H νέα γενιά Ελλήνων εικαστικών στο Βερολίνο

Ένας μάστορας σε μια παραλία σκάβει ασταμάτητα στην άμμο. Χτίζει βουνά σαν γλυπτά, τα βουνά που άφησε πίσω του στην Αλβανία αλλά και τα βουνά που διέσχισε για να φτάσει στην Ελλάδα, μετανάστης τη δεκαετία του 90. «Είναι ο Γιουτζίν Κάπαϊ και αφηγείται την ιστορία του. Πώς έφτασε στην Κέρκυρα, πώς κρύφτηκε σε μια σπηλιά, πώς έφτασε στην Αθήνα. Ανακατασκευάζει τη μνήμη του» εξηγεί η νεαρή εικαστικός και αρχιτέκτονας Σοφία Ντώνα, μπροστά από το έργο της Mountains come first.

Η μετανάστευση, η απώλεια, το πέρασμα, τα σιωπηλά βουνά που έχουν τόσες ιστορίες να διηγηθούν, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για την εγκατάσταση πολυμέσων της Ντώνα, που ζει μεταξύ Αθήνας και Μονάχου.

Παρουσιάζει το έργο της, όπως και άλλοι 13 Έλληνες εικαστικοί της νεότερης γενιάς στην έκθεση «AthenSYN II: Going Viral»αυτό το διάστημα στη νέα γκαλερί Steinzeit του Βερολίνου.

Στάση σε άλλη μια, αλλόκοτη εν πρώτοις, εγκατάσταση. Ξύλινα δοκάρια και πάνω τους φυσικά μαλλιά. Είναι το έργο ΜE YΟU της Mαρίας Τσάγκαρη, εικαστικού και λέκτορα στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. «Αφορά τις πολύπλοκες ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου, με σημείο εκκίνησης την πράξη του κουρέματος, που από αρχαιοτάτων χρόνων σηματοδοτεί μια  μετάβαση» λέει η ίδια χαρακτηριστικά. «Αλλά ενέχει ταυτόχρονα και το στοιχείο της βίας, της τιμωρίας.»

Μια νέα δυναμική γενιά εικαστικών ανθεί στην Ελλάδα

Οι σχέσεις των φύλων, η ταυτότητα, η αλλοτρίωση, η απώλεια, ο έρωτας, η βιωσιμότητα, ο νέος δημόσιος χώρος αλλά και οι νέες μορφές επικοινωνίας είναι μερικά μόνο από τα θέματα που εμπνέουν και προβληματίζουν τους νέους Έλληνες εικαστικούς του ΑthenSYN II, τα οποία είχαν την τύχη να συζητήσουν και σε συμπόσιο για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη τις προηγούμενες μέρες.

«Το θέμα της έκθεσης είναι να δούμε πώς συνδεόμαστε ο ένας με τον άλλον, πώς αντικατοπτρίζεται το έξω μέσα μας και το μέσα μας στον εξωτερικό κόσμο. Δεν είμαστε μόνο το συλλογικό ή το ατομικό αλλά και τα δύο ταυτόχρονα» αναφέρει η Κάτια Έρχαρντ, μια εκ των επιμελητών της έκθεσης μαζί με τον Σωτήρη Μπαχτσετζή.

Η Κάτια Έρχαρντ διαβλέπει στα έργα των νέων Ελλήνων εικαστικών, της «λεγόμενης γενιάς Υ» πολλές δυνατότητες. Εκφράζονται με μια νέα εικαστική γλώσσα, η οποία, όπως παρατηρεί η Έρχαρντ, είναι αναγκαστικά διαποτισμένη από τα υλικά των πολλαπλών κρίσεων που έχει περάσει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια: οικονομική κρίση, προσφυγικό, πανδημία. Από κει και πέρα, όπως λέει: «Οι στόχοι μας είναι να παρουσιάσουμε τη σύγχρονη ελληνική τέχνη στο εξωτερικό και κυρίως στη Γερμανία, να στηρίξουμε τις ελληνογερμανικές πολιτιστικές σχέσεις, να μάθουμε ο ένας από τον άλλον».

Η τέχνη δεν σταματά…

Κι όλα αυτά σε περίοδο πανδημίας. Παρά τις δυσκολίες η έκθεση διοργανώθηκε με φυσική παρουσία και την τήρηση όλων των αυστηρών μέτρων προστασίας που ισχύουν στη γερμανική πρωτεύουσα για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η τέχνη πάντως δεν σταματά.Ίσως σε αυτούς ακριβώς τους καιρούς να είναι πιο απαραίτητη, εκτιμά η εικαστικός Ιλεάνα Αρναούτου, η οποία σπούδασε στο Λονδίνο και τα τελευταία χρόνια έχει επιστρέψει στην Αθήνα. «Η τέχνη λειτούργησε σαν μέσο ίασης, ειδικά στην Αθήνα των σκληρών λοκντάουν. Ευτυχώς μπορούσα να πηγαίνω στο εργαστήριό μου και να φτιάχνω έργα που είχαν σχέση με τη συνθήκη της ίασης. Ήταν μια πολύ παραγωγική εικαστικά περίοδος για μένα» αναφέρει. Η ίδια συμμετέχει στην έκθεση με το δίπτυχο Reclining self-portait I και Α Series of Healing Part- Objects.

Όσο για το εικαστικό δίδυμο MASI Collectif των Μαντλέν Ανηψητάκη και Σιμόν Ριντλέρ, εξερευνούν στη δική τους εγκατάσταση με διαφάνειες, μελάνι, κείμενα και αρχιτεκτονικά σχέδια την έννοια του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου στη Λατινική Αμερική, την οποία ολοκλήρωσαν πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. «Κατά τη διάρκεια της πανδημίας ή μετά από αυτήν η έννοια του δημόσιου χώρου άλλαξε. Το δικό μας έργο απαιτούσε τη φυσική επαφή, την παρουσία του κόσμου. Μοιάζει σήμερα σαν ανάμνηση της εποχής προ πανδημίας», αναφέρει η Μαντλέν Ανηψητάκη.

Η έκθεση με έργα Ελλήνων εικαστικών θα διαρκέσει μέχρι τις 3 Μαρτίου στην γκαλερί Steinzeit του Βερολίνου. Διοργανώθηκε από την ελληνογερμανική καλλιτεχνική πρωτοβουλία ΑthenSYN σε συνεργασία με το πρόγραμμα Artworks του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τους χώρους τέχνης Steinzeit και Freiraum in der Box και με τη στήριξη γερμανικών και ελληνικών φορέων.

Δήμητρα Κυρανούδη, Βερολίνo