150 χρόνια χωρίς δουλεία στις ΗΠΑ

«Έναν χαζούλη νεαρό» πουλούσε ο έμπορος Λέβι Σιούντουθ στο σκλαβοπάζαρο του Παρισιού στις 4 Δεκεμβρίου του 1865 στην αμερικανική πολιτεία του Κεντάκι. Ο τίτλος στην αγγελία της εφημερίδας ήταν «πωλείται νέγρος». Ο νεαρός Τζον θα πήγαινε σε όποιον πρόσφερε «τα λιγότερα». Η αυτοσαρκαστική αγγελία έκρυβε και μια αλήθεια. Ο έμπορος σκλάβων ήξερε πως δεν θα μπορούσε πια να κερδίσει πολλά όπως διαμορφωνόταν η κατάσταση στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Τρεις εβδομάδες αργότερα πράγματι, στις 18 Δεκεμβρίου του 1865, μια από τις πιο σκοτεινές και θλιβερές σελίδες της αμερικανικής ιστορίας τελείωνε. Τουλάχιστον τυπικά. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Άντριου Τζόνσον επικύρωνε με την υπογραφή του νόμο που απαγόρευε τη δουλεία.

150 χρόνια αργότερα ο Μπάρακ Ομπάμα θα ήταν ο πρώτος μαύρος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Οι διακρίσεις όμως ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς διήρκεσαν πολλά χρόνια μετά την τυπική κατάργηση της δουλείας. Ακόμα και στην δεκαετία του 1950 ένας μαύρος σηκωνόταν από τη θέση του όταν ένας λευκός ερχόταν να καθίσει στο παγκάκι ενός πάρκου. Οι μαύροι δεν επιτρεπόταν να πίνουν νερό από δημόσιες βρύσες. Στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στα λεωφορεία, παντού μαύροι και λευκοί κάθονταν ξεχωριστά. Ακόμα και σήμερα όμως υπάρχουν περιοχές που δεν μπορείς να βρεις ούτε έναν λευκό και άλλες περιοχές όπου δεν κυκλοφορεί ούτε ένας μαύρος.

Εξευτελισμοί και εξαιρέσεις

Μπορεί ακόμα και σήμερα η κατάσταση να μην είναι ιδανική, ωστόσο τίποτα δεν συγκρίνεται με τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από 150 χρόνια. Εξαντλητική δουλειά σε βαμβακοκαλλιέργειες στο Μισισιπή ή σε καπνοκαλλιέργειες στη Βιρτζίνια. Βασανιστήρια, ξύλο, προσβολές, βιασμοί, ακόμα και δημοπρασίες, όπως έκαναν με τα ζώα. Η μεταχείριση που επέβαλαν οι Άγγλοι στην πρώην αποικία τους ήταν απάνθρωπη. Στη Νότια Καρολίνα το 54% του πληθυσμού ήταν μαύροι δούλοι.

Δεν ήταν όμως όλα και παντού απάνθρωπα. Υπήρχαν και εξαιρέσεις. «Πολλές οικογένειες εμπιστεύονταν τους μαύρους να μεγαλώσουν τα παιδιά τους» όπως λέει ο Τζέιμς Κλότερ, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Τζωρτζτάουν. Συχνά επίσης τα παιδιά των σκλάβων μεγάλωναν μαζί με τα παιδιά των κυρίων τους, παίζοντας σε ειδυλλιακούς πράσινους λόφους και χτίζοντας πραγματικές φιλίες.

Μουσείο για την αφροαμερικανική ιστορία

Χιλιάδες μαύροι κατατάχθηκαν στο στρατό στις βόρειες πολιτείες και πολέμησαν εναντίον των Νότιων σε έναν πόλεμο που δεν ξεκίνησε λόγω της δουλείας αλλά συνεχίστηκε στο όνομά της.

Η περίοδος της δουλείας ήταν όμως γενικότερα μια άθλια περίοδος. Όταν τερματίστηκε οι κύριοι των μαύρων σε πολλές περιπτώσεις δεν καταλάβαιναν γιατί αυτοί ως ελεύθεροι πλέον πολίτες ήθελαν να φύγουν μακριά. Ήταν πεπεισμένοι ότι τους φέρονταν καλά.

Μια πραγματικά πολύ σκοτεινή σελίδα στην ιστορία των ΗΠΑ. Στην Ουάσινγκτον πάντως σχεδιάζεται η δημιουργία ενός Αφροαμερικανικού Μουσείου, όπου θα παρουσιάζονται και λιγότερο γνωστές πτυχές, όπως για παράδειγμα συντρίμμια πλοίων με σκλάβους.

Μαρία Ρηγούτσου (DPA)