25 χρόνια από τη δολοφονία του Γιτζάκ Ραμπίν

Χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί στις 4 Νοεμβρίου του 1995 στη Πλατεία των Βασιλέων του Ισραήλ στο Τελ Αβίβ, που ονομάζεται σήμερα Πλατεία Ραμπίν. Ο τότε ισραηλινός πρωθυπουργός αμφισβητούσε ότι η πλατεία θα γέμιζε. Για εβδομάδες ολόκληρες οι φραστικές επιθέσεις σε βάρος του από τον δεξιό χώρο δεν έλεγαν να κοπάσουν. Παράλληλα συγκλόνιζαν τη χώρα τρομοκρατικές ενέργειες Παλαιστινίων. Στη συγκέντρωση ο Γιτζάκ Ραμπίν μίλησε δημόσια για τα σχέδια του για ειρήνευση  με τους Παλαιστινίους. Το συγκεντρωμένο πλήθος τον επιδοκίμασε και ο ίδιος δήλωσε μετά την ομιλία του σε ένα δημοσιογράφο: "Η βραδιά αυτή αποδεικνύει ότι οι Ισραηλινοί θέλουν ειρήνη". Ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά ο ισραηλινός πρωθυπουργός δέχονταν δύο σχεδόν εξ επαφής πυροβολισμούς από τον νεαρό ισραηλινό εξτρεμιστή Τζιγκάλ Αμίρ και ξεψυχούσε λίγο αργότερο σε νοσοκομείο του Τελ Αβίβ.

Η μέρα δολοφονίας του ισραηλινού πρωθυπουργού έμεινε χαραγμένη στη συλλογική συνείδηση των Ισραηλινών. 25 χρόνια μετά πολλοί Ισραηλινοί θυμούνται τη μοιραία νύχτα. Ανάμεσά τους και ο Ουρί Ντρόμι, τότε επικεφαλής του γραφείου Τύπου της κυβέρνησης. Βρίσκονταν σε κινηματογράφο της Ιερουσαλήμ όταν ειδοποιήθηκε και αμέσως αναχώρησε για το Τελ Αβίβ: "Από την ανακοίνωση του θανάτου του στο ραδιόφωνο μέχρι τη μέρα της κηδείας απλά λειτουργούσα μηχανικά. Όταν είδα το φέρετρο συνειδητοποίησα ότι εκεί μέσα βρίσκεται ο ήρωάς μου. Και ότι όλα τελειώνουν εδώ".

Από τον σκληροπυρηνικό στον ειρηνοποιό

Ο Γιτζάκ Ραμπίν, ο οποίος είχε διατελέσει πρωθυπουργός στη δεκαετία του ΄70, ανέλαβε ξανά τα ηνία της χώρας του το 1992 σε μια συγκυβέρνηση με το Εργατικό Κόμμα. Τότε το ενδεχόμενο ειρήνευσης με τους Παλαιστινίους δεν αποτελούσε καν ζήτημα, τουλάχιστον επισήμως. Ο  Ουρί Ντρόμι λέει ότι "για μεγάλο διάστημα επαναλαμβάναμε στους δημοσιογράφους ότι δεν συνομιλούμε με τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Θυμάμαι ακόμα το σοκ όταν πληροφορήθηκα το πράσινο φως του Ραμπίν για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τους Παλαιστινίους στο Όσλο".

Στόχος των διαπραγματεύσεων στο Όσλο ήταν ο τερματισμός της διένεξης στην Εγγύς Ανατολή. Τον Σεπτέμβριο του 1993 ο Γιτζάκ Ραμπίν και ο πρόεδρος της PLO Γιασέρ Αραφάτ έβαζαν στο Λευκό Οίκο τις υπογραφές τους στην πρώτη συμφωνία του Όσλο. "Στο αεροπλάνο για την Ουάσιγκτον ο Ραμπίν δεν έκλεισε μάτι", λέει ο Ουρί Ντρόμι και προσθέτει: "Γνώριζε ότι δρομολογούσε κάτι αντίθετο σε όσα έκανε σε ολόκληρη τη ζωή του. Πολεμούσε πάντα τους Άραβες. Συνειδητοποίησε ωστόσο ότι μια ειρήνη με τους Παλαιστινίους σήμαινε ειρήνη για το Ισραήλ. Δεν γνώριζε όμως αν η όλη προσπάθεια θα απέδιδε καρπούς". Στη Ουάσιγκτον όμως ο Γιτζάκ Ραμπίν τόνισε απευθυνόμενος στους Παλαιστινίους: "Εμείς που σας πολεμήσαμε, σας λέμε σήμερα με δυνατή και ξεκάθαρη φωνή: Φθάνει πια με το αίμα και τα δάκρυα. Αρκετά!".

Ο Ραμπίν στις συμπληγάδες

Ο Γιτζάκ Ραμπίν είχε αμφιβολίες για την επιτυχία της διαδικασίας που ο ίδιος δρομολόγησε. Για πολλά χρόνια ήταν υποστηρικτής μιας σκληρής στάσης έναντι των Αράβων. Στον πόλεμο του 1948 ήταν ήδη διοικητής, ενώ αργότερα διετέλεσε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων. Στα μέσα της δεκαετίας του ΄80, ως υπουργός Άμυνας πια, εφάρμοσε πολιτική "σιδηράς πυγμής" στις υπό κατοχή περιοχές, αλλά και στην αντιμετώπιση της πρώτης ιντιφάντα με, όπως έλεγε ο ίδιος  "βία, ισχύ και πλήγματα".

Ως πρωθυπουργός ο Γιτζάκ Ραμπίν έκανε ένα παραπάνω βήμα υπογράφοντας το 1994 ειρήνη με τη γειτονική Ιορδανία. Για πολλούς Ισραηλινούς η στροφή του υπέρ μιας ειρηνευτικής πολιτικής ισοδυναμούσε με προδοσία.

Αντιδράσεις υπήρξαν ωστόσο και από παλαιστινιακής πλευράς. Τη συμφωνία του Όσλο  ακολούθησε μια σειρά αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων της Χαμάς και του Ισλαμικού Τζιχάντ στο Ισραήλ με επιθέσεις αυτοκτονίας σε εστιατόρια, κλαμπ και λεωφορεία. Η δεξιά πολιτική πτέρυγα επέρριπτε την ευθύνη για τις επιθέσεις στον Ραμπίν. Κάθε εβδομάδα διαδηλωτές φώναζαν "θάνατο στο Ραμπίν". Αργότερα ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μπέντζαμιν Νετανιάχου κατηγορήθηκε ότι δεν έκανε τίποτα για να αποκλιμακώσει την κατάσταση.

Η δολοφονία του Ραμπίν πάγωσε την ειρηνευτική διαδικασία

O πρώην πολιτικός του Εργατικού Κόμματος Αβραάμ Μπουργκ λέει ότι "η δολοφονία του Ραμπίν πάγωσε τη διαδικασία του Όσλο την πλέον ακατάλληλη στιγμή. Εδώ και 25 χρόνια Ισραήλ και Παλαιστίνιοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο ίδιο σημείο".

Από τη δολοφονία του Γιτζάκ Ραμπίν το 1995 μέχρι σήμερα το ζήτημα ειρήνευσης με τους Παλαιστινίους απουσιάζει από τις δημόσιες πολιτικές συζητήσεις στο Ισραήλ. "Όλα δείχνουν ότι απέχουμε σήμερα περισσότερο από ποτέ από το όραμα του Ραμπίν", λέει ο 35χρονος Ισραηλινός Ομέρ Κοέν, ο οποίος συμμετέχει κάθε Δευτέρα σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις: "Ο Γιτζάκ Ραμπίν ήθελε να τερματίσει τη διένεξη Εβραίων και Παλαιστινίων. Ακόμα όμως κι αν κανείς σήμερα δεν θέλει να ακούσει τις απόψεις του, εμείς είμαστε εδώ για να διαδηλώσουμε ότι οι θέσεις του Ραμπίν  είναι ζωντανές και  σύγχρονες".

Τάνια Κρέμερ, Ιερουσαλήμ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος