Τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια κατά το Ραμαζάνι

Μισή ώρα πριν από τη δύση του ηλίου, η ψησταριά Baba Abdu είναι στα καλύτερά της. Σύννεφα καπνού βγαίνουν από τις ψησταριές με τα κεμπάπ και τα κοτόπουλα μπροστά από την Μπαμπ αλ-Φατούχ, μια από τις ιστορικές πύλες της πόλης του Καΐρου. Οι υπάλληλοι σερβίρουν διαρκώς και σχεδόν όλα τα τραπέζια είναι κατειλημμένα, καθώς δεκάδες άνθρωποι αδημονούν να διακόψουν την καθημερινή τους νηστεία.

Εορταστική διάθεση επικρατεί στην Αίγυπτο κάθε χρόνο κατά το Ραμαζάνι, το τέλος του οποίου αναμένεται να εορταστεί από την Παρασκευή. Για τους ευσεβείς μουσουλμάνους, οι ημέρες περιστρέφονται γύρω από τη νηστεία, συμπεριλαμβανομένου του φαγητού και του ποτού. Μετά το ηλιοβασίλεμα, η οικογένεια, οι φίλοι και οι συνάδελφοι μαζεύονται για ένα μεγάλο γεύμα. Αντίθετα με την υπόθεση ότι η νηστεία συνεπάγεται λιγότερη κατανάλωση, η ζήτηση τροφίμων αυξάνεται απότομα κατά τη διάρκεια αυτών των εβδομάδων - όπως και η ποσότητα των τροφίμων που πετιούνται.

Γιατί παρατηρείται αυτό το φαινόμενο;

«Το φαινόμενο αυτό έχει να κάνει πολύ με τον πολιτισμό», λέει ο Νασρεντίν Χαγκ Ελαμίν, εκπρόσωπος της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) στην Αίγυπτο. «Στην περιοχή μας, η γενναιοδωρία και η προσφορά φαγητού αποτελούν βασικά στοιχεία του πολιτισμού». Επιπλέον, υπάρχει και η θρησκευτική διάσταση του ζητήματος καθώς οι μουσουλμάνοι υποτίθεται ότι μοιράζονται τα τρόφιμα που περισσεύουν με τους άπορους. Αν και το Ισλάμ διδάσκει τη φειδωλή κατανάλωση φαγητού, εν τέλει «οι άνθρωποι καταλήγουν να σπαταλούν περισσότερο», λέει ο Χαγκ Ελαμίν.

Το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν εντοπίζεται αποκλειστικά στην Αίγυπτο. Στη Σαουδική Αραβία, το λίκνο του Ισλάμ, περίπου το 30-50% όλων των έτοιμων τροφίμων πετιέται κατά τη διάρκεια του μήνα νηστείας, σύμφωνα με μελέτη του Ο.Η.Ε. Στο Κατάρ το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 25%, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στο 40%. Αιτία είναι «τα υπερβολικά γεύματα που υπερβαίνουν κατά πολύ τις ανάγκες των οικογενειών, με αποτέλεσμα όσα φαγητά περισσεύουν να πετιούνται».

Εντείνονται οι προσπάθειες ευαισθητοποίησης

Πλέον, οργανώνονται εκστρατείες με στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Οι πιστοί συμβουλεύονται να σχεδιάζουν πιο προσεκτικά τα γεύματά τους, να αγοράζουν μόνο ό,τι πραγματικά χρειάζονται, να αποθηκεύουν σωστά τα τρόφιμα και να φυλάσσουν όσα περισσεύουν για τις επόμενες ημέρες ή να τα δωρίζουν σε τράπεζες τροφίμων. «Το Ραμαζάνι είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για νέες συνήθειες που θα διατηρηθούν και την υπόλοιπη διάρκεια του έτους», γράφει η φιλανθρωπική οργάνωση Islamic Relief, καθώς αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και με τις μεγάλες ποσότητες φαγητού που πετιούνται σε γάμους, γεννήσεις και κηδείες.

Αντιστοίχως, πολλά νοικοκυριά στην Ευρώπη είναι επίσης προσκολλημένα σε παλιές συνήθειες. Κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, για παράδειγμα, οι εορτασμοί διαρκούν συχνά αρκετές ημέρες και η διαδικασία καταλήγει να είναι παρόμοια με αυτό που περιγράφει η Σαράχ αλ-Χαντάντ της Αιγυπτιακής Τράπεζας Τροφίμων (EFB) από τα αιγυπτιακά νοικοκυριά: «Θα υπάρχουν πολλοί καλεσμένοι, οπότε προετοιμάζονται αναλόγως πολλά φαγητά».

Ελλείψει επαρκών στοιχείων, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί ποιες χώρες σπαταλούν τα περισσότερα τρόφιμα κατά κεφαλήν ετησίως. Όμως, οι ειδικοί παρατηρούν ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Όχι μόνο λόγω των εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που λιμοκτονούν, αλλά και λόγω της κλιματικής κρίσης. Σύμφωνα με τον FAO, οι απώλειες τόσο από τις καλλιέργειες όσο και από τα τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια, ευθύνονται για περίπου 8 έως 10% των εκπομπών αερίων που είναι επιβλαβή για το κλίμα.

Στην Αίγυπτο, το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο

Στην Αίγυπτο, η οποία εισάγει το 65% των βασικών της τροφίμων, η σπατάλη προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση διότι το 1/3 του ταχέως αυξανόμενου πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας και οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται. Πολλοί εκ των φτωχότερων ανθρώπων τα βγάζουν πέρα κυρίως με τη βοήθεια του ευρύτερου οικογενειακού τους κύκλου. Γι' αυτό και η EFB συλλέγει τρόφιμα από ξενοδοχεία, εστιατόρια και σύντομα και από σούπερ μάρκετ προκειμένου να τα διανείμει, για παράδειγμα, σε ορφανοτροφεία και γηροκομεία.

Η Αιγύπτια βουλευτής Αμίρα Σαμπίρ παρουσίασε ήδη πέρυσι ένα νομοσχέδιο για τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων. Οι κυρώσεις για τη σπατάλη τροφίμων και τα κίνητρα για τη φειδωλή κατανάλωση θα πρέπει να συμβάλλουν στη σωστή διαχείριση εκ μέρους των εστιατορίων. Χρειάζονται όμως και άλλα περισσότερο «ψυχολογικά» μέτρα, λέει η αλ-Χαντάντ της EFB, όπως για παράδειγμα η χρήση μικρότερων πιάτων στα ξενοδοχεία, μιας και «ένα μεγάλο πιάτο, θέλει κανείς να το γεμίσει με φαγητό».

Γιοχάνες Ζάντεκ, dpa

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς