Oι πρώτες εκλογές μετά το πραξικόπημα

Ήταν 3 Ιουλίου του 2013 όταν ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι ανέτρεψε τον πρώτο εκλεγμένο πρωθυπουργό της Αιγύπτου μετά την αραβική άνοιξη, τον Μοχάμεντ Μούρσι. Σήμερα διεξάγονται οι πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά το πραξικόπημα με στόχο να αποτελέσουν το πρώτο βήμα προς τη δημοκρατική μετάβαση, τουλάχιστον όπως την εννοεί η κυβέρνηση Αλ Σίσι. Η αντιπολίτευση ωστόσο είναι βαθιά διασπασμένη έως ανύπαρκτη, γεγονός που ξυπνά μνήμες από την εποχή Μουμπάρακ. Σύμφωνα με αναλυτές η βουλή που θα προκύψει από τις εκλογές θα είναι αντιπροσωπευτικό σώμα κατ´ επίφαση, συγκαλύπτοντας ουσιαστικά ένα απολυταρχικό καθεστώς.

«Ο πρόεδρος Αλ Σίσι είναι δημοφιλής στη χώρα και το να συγκρουστείς μαζί του είναι ανώφελο» εκτιμά ο Σεμπάκ Βαγκίχ, εκπρόσωπος τύπου του Κόμματος Ελεύθερων Αιγυπτίων, ένα κόμμα που συστάθηκε με χρηματοδότηση του δισεκατομμυριούχου Ναγκίμπ Σαβίρις. «Πιστεύουμε ότι πρόεδρος και κοινοβούλιο θα έρθουν σε συμφωνία για ένα μοντέλο διαμοιρασμού της εξουσίας».

Εκλογές σε τρία στάδια

Oι αιγυπτιακές εκλογές θα διεξαχθούν σε τρεις φάσεις. Πρώτη φάση σήμερα, Κυριακή, με την επόμενη να ακολουθεί μέσα στο Νοέμβριο. Ο τελικός γύρος που θα κρίνει το αποτέλεσμα αναμένεται αρχές Δεκεμβρίου. Τότε θα συγκροτηθεί και το νέο αιγυπτιακό κοινοβούλιο σε σώμα. Σύμφωνα με τον νέο εκλογικό νόμο, το 75% των κοινοβουλευτικών εδρών θα καλυφθεί από βουλευτές που εκλέγονται με σταυρό προτίμησης, το 20% από βουλευτές που εκλέγονται βάσει κλειστής λίστας και τέλος το 5% από βουλευτές που διορίζονται απευθείας από τον πρόεδρο.

Μολονότι οι υποστηρικτές του Αλ Σίσι θεωρούν ότι η διαδικασία θα είναι ελεύθερη και ανόθευτη, πολλοί είναι εκείνοι που επικρίνουν τον Αλ Σίσι για μεθόδους που παραπέμπουν στην ευνοιοκρατία της εποχής Μουμπάρακ, όπου μόνο απόγονοι μεγιστάνων και διαπλεκόμενοι εμφανίζονταν ως υποψήφιοι. «Δεν είμαστε αισιόδοξοι ότι θα κερδίσουμε πολλές έδρες στη νέα βουλή γιατί για να εκλεγείς πρέπει να έχεις ισχυρά οικονομικά ερείσματα», αναφέρει ο Καλέντ Νταβούντ από τη Δημοκρατική Συμμαχία, καταγγέλλοντας το αιγυπτιακό σύστημα εξαγοράς ψήφων. Το χειρότερο βέβαια, κατά τον Νταβούντ, είναι ότι μετά την επανάσταση του 2011 οι Αιγύπτιοι ένοιωσαν αποστροφή για την πολιτική με αποτέλεσμα να βλέπουν τις πολιτικές διεργασίες με απάθεια. Ιδίως οι νέοι. «Οι περισσότεροι νέοι με τους οποίους συνομιλώ λένε ότι πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα είναι εκ των προτέρων γνωστά, αφού το μεγαλύτερο μέρος της βουλής θα είναι υπέρ του Αλ Σίσι».

Ισχνή αντιπολίτευση

Σύμφωνα με τον Νάθαν Μπράουν, ειδικό σε θέματα Δικαίου και Πολιτικής της Μέσης Ανατολής, το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη διακριτών ιδεολογικών κατευθύνσεων στους κόλπους της αντιπολίτευσης. «Ακόμη και στην εποχή του Μουμπάρακ μπορούσες να διακρίσεις ξεκάθαρα αντιπολιτευόμενα ρεύματα. Στην απερχόμενη βουλή και πιθανώς και στην επόμενη, με εξαίρεση κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις, δεν μπορείς να πεις ότι κάποιο κόμμα ασκεί πραγματική αντιπολίτευση». Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν κηρυχθεί ως τρομοκρατική οργάνωση και στα μέλη τους απαγορεύεται η συμμετοχή σε εκλογές. Αντίστοιχα το σαλαφιστικό κόμμα Αλ Νουρ παλεύει για την επιβίωσή του.

Στο μεταξύ άγνωστες παραμένουν και οι προθέσεις του ίδιου του Αλ Σίσι αναφορικά με το πώς θα διαχειριστεί τη σχέση του με τη βουλή που θα προκύψει. Για κάποιους αναλυτές πάντως η νέα βουλή δεν αναμένεται να είναι τίποτα άλλο πέρα από μια «βιτρίνα» δημοκρατικότητας για το καθεστώς Αλ Σίσι. Ωστόσο για αιγύπτιους πολιτικούς, όπως ο Νταβούντ, που δεν συντάσσονται με τον Αλ Σίσι, ακόμη κι έτσι είναι σημαντική η συμμετοχή όλων των κομμάτων στις εκλογές. Ο ίδιος και η Συμμαχία που εκπροσωπεί θα συνεχίσουν να μετέχουν στο δημόσιο διάλογο στην Αίγυπτο με γνώμονα μια μελλοντική αλλαγή.

Κίρστεν Μακτάιγκ / Δήμητρα Κυρανούδη