουν άλλες επείγουσες προτεραιότητες που απαιτούν χρόνο και προσοχή, όπως η πανδημία τα τελευταία δύο χρόνια και ο πόλεμος στο Ουκρανία σήμερα. Δεν νομίζω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στις περισσότερες χώρες είναι η εσωτερική πολιτική, αλλά η θεσμική ικανότητα εντός της κυβέρνησης. Απαιτείται προσπάθεια και σαφήνεια του οράματος και της στρατηγικής κατεύθυνσης για να συνεργαστούν όλα τα μέρη της κυβέρνησης από κοινού για ένα πρόβλημα, ειδικά όταν προκύπτει σε πολλούς διαφορετικούς τομείς».

Η νέα εποχή κινδύνου περιγράφεται και σε αριθμούς. Για παράδειγμα, οι ένοπλες συγκρούσεις διπλασιάστηκαν ανάμεσα στο 2010 και 2020, με αποτέλεσμα να διπλασιαστεί και ο αριθμός των προσφύγων και εκτοπισμένων  στα 82,4 εκ. Εκτός αυτών το 2020 σημειώθηκε αύξηση των πυρηνικών κεφαλών και το 2021 οι στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως ξεπέρασαν τα 3 τρις δολάρια για πρώτη φορά. Αλλά και σε σχέση με το περιβάλλον η κατάσταση που περιγράφει η ανάλυση του SIPRI είναι καταστροφική.

Επίλυση μέσω συνεργασίας

Πέρα από τις διαπιστώσεις όμως οι συγγραφείς της δείχνουν και πιθανούς τρόπους εξόδου από την κρίση με οδηγό, όπως αναφέρουν, τα μακροπρόθεσμα οράματα αλλά με βραχυπρόθεσμες ενέργειες για εκείνους που χαράσσουν πολιτική. Η νέα εποχή κινδύνου απαιτεί και έναν νέο τρόπο συνεργασίας για την αντιμετώπιση των κοινών απειλών, υπογραμμίζουν. Πόσο ρεαλιστικές όμως είναι αυτές οι συστάσεις; Μήπως περιγράφουν απλά ευσεβείς πόθους;

«Το να υποθέτουμε ότι κάτι είναι αδύνατο, το καθιστά και αδύνατο» απαντά ο Νταν Σμιθ. «Το να εγκαταλείπεις την ελπίδα, σημαίνει να εγκαταλείπεις σχεδόν τα πάντα. Θέλω απλά να υπενθυμίσω ότι το ρεαλιστικό προσωπικό συμφέρον υπαγορεύει στους ηγέτες όλων των χωρών τους, ανεξαρτήτως αριθμού κατοίκων, οικονομικής παραγωγής ή ενόπλων δυνάμεων, ότι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος που προκαλεί και θα συνεχίσει να προκαλεί η ανασφάλεια, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη συνεργασία. Εφόσον χρειάζονται την ασφάλεια, πρέπει να αντιστρέψουν την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με κοινή συνεργασία, όπως αναγνώρισαν η Κίνα και οι ΗΠΑ στην κοινή τους δήλωση για συνεργασία και κοινή δράση για το κλίμα στην COP 26, τον περασμένο Νοέμβριο στην Γλασκόβη».

Ραλφ Μπόζεν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου