EE: μεγάλα ζητήματα, μικρή πρόοδος

Μεγάλα θέματα, μικρά βήματα. Μια φράση που συνοψίζει τη σημερινή κατάσταση της ΕΕ. Δεν είναι μόνο η διαμάχη με τη Μ. Βρετανία για το Brexit που διατηρεί την Ένωση σε τροχιά κρίσης. Τα 28 κράτη-μέλη δεν μπορούν να βρουν κοινή απάντηση ούτε στο κομβικό ζήτημα του προσφυγικού. Η τελευταία Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα δεν επέφερε ουσιαστικές αλλαγές στο παρόν σκηνικό.

Σε ό,τι αφορά το προσφυγικό-μεταναστευτικό, μπορεί το ρεύμα μετανάστευσης προς την Ευρώπη να έχει μειωθεί αισθητά και βαίνει σταθερά μειούμενο, ωστόσο σε πολιτικό επίπεδο η διαμάχη για το ζήτημα δεν έχει σε καμία περίπτωση επιλυθεί. Στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου είχε χαραχθεί μια αισθητά αυστηρότερη γραμμή διαχείρισης του προσφυγικού. Ανάμεσα στις προτάσεις που τέθηκαν είναι και η δημιουργία «πλατφορμών αποβίβασης», όπως ονομάστηκαν, για τη μεταφορά προσφύγων σε χώρες της βόρειας Αφρικής. Στην πραγματικότητα όμως καμία χώρα της ΕΕ δεν φαίνεται έως τώρα διατεθειμένη να κατασκευάσει τέτοια κέντρα προσφύγων. Πέραν από ορισμένες διαβουλεύσεις για εμβάθυνση της συνεργασίας με την Αίγυπτο, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική πρόοδος. Στις αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου Κορυφής δεν γίνεται λόγος για πλατφόρμες αποβίβασης, αλλά για εντατικοποίηση της μάχης κατά των διακινητών προκειμένου πρόσφυγες και μετανάστες να αποτρέπονται εξ αρχής από την προσπάθειά τους να φθάσουν στην Ευρώπη. Επίσης διατυπώνεται η πρόσθεση να γίνουν περισσότερα στο πεδίο των απελάσεων. Πάντως είναι αβέβαιο ότι από τις δηλώσεις προθέσεων θα προκύψουν δεσμευτικές αποφάσεις μέχρι το τέλος του 2018.

Καμία σύγκλιση δεν παρατηρείται και στο ζήτημα της κατανομής των αιτούντων άσυλο στις χώρες-μέλη. Αυτές απέχουν πολύ από κάποια συμβιβαστική λύση. Η πεισματική άρνηση των ανατολικοευρωπαϊκών κρατών να δεχθούν πρόσφυγες ώθησε τον επίσης αρνητικό στο συγκεκριμένο ζήτημα αυστριακό καγκελάριο Ζεμπάστιαν Κουρτς -η χώρα του οποίου έχει για το τρέχον εξάμηνο την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ- να προτείνει την οριστική εγκατάλειψη της ιδέας των ποσοστώσεων. Η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ έσπευσε να απορρίψει την πρόταση του αυστριακού ομολόγου της.

Μακριά από συμφωνία για το Brexit και στασιμότητα στις μεταρρυθμίσεις

Η πολυπόθητη επίτευξη συμφωνίας για τη διαδικασία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ δεν βρίσκεται πιο κοντά μετά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Η πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας Τερέζα Μέι και οι ηγέτες των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών δεν μπόρεσαν να σημειώσουν καμία ουσιαστική πρόοδο στο συγκεκριμένο πεδίο. Οι φόβοι για άτακτη έξοδο, δηλαδή ένα Brexit χωρίς συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου, εντείνονται και αντικατοπτρίζονται στις δηλώσεις των κορυφαίων πολιτικών αξιωματούχων που εμπλέκονται στο ζήτημα.

Πενιχρή είναι η πρόοδος και στις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις για την ευρωζώνη. Τα κράτη του ευρώ εργάζονται εδώ και χρόνια ώστε να θωρακίσουν αποτελεσματικότερα το κοινό νόμισμα έναντι μελλοντικών κρίσεων. Παρά τη συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου για την προώθηση του στόχου ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας να εξελιχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, αλλά και του στόχου να ολοκληρωθεί η Τραπεζική Ένωση ώστε μεταξύ άλλων να προστατεύονται οι φορολογούμενοι απέναντι στον κίνδυνο τραπεζικών χρεοκοπιών, οι συνομιλίες και στα δύο ζητήματα έχουν «κολλήσει» σε τεχνικές λεπτομέρειες. Σύμφωνα με άτομα που έχουν γνώση των σχετικών διαβουλεύσεων, ουσιαστικά δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος από τον Ιούνιο.

Εξίσου μηδαμινή πρόοδος φαίνεται να έχει σημειωθεί και στο ζήτημα ενός κοινού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη, ένα αίτημα που διατυπώνει και προωθεί κυρίως ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν. Παρά τις προσπάθειες του γάλλου προέδρου να επεξεργαστεί πιο «λάιτ» εκδοχές της πρότασής του για την επιφυλακτική γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, το ζήτημα φαίνεται να έχει περάσει στο παρασκήνιο. «Δεν υπάρχει αίσθημα επείγοντος, αλλά το θέμα είναι επείγον», προειδοποίησε πάντως ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος σήμερα έχει περάσει ο προβληματισμός για τον νέο προϋπολογισμό της Ιταλίας. Η νέα εθνολαϊκιστική κυβέρνηση στη Ρώμη δεν τηρεί τα συμφωνηθέντα με την ΕΕ δημοσιονομικά κριτήρια. Με δεδομένο το τεράστιο δημόσιο χρέος της Ιταλίας, τόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες όσο και οι χρηματαγορές παρακολουθούν τις εξελίξεις με αυξανόμενη νευρικότητα.

Μίχελ Βίντε, Ανσγκάρ Χάαζε (dpa) / Άρης Καλτιριμτζής