Aνησυχία για το κράτος δικαίου στην Τουρκία

Μέσα στο Σαββατοκύριακο τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας στράφηκαν για άλλη μια φορά στην Τουρκία, όπου δυνάμεις της αστυνομίας εξαπέλυσαν συλλήψεις σε εκπροσώπους τουρκικών ΜΜΕ, που πρόσκειται στον τούρκο ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, σφοδρό πολέμιο του τέως πρωθυπουργού και νυν προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ανατολή» οι έφοδοι έλαβαν χώρα σε 13 πόλεις ενώ εκδόθηκαν πάνω από 30 εντάλματα σύλληψης. Στο στόχαστρο των αρχών βρέθηκε και ο αρχισυντάκτης της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Zaman, Eκρέμ Ντουμανλί, με την κατηγορία του σχεδιασμού ενεργειών για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Oι τελευταίες εξελίξεις προκάλεσαν την άμεση αντίδραση τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ. Η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Φεντερίκα Μογκερίνι από κοινού με τον επίτροπο Περιφερειακής Πολιτικής Γιοχάνες Χαν κάλεσαν την Τουρκία να σεβαστεί την αρχή του κράτους δικαίου και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι ΗΠΑ, δια στόματος της εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζεν Ψάκι, κάλεσαν την «φίλη και σύμμαχο» Τουρκία να μην διαταράσσει την ελευθερία του Τύπου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Ένας χρόνος συλλήψεων

Οι νέες συλλήψεις έρχονται να προστεθούν στη σωρεία συλληφθέντων από τον χώρο των τουρκικών ΜΜΕ αλλά και όχι μόνο, ένα χρόνο μάλιστα μετά τις αποκαλύψεις για σκάνδαλα διαφθοράς εναντίον της κυβέρνησης Ερντογάν (17 Δεκεμβρίου 2013). Αύριο, Τρίτη, ξεκινά στην Κων/πολη η δίκη των 35 οπαδών της ποδοσφαιρικής ομάδας Μπεσίκτας, οι οποίοι φέρονται να συνέστησαν την αντικυβερνητική οργάνωση «Τσαρσί» και οι οποίοι κατηγορούνται για πραξικοπηματική δράση. Παράλληλα την Τετάρτη ξεκινά μία ακόμη πολύκροτη δικαστική διαδικασία εναντίον τεσσάρων δημοσιογράφων από τις εφημερίδες Cumhurriyet και Αydinlik, oι οποίοι είχαν αψηφήσει την περασμένη άνοιξη τις οδηγίες της κυβέρνησης Ερντογάν για απόκρυψη ειδήσεων σχετικά με πιθανή τουρκική επέμβαση στη Συρία.

Οι συλλήψεις του Σαββατοκύριακου έχουν ένα βασικό κοινό γνώρισμα με τις παραπάνω υποθέσεις: όλες προκάλεσαν την έντονη οργή της τουρκικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με την Έμα Σικλέρ-Bεμπ, εκπρόσωπο της μη κυβερνητικής οργάνωσης Human Rights Watch για την Τουρκία, η δημοσιοποίηση στοιχείων σχετικών με σωρεία καταγγελιών κατά τούρκων αξιωματούχων από πέρυσι μέχρι φέτος εκλαμβάνεται από την κυβέρνηση ως προσπάθεια υπονόμευσης της κυβερνητικής πολιτικής, γεγονός στο οποίο η τουρκική κυβέρνηση θέλει να προσδώσει τώρα και ποινική διάσταση.

Πιέσεις στα ΜΜΕ και διάβρωση του κράτους δικαίου

Ιδιαίτερα έντονο προβληματισμό προκαλεί πάντως η μεγάλη πίεση που ασκείται προς τα τουρκικά ΜΜΕ, ειδικότερα σε όσα εκφράζουν αντικυβερνητικό λόγο. Οι δίκες των τεσσάρων δημοσιογράφων που ξεκινούν την Τετάρτη με αντικείμενο κατηγορίες για υποκλοπή εμπιστευτικών τηλεφωνικών συνομιλιών δεν καλύπτονται από τις διατάξεις περί ελευθερίας του Τύπου, παρά τις προσπάθειες της υπεράσπισης να αποδείξουν το αντίθετο. Σύμφωνα με τον Τζαν Γκιουλανγιουζλού, μέλος του ΔΣ της Ένωσης Δημοσιογράφων CGD, η τουρκική κυβέρνηση έχει εντείνει πολύ τις πιέσεις προς τα εγχώρια ΜΜΕ. Στο μεταξύ και η ΕΕ έχει πολλάκις επικρίνει την Τουρκία για λάθος χειρισμούς και ελλείψεις σε ό,τι σχετίζεται με την προστασία της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα, αρχής γενομένης από το ξέσπασμα των μαζικών διαδηλώσεων στο Πάρκο Γκεζί της Κων/πολης το 2013. Μάλιστα η Κάτι Πίρι, εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία, προ ολίγων ημερών επέκρινε το νέο τουρκικό νομοθετικό πλαίσιο για την εσωτερική ασφάλεια, το οποίο ενισχύει τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους στο πεδίο των ελευθεριών. Από την πλευρά της η Human Rights Watch κάνει λόγο για «διάβρωση του κράτους δικαίου» στην Τουρκία, ενώ τίθεται παράλληλα εν αμφιβόλω και η ανεξαρτησία της τουρκικής δικαιοσύνης.

Thomas Seibert / Δήμητρα Κυρανούδη (dpa, afp, rtr)