Τριβές Ριάντ-Τεχεράνης: τροχοπέδη στο συριακό

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Σαουδική Αραβία διακόπτει τις διπλωματικές της σχέσεις με το Ιράν. Η τελευταία ήταν το 1988 μετά την έφοδο στη σαουδαραβική πρεσβεία στην Τεχεράνη. Το 1990, με τον κοινό εχθρό Σαντάμ Χουσεΐν να εισβάλλει στο Κουβέιτ, οι σχέσεις των δυο χωρών άρχισαν να εξομαλύνονται. Σε αντίθεση με τότε, όμως, η σημερινή διαμάχη μεταξύ των δυο δυνάμεων έχει επιπτώσεις για την ευρύτερη περιοχή. Διότι αμφότερες οι χώρες εμπλέκονται στις συγκρούσεις σε Συρία και Υεμένη, ενώ και στο Ιράκ ακολουθούν διαφορετικές πολιτικές, ορμώμενες από διαφορετικά συμφέροντα.

Οι όποιες ελπίδες για την εξεύρεση ειρηνικών λύσεων, για παράδειγμα στη Συρία, συνδέονται άρρηκτα με την πορεία των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, εκτιμά ο Τζούλιαν Μπαρνς-Ντάσεϊ από το European Council on Foreign Relations:

«Πιστεύω ότι η πρόσφατη κλιμάκωση των εχθροτήτων μεταξύ των δύο πλευρών λειτουργεί ανασταλτικά για τις ειρηνευτικές συνομιλίες. Είναι σαφές ότι οποιαδήποτε ελπίδα για την εξεύρεση λύσης στη Συρία εξαρτάται από την πρόοδο στις συνομιλίες μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν».

Ποιος θα κυριαρχήσει στην περιοχή;

Επιφυλακτικός εμφανίζεται και ο Σεμπάστιαν Σονς από το Γερμανικό Ίδρυμα Εξωτερικής Πολιτικής και αυτό μολονότι και το Ριάντ έχει τονίσει πρόσφατα ότι δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθεί ο διάλογος.

«Εν μέσω του σημερινού τεταμένου κλίματος δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα υπάρξουν απτά αποτελέσματα στις διαπραγματεύσεις, τα οποία να μπορούν να στηρίξουν Σαουδική Αραβία και Ιράν», επισήμανε ο Σ. Σονς.

Ο Μπαρνς Ντάσεϊ εκτιμά ότι οι δυο χώρες δίνουν «μια μάχη επιβίωσης για το ποιος θα κυριαρχήσει στην περιοχή. Ο ίδιος πιστεύει ότι τόσο στο Ριάντ όσο και στην Τεχεράνη τα ηνία βρίσκονται στα χέρια σκληροπυρηνικών, οι οποίοι απορρίπτουν τον διάλογο και τις απαιτούμενες για την επίτευξη ειρήνης συμβιβαστικές προτάσεις, επιδιώκοντας την περαιτέρω πόλωση. Όσον αφορά την κατάληψη της σαουδαραβικής πρεσβείας στην Τεχεράνη, ο ειδικός κάνει λόγο για «εχθρούς του ιρανού προέδρου Ροχανί», οι οποίοι σαμποτάρουν την προσπάθεια του τελευταίου για διπλωματική προσέγγιση με τις χώρες της Δύσης.

Το τελευταίο διάστημα πάντως οι ισορροπίες φαίνεται πως έχουν αλλάξει υπέρ του Ιράν. Με ιδιαίτερα κακό μάτι είδε η Σαουδική Αραβία τη συμφωνία της Τεχεράνης με τη Δύση αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η οποία του άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο επιστροφής στη διεθνή πολιτική σκακιέρα. Την ίδια ώρα η Σαουδική Αραβία καλείται να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της συνεχούς πτώσης της τιμής του πετρελαίου, αλλά και την εντεινόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών της για την οικονομική κατάσταση.

Καταλυτικός ο ρόλος των ΗΠΑ

Όπως σχολιάζει ο Σεμπάστιαν Σονς, «η Σαουδική Αραβία αισθάνεται περικυκλωμένη από εχθρούς όπου κυριαρχούν οι Ιρανοί: στο Μπαχρέιν, τη Συρία, την Υεμένη, το Ιράκ. Διαπιστώνει επίσης ότι έχει υποχωρήσει η στήριξη των δυτικών συμμάχων, κυρίως από την πλευρά των ΗΠΑ. Η Σαουδική Αραβία αισθάνεται σαν να την έχουν πυροβολήσει και αναζητεί τώρα τη στήριξη σουνιτών συμμάχων στην περιοχή».

Βέβαιο είναι ότι η διαμάχη μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν δεν μπορεί να τερματιστεί χωρίς τη διαμεσολάβηση τρίτων. Η Ρωσία έχει προσφερθεί ήδη, εντούτοις ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτό δεν επαρκεί. Ο ρόλος των ΗΠΑ είναι για άλλη μια φορά καταλυτικός, παρά την ένταση που υπήρξε στο πρόσφατο παρελθόν στις σχέσεις Ουάσιγκτον και Ριάντ.

Ματίας φον Χάιν / Κώστας Συμεωνίδης