Citizenfour- Μια ταινία για τον Σνόουντεν

«Συγγνώμη, πως είπαμε είναι το όνομά σας; Έντουαρντ Σνόουντεν, με φωνάζουν και Εντ». Η πρώτη σκηνή του ντοκιμαντέρ για τον Έντουαρντ Σνόουντεν μοιάζει από σημερινή σκοπιά… απίστευτη. Όμως τον Ιούνιο του 2013 οι αποκαλύψεις του πρώην συνεργάτη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών δεν είχαν ακόμα δει το φως της δημοσιότητας. Η διεθνής κοινή γνώμη δεν γνώριζε τίποτα για τα συστήματα διαδικτυακής παρακολούθησης PRISM, Tempora ή XKeyscore. Τότε η σκηνοθέτις Λάουρα Πόιντρας και ο μετέπειτα διάσημος δημοσιογράφος Γκλεν Γκρίνγουαλντ έκαναν την πρώτη τους συνέντευξη με τον Έντουαρντ Σνόουντεν (κωδικός Citizenfour) σε δωμάτιο ξενοδοχείου στο Χονγκ Κονγκ, 8 μέρες πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο αποκαλύψεων.

Όλα ξεκίνησαν με τον κωδικό Citizenfour

To ντοκιμαντέρ Citizenfour σκιαγραφεί τον άνθρωπο πίσω από τις αποκαλύψεις: Τους συνεχείς φόβους του απέναντι σε μια ενδεχόμενη παρακολούθηση ή σύλληψη από τις αμερικανικές αρχές. Μόλις ο Σνόουντεν μπαίνει στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, το πρώτο που κάνει είναι να βγάλει το σταθερό τηλέφωνο από την πρίζα. Όταν λίγο αργότερα χτυπά ο συναγερμός πυρκαγιάς υποπτεύεται αντίποινα των μυστικών υπηρεσιών που δεν καταφέρνουν να παρακολουθήσουν το τηλέφωνο του δωματίου. Σχεδόν με κλάματα βλέπουμε τον Σνόουντεν να εξηγεί μέσω τηλεφώνου στην κοπέλα του γιατί εξαφανίστηκε και γιατί, όπως όλα δείχνουν, δεν θα μπορέσει ποτέ πια να επιστρέψει στις ΗΠΑ.

Το Citizenfour είναι μια συμπαραγωγή της Λάουρα Πόιντρας και των γερμανικών ραδιοφωνιών NDR και Βαυαρίας. Η σκηνοθέτιδα ολοκλήρωσε την ταινία της στο Βερολίνο, όπου μένει μόνιμα, από φόβο για «παρέμβαση» των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Σιγά σιγά το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει στον θεατή τις διαστάσεις που έχουν λάβει οι παρακολουθήσεις των μυστικών υπηρεσιών: Οι ΗΠΑ παρακολουθούν διεθνώς 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους, υποστηρίζεται στην ταινία. Όλες οι επιχειρήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών πραγματοποιούνται από την αμερικανική βάση του Ράμσταϊν κοντά στην Φραγκφούρτη. Υποστηρίζει επίσης ότι ο Σνόουντεν δεν είναι ο μόνος πληροφοριοδότης (whistleblower) εκ των έσω, αλλά ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας ακόμα.

Πρεμιέρα στη Γερμανία

Το ντοκιμαντέρ για τον Έντουαρντ Σνόουντεν προβλήθηκε τέλη Οκτωβρίου στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Λειψίας (DOK). Το πόνημα της Λάουρα Πόιντρας δείχνει ότι ο αποκαλούμενος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας στρέφεται και κατά των πληθυσμών, δηλώνει εκπρόσωπος του Φεστιβάλ. Το Citizenfour είναι ένα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ διότι δεν είναι μόνο πολιτικά επίκαιρο, αλλά και εντυπωσιακό ως έργο τέχνης, τονίζει ο διευθυντής του φεστιβάλ DOK Κλάας Ντάνιελσεν.

Annika Zeitler / Στέφανος Γεωργακόπουλος