100 χρόνια από τον θάνατο του Γουσταύου Άιφελ

Ήταν ένας πνευματώδης επιχειρηματίας, ένας διάσημος μηχανικός, αλλά και δημιούργησε το κατ' εξοχήν γαλλικό σύμβολο: τον Πύργο του Άιφελ. Σήμερα Τετάρτη (27 Δεκεμβρίου) συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον θάνατο του Γουσταύου Άιφελ – σε μία εποχή όπου οι Γάλλοι τον έχουν σε μεγαλύτερη εκτίμηση απ' ό,τι οι σύγχρονοί του. Διότι στη Γαλλία του 19ου αιώνα, η οποία τιμούσε τις καλές τέχνες, οι μοντέρνες κατασκευές του δεν άρεσαν σε πολλούς.

Στροφή στη βιομηχανία μετάλλων

Ο Άιφελ γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1832 στη Ντιζόν, στην εποχή του εκβιομηχανισμού. Κατά τις αρχές του 18ου αιώνα οι πρόγονοί του είχαν εγκαταλείψει τη Ρηνανία για τη Γαλλία, όπου και έγιναν γνωστοί ως Άιφελ, παρ' ότι το όνομά τους ήταν Μπενικχάουζεν.

Αν και ο Άιφελ ήθελε αρχικά να αναλάβει το χημικό εργοστάσιο του θείου του, σύντομα τον κέρδισε η βιομηχανία μετάλλων και ξεκίνησε το 1856 να εργάζεται για έναν πολιτικό μηχανικό. Ήδη σε νεαρή ηλικία ο Άιφελ ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γέφυρας του Μπορντώ – μίας γέφυρας μήκους άνω των 500 μέτρων.

Μετά τις πρώτες του επιτυχίες ο Άιφελ μετακομίζει στο Παρίσι, όπου και ιδρύει τη δική του εταιρεία σε ηλικία 32 ετών. Γρήγορα γίνεται γνωστός, λόγω και των καινοτόμων σχεδίων του. Ο σίδηρος, ένα σταθερό και οικονομικό υλικό που μπορούσε να αξιοποιηθεί εύκολα στις κατασκευές, χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο. Για τον Άιφελ ακολούθησαν ένδοξα χρόνια: έγινε ένας παγκοσμίου φήμης μηχανικός, κατασκευάζοντας τον Δυτικό Σιδηροδρομικό Σταθμό στη Βουδαπέστη, τη γέφυρα Maria Pia στην Πορτογαλία, το Viaduc de Garabit στη Γαλλία – όπως και τις μεταλλικές κατασκευές του Αγάλματος της Ελευθερίας στις Η.Π.Α.

Η πρώτη κατασκευή ύψους 300 μέτρων

Η Παγκόσμια Έκθεση του 1889, που θα ερχόταν στο Παρίσι, ήταν η τέλεια ευκαιρία για τον Άιφελ. Τα λαμπρά μυαλά που συναντιούνταν στην έκθεση και παρουσίαζαν τις τεχνικές καινοτομίες τους, προσπαθούσαν για χρόνια να φτιάξουν μία κατασκευή που θα ξεπερνούσε τα 300 μέτρα. Μία πρόταση για έναν τέτοιο πύργο – φυσικά από σίδηρο – είχε παρουσιαστεί και στον Άιφελ. Σε μία διαμάχη μεταξύ παράδοσης και τέχνης από τη μία και μοντερνισμού και τεχνολογίας από την άλλη, το έργο βρέθηκε να ανταγωνίζεται μία πέτρινη ηλιακή στήλη που σχεδίαζε τότε ο διάσημος αρχιτέκτονας Ζυλ Μπουρντέ.

Γνωστοί υποστηρικτές των τεχνών αντιμετώπιζαν το έργο του Άιφελ ως πρόκληση. Μπορούσαν να ανεχθούν τον σίδηρο ως κατασκευαστικό υλικό, το γεγονός όμως ότι εξετίθετο σε κοινή θέα και δεν είχε καλυφθεί από κάποια όμορφη πρόσοψη, τους άφηνε άναυδους.

Από τότε που ο Πύργος του Άιφελ ολοκληρώθηκε το 1889, απειλήθηκε πολλές φορές με κατεδάφιση, ωστόσο τελικά διασώθηκε. Ο Άιφελ δεν έγινε μονάχα ο πρώτος άνθρωπος που κατασκεύασε έναν πύργο 300 μέτρων, αλλά ανέγειρε επιπλέον το τεχνικό αυτό αριστούργημα σε χρόνο ρεκόρ: δύο χρόνια, δύο μήνες και πέντε ημέρες.

Ένα έργο μπροστά από την εποχή του

Το πόσο εξαιρετικά ικανός ήταν ο Άιφελ αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο Πύργος του στο Παρίσι ξεπεράστηκε  μετά από 30 χρόνια και πλέον, με την κατασκευή του Chrysler Building στη Νέα Υόρκη κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1930. Μία απόπειρα δημιουργίας ενός παρόμοιου πύργου στο Λονδίνο κατά τη δεκαετία του 1890 απέτυχε επίσης.  Όμως και ο Άιφελ δέχθηκε πολλά πλήγματα. Μία γέφυρα που είχε κατασκευάσει στην Ελβετία, για παράδειγμα, κατέρρευσε το 1891, σκοτώνοντας 73 ανθρώπους.

Σήμερα η κριτική για τον Πύργο του Άιφελ έχει ξεχαστεί προ πολλού στη Γαλλία. Το έτος έχει αφιερωθεί στον Άιφελ, προς τιμήν του οποίου εκδίδονται αναμνηστικά γραμματόσημα, γίνονται συνέδρια και διοργανώνονται ειδικές εκθέσεις.

Ανήμερα της επετείου του θανάτου του Άιφελ διοργανώνεται μία συναυλία στον Πύργο – για να εορταστεί η μνήμη ενός πρωτοπόρου που δημιούργησε περισσότερα από 500 έργα σε 30 χώρες και που με τον Πύργο του Άιφελ κατάφερε όχι μόνο να δημιουργήσει ένα από τα αξιοθέατα της Γαλλίας με τους περισσότερους επισκέπτες, αλλά και ένα σύμβολο – σήμα κατατεθέν της χώρας.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς