Το ψηφιακό πανεπιστήμιο ήρθε για να μείνει;

Η πανδημία βρήκε τα γερμανικά πανεπιστήμια εντελώς απροετοίμαστα και τα παραδοσιακά αμφιθέατρα που φιλεξενούν σχεδόν 18.000 πανεπιστημιακά μαθήματα ακατάλληλα από υγειονομική άποψη. Τα μαθήματα, όπως γίνονταν επί δεκαετίες, έπρεπε να σταματήσουν ή να μειωθούν σημαντικά. Τα πανεπιστημιακά κτήρια έμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα κλειστά, όπως και οι βιβλιοθήκες. Ο δανεισμός συγγραμμάτων γινόταν συχνά κατόπιν γραπτού αιτήματος. Πολλά σεμινάρια και διαλέξεις γίνονταν μέσω διαδικτύου και βιντεοκλήσης. Όπως λέει ο καθηγητής Μπέρνχαρντ Κέμπεν από την Ένωση Γερμανικών Πανεπιστημίων, αρχικά δεν υπήρξε ενθουσιασμός για τα νέα διαδικτυακά μαθήματα, όμως ούτε και a priori άρνηση.

Η βασική προτεραιότητα των πανεπιστημίων ήταν να προστατεύσουν την υγεία των φοιτητών και του διδακτικού προσωπικού και βέβαια να μη χαθεί η ακαδημαϊκή χρονιά. Αναγκαστικά λοιπόν εφαρμόστηκαν νέα μοντέλα τηλεκπαίδευσης. Κάποιες ιδέες που είχαν παρουσιαστεί στην αρχή της πανδημίας περί εξάλειψης του εξαμήνου ή θεώρησής του ως «μη εξαμήνου» απορρίφθηκαν γρήγορα. Για τους φοιτητές και τους καθηγητές θα ήταν χάσιμο χρόνου. «Η ψηφιακή μετάβαση δεν λειτούργησε παντού το ίδιο ομαλά, αλλά σε γενικές γραμμές λειτούργησε καλά» σημειώνει ο Μπ. Κέμπεν.

Οι φοιτητές αναπολούν το «κανονικό» πανεπιστήμιο

«Δεν έχω ίντερνετ που λειτουργεί καλά», «Δεν έχω καλό υπολογιστή», «Δεν έχω στην φοιτική εστία την ησυχία που έχω στη βιβλιοθήκη», «Δεν μπορώ να τα κάνω όλα μόνη. Μου λείπει η επαφή με τους συμφοιτητές και τους καθηγητές μου». Αυτά είναι μερικά από τα συνηθισμένα παράπονα φοιτητών την περίοδο της πανδημίας, τα οποία συνέλεξε η Ένωση Ξένων Φοιτητών Γερμανίας. Σύμφωνα με την εκπρόσωπό τους, Αμάντα Σταϊνμάους, πολλοί φοιτητές αντιμετώπισαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα την περίοδο της πανδημίας. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία μόνο το 11 με 13% των Γερμανών φοιτητών λαμβάνουν τη γερμανική χρηματοδότηση BAFÖG, που αποτελεί μια μορφή φοιτητικού δανείου. Η πλειοψηφία των φοιτητών, με εξαίρεση εκείνων που λαμβάνουν υποτροφίες, καλούνται να χρηματοδοτήσουν μόνοι τις σπουδές τους. Όσοι έχασαν τις περιστασιακές ή παράλληλες με το πανεπιστήμιο θέσεις εργασίας τους πχ. σε καφέ ή εστιατόρια έλαβαν επίδομα ύψους 500 ευρώ το μήνα. Ωστόσο αυτό σχετιζόταν μόνο με περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης που προέκυψε λόγω κορωνοϊού.

Στην πράξη, λίγοι φοιτητές είναι απόλυτα ικανοποιημένοι από την ψηφιακή διδασκαλία. Από την άλλη πλευρά αυτό που κέρδισε την προτίμησή τους ήταν οι «νέες ελευθερίες» που αποκτήθηκαν την περίοδο της πανδημίας: περισσότερος ελεύθερος χρόνος, περισσότερη ευελιξία, καλύτερος προγραμματισμός της καθημερινότητας χάρη στις διαδικτυακές διαλέξεις, οι οποίες ήταν διαθέσιμες ονλάιν και μετά την παράδοση.

Η πρόκληση των πανεπιστημιακών εξετάσεων

Η εξεταστική περίοδος και οι αξιολογήσεις πχ. υποψήφιων διδακτόρων αποτέλεσαν δύο μεγάλα στοιχήματα της περιόδου της πανδημίας. Πολλοί υποστήριξαν διδακτορικές διατριβές μέσω βιντεοκλήσης. Πολλές εξετάσεις εξαμήνου διενεργήθηκαν από τους φοιτητές στο σπίτι. Κάποιοι καθηγητές έκαναν λόγο για περιστατικά αντιγραφής και εξαπάτησης. Ο Μπ. Κέμπεν από τη Γερμανική Ένωση Πανεπιστημίων, από την άλλη πλευρά, πιστεύει ότι «οι φοιτητές δεν είναι τεμπέληδες, αλλά σπουδάζουν σοβαρά. Είναι εκπληκτικά πειθαρχημένοι, κάτι που βλέπουμε στη μεγάλη συμμετοχή στα ηλεκτρονικά μαθήματα.» Ο ίδιος εκτιμά ότι τα γερμανικά πανεπιστήμια κατάφεραν ακόμη και υπό δύσκολες συνθήκες να οργανώσουν ουσιαστικές και δίκαιες εξετάσεις.

Πάντως μέχρι στιγμής φαίνεται ότι διδακτικό προσωπικό και φοιτητές στη Γερμανία θεωρούν ότι δεν μπορεί μακροπρόθεσμα το πανεπιστήμιο να λειτουργήσει αποκλειστικά σε διαδικτυακή βάση. Για παράδειγμα στο χειμερινό εξάμηνο σε τμήματα Φυσικής ή Χημείας οι φοιτητές θα επιστρέψουν στα εργαστήρια, σε μικρότερες ομάδες διδασκαλίας και με τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Όπως εκτιμά βέβαια καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Βόννης, όσο δεν υπάρχει εμβόλιο για τον κορωνοϊό, η πλειονότητα των μαθημάτων θα συνεχίσει να γίνεται μέσω ίντερνετ. «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει τα πανεπιστήμια να γίνουν hotspot του κορωνοϊού», πιστεύει ο ίδιος. Από την άλλη πλευρά 6.000 διδάσκοντες σε σύνολο 26.000 υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή «για την υπεράσπιση της διδασκαλίας στο αμφιθέατρο». Βασικό τους επιχείρημα είναι ότι το πανεπιστήμιο πέρα από την εκπαιδευτική του λειτουργία αποτελεί επίσης τόπο συνάντησης, ανταλλαγής ιδεών, κριτικού και ουσιαστικού διαλόγου και εν τέλει αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής ζωής.

Ντικ Βόλφανγκ

Eπιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη