"Kidfluencer": Τα παιδιά ως αντικείμενο εκμετάλλευσης

Η Κίμι και ο Σάμι βιώνουν το όνειρο πολλών παιδιών: Παιχνίδια, ρούχα, ζαχαρωτά – ό,τι θέλουν, μπορούν να το έχουν και μάλιστα αμέσως. Και το καλύτερο: Μπορούν να μοιράζονται την ευτυχία τους και με άλλα παιδιά. Ξετυλίγοντας συσκευασίες προϊόντων, συγκεντρώνουν χιλιάδες θεατές στο YouTube. Παράλληλα, οι τοποθετήσεις προϊόντων έχουν κάνει τα δυο παιδιά ήδη εκατομμυριούχους. Ωστόσο η ζωή αυτή έχει ένα υψηλό τίμημα - αυτό γίνεται σαφές στο νέο μυθιστόρημα της Ντελφίν ντε Βιγκάν.

Τα παιδιά ως "βασιλιάδες"

Η Γαλλίδα συγγραφέας, γεννημένη το 1966, βιβλία της οποίας κυκλοφορούν επίσης στη Γερμανία και την Ελλάδα ("Μια αληθινή ιστορία", "Ιδεοληψίες αφοσίωσης"), καταπιάνεται αυτή τη φορά με ένα επίκαιρο και εκρηκτικό θέμα στο «Τα παιδιά είναι βασιλιάδες». Θεματοποιεί την εκμετάλλευση των παιδιών στο διαδίκτυο, τη μετατροπή τους σε αντικείμενα κατανάλωσης και διαφήμισης – αφενός από τη βιομηχανία, αφετέρου και από τους ίδιους τους γονείς τους.

Στο γεγονός ότι ορισμένοι γονείς δεν διστάζουν να βάλουν τα παιδιά τους να ποζάρουν στην κάμερα για να προωθήσουν μία σελίδα στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης έχει ασκηθεί συχνά κριτική. Για παράδειγμα, η μπλόγκερ και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των παιδιών Τόγια Ντίμπελ έγραψε κάποτε: «Από τότε που άνοιξα λογαριασμό στο Instagram, συνάντησα συχνά φωτογραφίες, στις οποίες τα άτομα που απεικονίζονται σίγουρα δεν ήταν σύμφωνα για τη δημοσίευσή τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά». Για τον λόγο αυτό ξεκίνησε μια καμπάνια, για την οποία είχε φωτογραφηθεί σαν να ήταν μικρό παιδί μαζί με τον ηθοποιό Βίλσον Γκονζάλες Όκσενκνεχτ. Για παράδειγμα, μπορείτε να δείτε τον Όκσενκνεχτ στο τραπέζι με το στόμα του πασαλειμμένο να φορά μία σαλιάρα. Η φωτογραφία συνοδεύεται από ένα μικρό κείμενο: «Δεν θα δημοσίευες ποτέ μια δική σου φωτογραφία σαν αυτή, σωστά; Ούτε το παιδί σου».

Στο μυθιστόρημα της Ντελφίν ντε Βιγκάν, τα αδέρφια βρίσκονται στο επίκεντρο από από το πρωί ως το βράδυ. Η καθημερινότητά τους είναι πλήρως προγραμματισμένη και ρυθμισμένη αυστηρά από μια υπερβολικά φιλόδοξη μητέρα που εκθέτει τα παιδιά της στο βλέμμα εκατομμυρίων θεατών στο κανάλι της. Αλλά μια μέρα, η εξάχρονη Κίμι εξαφανίζεται. Είναι απαγωγή;

Εσύ θα ανέβαζες αυτή τη φωτογραφία στο διαδίκτυο;

Τα προσωπικά δικαιώματα των παιδιών αγνοούνται συχνά, καθώς τα μικρά παιδιά δεν είναι ακόμη σε θέση να αποφασίσουν το πώς και το πού θα χρησιμοποιηθούν οι φωτογραφίες τους. Ακόμη και αν εκείνες χρησιμοποιούνται τελικά εναντίον τους. Άλλωστε η τάση της εποχής είναι λίγο πολύ γνωστή: Το ιδιωτικό γίνεται δημόσιο μέσω της μόνιμης προβολής της καθημερινής ζωής στο YouTube, το Instagram, το Facebook, το Tiktok και όλα τα υπόλοιπα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης.

Όπως και τα προηγούμενα βιβλία της Ντελφίν ντε Βιγκάν, έτσι και αυτό είναι ένα μυθιστόρημα με θέμα την κοινωνία, αυτή τη φορά όμως είναι συσκευασμένο με τη μορφή ενός πολύ ευανάγνωστου, συναρπαστικού θρίλερ. Οι πρωταγωνιστές του, δεν είναι τα δυο παιδιά-σταρ του διαδικτύου, αλλά η μητέρα τους Μέλανι και η Κλάρα, η αστυνομικός που ερευνά την υπόθεση. Δύο εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες, η μία εμμονική με το διαδίκτυο και η άλλη κολλημένη στον αναλογικό κόσμο. Και το μεγάλο ατού του μυθιστορήματος βρίσκεται στη σκιαγράφηση αυτών των δύο γυναικείων χαρακτήρων. Το «Tα παιδιά είναι βασιλιάδες» όχι μόνο εκπλήσσει με το απρόσμενο τέλος του, αλλά κυρίως με την πολυπλοκότητα και τα κοινωνικά ερωτήματα που θέτει.

Σιμπίλε Πάινε, dpa

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου