FAZ: Το μάντρα της «ελληνικής θάλασσας»

Σήμερα (7 Δεκεμβρίου) λαμβάνει χώρα η πολυαναμενόμενη σύνοδος κορυφής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στην οποία αναμένεται η χάραξη μίας νέας, κοινής πορείας προσέγγισης.

Όπως παρατηρεί η tageszeitung, «η σύνοδος κορυφής στην Αθήνα πραγματοποιείται εν μέσω του πολέμου στη Γάζα, ενώ συνεχίζεται και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Προσφάτως ο Μητσοτάκης καταδίκασε τη στήριξη του Ερντογάν προς τη Χαμάς, ωστόσο δεν βρήκε τον λόγο να μη συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο. Μάλλον ισχύει το ακριβώς αντίθετο: δεδομένων των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αμφότερες οι πλευρές έχουν συμφέρον στη χαλάρωση των μεταξύ τους σχέσεων».

Στην αρχή η νέα σελίδα των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα αφορά τα λιγότερο ακανθώδη ζητήματα: πέραν της συνεργασίας στον τουρισμό και τη διευκόλυνση της έκδοσης θεωρήσεων σε Τούρκους παραθεριστές, η taz τονίζει πως θα πρέπει να υπάρξουν συμφωνίες και «προς όφελος των αντίστοιχων μειονοτήτων στην άλλη χώρα, όπως και να αποκατασταθούν οι ελληνικές εκκλησίες στην Τουρκία και τα τζαμιά στην Ελλάδα. Αργότερα θα θιγούν και τα πραγματικά δύσκολα ζητήματα», όπως οι διαμάχες αναφορικά με τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στο Αιγαίο.

Από το ενδεχόμενο πολέμου στην αγαστή συνεργασία;

Ο συντάκτης της Frankfurter Allgemeine Zeitung Μίκαελ Μάρτενς επισημαίνει πως «τα τελευταία χρόνια ο τόνος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθοριζόταν από τις ρητορικές υπερβολές, που προέρχονταν κυρίως από την πλευρά της Άγκυρας. Εξ ου και επικρατούσε ανησυχία στην Ουάσινγκτον, την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Το ενδεχόμενο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου φάνταζε πιθανό. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες δεν ακούγεται τίποτα απ' όλα αυτά, το αντίθετο».

Ένα από τα πιο δυσεπίλυτα ζητήματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι η διαμάχη στο Αιγαίο και το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ναυτικά μίλια – διότι εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο η Άγκυρα θεωρεί πως το Αιγαίο θα μετατρεπόταν σε μία «ελληνική θάλασσα» και η Τουρκία θα αποκλειόταν από τις ίδιες τις ακτές της. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Σύμφωνα με τον Χρήστο Ροζάκη, πρώην υφυπουργό Εξωτερικών και πρώην αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, «κατά κάποιον τρόπο ναι». Ο ειδικός στο δίκαιο της θάλασσας κάνει εμμέσως σαφές πως πιθανώς σε αυτό οφείλεται και το ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να ανακοινώσει την επέκταση της ζώνης. […] Η Αθήνα ενέμεινε στους ισχυρισμούς της μονάχα εξαιτίας της κοινής γνώμης.

Επομένως, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα βρει το θάρρος να πει πως, αν και υφίσταται νομικό έρεισμα, η ζώνη των 12 μιλίων είναι πολιτικά μία ψευδαίσθηση; «Θα δούμε. Δεδομένου ότι έχουμε τώρα αυτήν την ευκαιρία, μπορούμε ίσως να λύσουμε το συγκεκριμένο πρόβλημα», σχολιάζει ο Ροζάκης όντας συγκρατημένα αισιόδοξος.

Είναι εφικτή η επέκταση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών;

Η Αθήνα υποστηρίζει πως μπροστά από τις τουρκικές ακτές υπάρχει μία ελληνική αποκλειστική οικονομική ζώνη λόγω του Καστελλόριζου, το οποίο σχηματίζει μαζί με κοντινά ακατοίκητα νησάκια ένα αρχιπέλαγος.

Ο Ροζάκης, πάντως, φαίνεται επιφυλακτικός ως προς το εάν ισχύει κάτι τέτοιο. Όπως αναφέρει η F.A.Z., «αν και αυτή είναι μία ερμηνεία που έχει παγιωθεί και στην ελληνική κοινή γνώμη, η στάση αυτή δεν είναι λογική κατά τον Ροζάκη. Για τον καθορισμό των δικαιωμάτων της εκάστοτε χώρας δεν είναι κρίσιμο μονάχα το Καστελλόριζο, αλλά και η ηπειρωτική χώρα που βρίσκεται απέναντί του, η οποία έχει και μία πολύ μεγαλύτερη παράκτια γραμμή: "Δεν θεωρώ ότι μπορούμε να έχουμε τόσο μεγάλη Α.Ο.Ζ. στην Ανατολική Μεσόγειο”, τονίζει ο ειδικός».

Κατά τον Ροζάκη «η λύση θα ήταν να διαμορφωθεί ένας ελεύθερος χώρος στο Αιγαίο που θα επιτρέπει την ελεύθερη στρατιωτική και εμπορική ναυσιπλοΐα». Κάτι τέτοιο βέβαια θα σήμαινε πως «θα αποφευχθεί το κλείσιμο της θάλασσας από μία ζώνη 12 μιλίων». Εξάλλου, όπως επισημαίνει ο νομικός, «οι Η.Π.Α., η Ρωσία, οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας – όλα αυτά τα κράτη αντιτίθενται στο κλείσιμο του Αιγαίου».