Όχι, δεν χρεωκοπήσαμε λόγω Ολυμπιακών Αγώνων

Πέρασαν 20 χρόνια από το πιο απολαυστικό αθλητικό θέαμα που έχω ζήσει ως τώρα. Είδα από κοντά την «επίσημη αγαπημένη», την Εθνική Ελλάδας στο μπάσκετ να κερδίζει την Αυστραλία με σχεδόν 20 πόντους διαφορά. Και αμέσως μετά, στο ίδιο γήπεδο, το Πουέρτο Ρίκο να πανηγυρίζει μία ιστορική νίκη απέναντι στην αμερικανική ντριμ-τιμ, που βέβαια εκείνη τη χρονιά δεν θύμιζε πολύ ντριμ, ούτε και τόσο τιμ.

Όλα αυτά συνέβησαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Στη μνήμη μου παραμένουν ανεξίτηλα και ανεπανάληπτα ή τουλάχιστον ασυνήθιστα. Έγιναν όμως και άλλα ασυνήθιστα πράγματα εκείνο το καλοκαίρι. Μία τόσο μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα, έφερε εις πέρας το πιο απαιτητικό οργανωτικό στοίχημα που θα μπορούσε να αναλάβει, με σκληρή δουλειά, αλλά και αφοπλιστικό χαμόγελο.

Είδαμε σωστούς επαγγελματίες να δραστηριοποιούνται στις κατάλληλες θέσεις, με κύριο κριτήριο τί ξέρουν και όχι ποιον ξέρουν. Είδαμε μία τεράστια και αξιολάτρευτη κοινότητα εθελοντών. Είδαμε αστραφτερούς συρμούς του μετρό, πεντακάθαρα λεωφορεία, ολοκαίνουρια ταξί, ανακαινισμένα νοσοκομεία, φρεσκοβαμμένες προσόψεις, ΛΕΑ χωρίς αυτοκίνητα.

Επιπλέον οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτέλεσαν μία αφορμή για να ολοκληρωθούν μοναδικά έργα υποδομής όπως το μετρό της Αθήνας, η Αττική Οδός και το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Χωρίς τους Αγώνες μάλλον θα κάναμε τα ίδια πικρά καλαμπούρια που κάνουν σήμερα οι Θεσσαλονικείς για τα δικά τους έργα υποδομής («Καλό το μετρό της Αθήνας, αλλά της Θεσσαλονίκης δεν υπάρχει…») 

Επίμονη, αλλά απλοϊκή θεωρία

Μόνο που λίγο αργότερα μας ήρθε ο λογαριασμός, τον οποίο πληρώνουμε μέχρι σήμερα. Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουν πολλοί. Αλλά έχουν δίκιο;

Το αφήγημα ότι η Ελλάδα οδηγήθηκε στη χρεοκοπία λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων είναι εξαιρετικά επίμονο για να το αγνοήσουμε. Είναι όμως και υπερβολικά απλοϊκό για να το πιστέψουμε. Όλοι γνωρίζουμε βέβαια ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 2004 και η χρεοκοπία επήλθε μόλις πέντε χρόνια αργότερα. Αλλά δεν αποδεικνύει κάτι αυτό. Αποτελεί κλασικό σφάλμα σκέψης η υπόθεση ότι όταν προηγείται χρονικά ένα γεγονός Α και ακολουθεί ένα γεγονός Β, τότε το Β είναι συνέπεια του Α. Μπορεί να είναι έτσι, αλλά μπορεί και να μην είναι (συνήθως δεν είναι). Η αιτιώδης συνάφεια θα πρέπει να αποδειχθεί ειδικώς.

Ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε τα εξής: η χώρα έχει χρεοκοπήσει άλλες τρεις φορές μέχρι σήμερα χωρίς να έχει διοργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες. Λίγο έλειψε να χρεοκοπήσει ξανά το 1990 παρότι την προηγούμενη δεκαετία απορροφούσε το 6% των κοινοτικών κονδυλίων, εκπροσωπώντας μόλις το 3,5% του κοινοτικού πληθυσμού. Και μπορεί το κόστος των Αγώνων να ανερχόταν σε 9,2 δισεκατομμύρια ευρώ (όπως εκτιμά σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ), αλλά το «μοιραίο» 2009 μόνο ο ΟΣΕ είχε συσσωρεύσει ζημίες άνω των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Μιλάμε, σημειωτέον, για τον μεγαλύτερο ιδιοκτήτη ακίνητης περιουσίας σε όλη την Ελλάδα…